"نمک" یکی از مواد غذایی ضروری برای فعالیت بدن انسان است که برای عملکرد صحیح مغز و متابولیسم بدن انسان، لازم و ضروی است.
طی سال‌های اخیر به توصیه برخی از اساتید طب سنتی کشورمان، بسیاری از خانواده‌ها "نمک دریا" را جایگزین نمک‌های تصفیه شده حاوی ید موجود در بازار کشور کرده‌اند!
نمک از نظر مزاج‌شناسی دارای مزاج گرم در دوم و خشک در دوم یا سوم است که باعث هضم غذا، رفع سنگینی معده، باز کردن گرفتگی‌های کبد و طحال و از بین بردن عفونت و ورم معده است؛ نمک، مسهل بلغم و سودا و زرداب و دافع رطوبات لزج و گرفتگی‌ها و سوءهاضمه و فساد غذا در معده و نیکوکننده رنگ صورت است.
اما مصرف چه نوع نمکی این خواص و منافع متعدد را به همراه دارد؟! آیا مراد از منایع طب سنتی و منابع روایی از "نمک" همین نمک‌های تصفیه شده موجود در بازار کشورمان یا نمک دریای توصیه شده از سوی عده‌ای به نام طب سنتی است؟!
در پاسخ به این سؤال باید گفت؛ قطعا "نمکی" که در منابع طب سنتی کشورمان و منابع احادیث طبی از آن یاد شده، نمک‌های تصفیه یددار عرضه شده در سوپرمارکت‌های کشورمان نیست! چرا که بر اساس مستندات علمی، آزمایشگاهی و تجربی، مصرف نمک‌های تصفیه شده فعلی، عوارض و ضایعات شدید و مختلف قلبی ـ عروقی، فشار خون و ... را در پی دارد.
از سوی دیگر، طی سال‌های اخیر به واسطه تبلیغات گسترده برخی افراد برای جایگزین کردن "نمک دریا" با نمک‌های تصفیه‌شده یددار، شاهد افزایش مصرف نمک دریا در سطح جامعه هستیم که عموماً از دریاچه ارومیه به بخش‌های دیگر کشور سرازیر میشود.
اخیراً شاهد ضدیت بیش از پیش برخی پزشکان و تبلیغات تلویزیونی با مصرف این نوع نمک هستیم؛ دلیل عمده پزشکان برای عدم مصرف نمک دریا، وجود برخی فلزات سنگین در این نوع نمک است؛ این در حالی است که طرفداران استفاده از نمک دریا هم استدلال‌های خود را برای مصرف آن بیان می‌کنند؛ استدلال‌هایی از این قبیل که نمک دریا، فشار خون را کاهش داده، طبیعی است و انسان در آن دست نبرده و ید شیمیایی به آن اضافه نشده است!
اما آیا منابع طب سنتی هم "نمک دریا" را تایید می‌کنند؟!
بررسی نمک بر اساس نظر حکمای اصیل و کهن طب ایرانی ـ اسلامی در این میان، راهگشا است؛ حکیم بلندآوازه و طبیب حاذق ایرانی، مرحوم "محمدحسین عقیلی خراسانی" در کتاب "مخزن‌الادویه" بهترین نوع نمک را "سنگ نمک سفید و شفاف" می‌داند که به نمک اندرانی معروف است و در واقع همان سنگ نمکی است که متاسفانه امروزه به‌دلیل زیبایی و جلوه‌ای که دارد بیشتر برای مصارف تزئینی به‌کار می‌رود و کمتر از سوی مردم کشورمان به مصرف غذایی می‌رسد!
رتبه دوم نمک مناسب برای مصرف خوراکی، منسوب به نوعی نمک است که همراه آب از زمین می‌جوشد و افراد با خشک کردن آب آن، نمکش را استحصال می‌کنند؛ این نمک امروزه به نمک چشمه و سرگل معروف است که هر چند در مقدار کم اما توسط برخی از اساتید طب سنتی در حال عرضه است.
عقیلی خراسانی در جای دیگر می نویسد: « .. و بدترین همه نمک به مصنوع از "آب دریا" است و این با اندک تلخی و حدت میباشد زیاده از املاح دیگر»
"نمک دریا" که روزگاری پست‌ترین نوع نمک از منظر حکمای ایرانی بوده است متاسفانه امروز به‌دلیل تبلغات نادرست از سوی عده‌ای به اسم طب سنتی، مصرف آن در حال افزایش است؛ البته ناگفته نماند که نمک دریا یا نمک دریاچه که امروز در کشورمان در برخی از عطاری‌ها عرضه میشود باز هم به نمک یددار تصفیه شده ارجحیت دارد و عارضه آن کمتر است!
پس در پایان و در جمع‌بندی این مطلب می‌توان گفت که مصرف "نمک دریا" هم از منظر پزشکی مدرن و هم از منظر منابع طب سنتی کشورمان، نمک مناسبی برای مصرف نیست و بهترین نوع نمک برای مصرف روزانه، نمک معدنی طبیعی است که آسیاب و نرم شده باشد و این نوع نمک را می‌توان از اکثر عطاری‌ها کشور تهیه کرد.
همچنین باید توجه داشت که سنگ نمک‌های شفاف و نمک‌های چشمه که در طب ایرانی مورد تایید هستند، دارای کمترین میزان آلودگی محیطی بوده و این نوع نمک‌ها حاوی پتاسیم، ید طبیعی تا حد 5 میلی‌گرم در هر گرم، آهن، منگنز، منیزیم، کلسیم و روی هستند و با مصرف حد مناسب و صحیح آن می‌تواند کاهنده فشار خون نیز باشد.