بسم الله الرّحمن الرّحیم

و صلّی الله علی محمّد و آله الطّاهرین و لعنه الله علی اعدایهم اجمعین

مواد شیمیایی و تهدید سلامت کودکان

لارا وندربرگ و مارسيل مافيني

چکيده:

ما در بحران مواد شيميايي زندگي مي کنيم. مواد شيميايي در تمام ابعاد زندگي ما، در غذايي که مصرف مي کنيم، در لباس ها، مواد شوينده و داروها به گونه اي فراگير شده اند که اجتناب از آنها امري غير ممکن شده است. در واقع، مواد شيميايي ما را احاطه کرده اند. بيش از هشتاد هزار نوع از اين مواد، در حال حاضر مورد استفاده قرار مي گيرند و هر ساله بين هزار تا دو هزار  مورد نيز به آن افزوده مي شود؛ درحالي که تنها دو درصد آنها از نظر ميزان خطر آفريني براي انسان از طريق آژانس هاي ذي ربط مورد آزمايش قرار گرفته اند.

يکي از مواد شيميايي که اخيراً توجه زيادي را به خود جلب کرده است، بيسفنول (BPA) است که در تهيه ظروف نگهداري غذا و نوشيدني چند بار مصرف ـ از جمله ظرف غذاي نوزادان ـ به کار مي رود. همچنين درون اين ظروف نيز پوشيده از مادۀ شيميايي مذکور است. افراد معمولاً از طريق خوردن محتويات اين ظروف با اين ماده در تماس هستند، حال آنکه احتمال تماس با آن از طريق تنفس و پوست بدن نيز بعيد شمرده نشده است. وجود اين مادۀ شيميايي در خون کودکان و نوزادان، در غشاء دور جنين و شير مادر، تماس مداوم ما با اين ماده را به وضوح نشان مي دهد. همچنين آزمايش مرکز پيش گيري و کنترل بيماري هاي آمريکا که بر روي دو هزار و پانصد آمريکايي انجام گرفته است، نشان مي دهد که مادۀ شيميايي بيسفنول در ادرار نود و دو و شش دهم درصد آنها وجود داشته است. ميزان اين مادۀ شيميايي در نمونه آزمايش کودکان و نوجوانان، نسبت به بزرگسالان بالاتر بوده است.

با اينکه BPA فوايدي از قبيل جلوگيري از تماس مواد غذايي با قوطي هاي فلزي دارد، اما بر روي هورمون زنانه استروژن نيز اثرات زيستي خاص خود را دارد. حال چرا بايد نگران اين مسئله باشيم؟ تماس با مواد شيميايي استروژنيک در دوراني که ارگان هاي بدن در حال رشد هستند ـ به ويژۀ در دورۀ جنيني، نوزادي و سنين بلوغ ـ احتمال بروز سرطان سينه و پروستات، ناهنجاري دستگاه تناسلي، عدم باروري و رشد نامتوازن مغز را افزايش مي دهد.

BPA در سال 1891 ساخته شد و در دهه 1930 به دليل خواص استروژنيک آن، به عنوان دارو مصرف مي شد. تا اينکه پس از کشف دايتيل استيلبسترول (DES)  ـ  که استروژن مصنوعي قوي تري بود  ـ مصرف آن ممنوع  شد. DES جهت جلوگيري از زايمان زودرس براي بيش از دو ميليون زن باردار تجويز شد؛ با اين استدلال که مقداري استروژن در دوران بارداري مفيد است، پس مقدار بيشتري از آن بهتر خواهد بود. در سال 1971، دختراني که در زمان جنيني درمعرض  DES قرار گرفته بودند، به نوع نادري از سرطان دستگاه تناسلي مبتلا شدند که به ندرت در زنان ميان سال به چشم مي خورد. اين مسئله باعث شد تا «سازمان مواد غذايي و دارويي» آمريکا مصرف آن را براي زنان باردار ممنوع اعلام کند.

اغلب گفته مي شود،  با اينکه ما در معرض اين مواد شيميايي هستيم، اما زندگي سالم و خوبي داريم. متأسفانه اين مطلب درست نيست. از زماني که BPA و صدها مواد شيميايي ديگر حاوي عامل هاي هورموني وارد چرخه زندگي ما شده اند، ميزان ابتلا به بسياري از بيماري ها و ناهنجاري ها بسيار بيشتر شده است. مشکلاتي نظير زايمان زود هنگام، چاقي مفرط، کاهش توليد اسپرم در بدن، بيش فعالي کودکان، ناهنجاري دستگاه تناسلي، سرطان سينه و پروستات و... با افزايش چشم گيري رو به رو بوده است. در آزمايش هايي که بر روي حيوانات آزمايشگاهي انجام گرفته است،  BPA عامل تمام اين بيماري ها بوده است. سال گذشته و طي تحقيقي که بر روي هزار و چهارصد و پنجاه و پنج  نفر انجام و نتايج آن در مجله  سازمان پزشکي آمريکا به چاپ رسيد، ميان ميزان  BPA موجود در ادرار اين افراد و ابتلاي آنها به ديابت و بيماري هاي قلبي، رابطه مستقيم وجود داشت.

چرا  BPA تا کنون ممنوع نشده است؟ عمده ترين دليل آن اين است که  BPA با بيماري خاصي سر و کار ندارد و اثرات و عواقب مصرف آن سال ها بعد نمايان مي شود. آزمايش هاي صورت گرفته بر روي حيوانات نشان مي دهد، کودکاني که در دوران جنيني در معرض اين ماده قرار داشته اند، علاوه بر تولد زودرس و نارس ماندن، در سنين بالاتر در معرض ابتلا به ديابت، اختلالات رفتاري و ناباروري قرار دارند. در سال 2007، سي و هشت متخصص بين المللي در زمينه BPA در نشست مرکز ملي علوم سلامت محيط زيست بيانيه اي را صادر کردند که در آن آمده است: «اين طيف وسيع از تأثيرات زيانبار اين مادۀ شيميايي  که در آزمايش ها روشن شده است، بسيار نگران کننده به نظر مي رسد؛ چرا که  تحقيقات نشان داده است، تأثير اين ماده بر روي حيوانات آزمايشگاهي و انسان يکسان خواهد بود و اين مسئله به تأييد متخصصان مرکز ملي سم شناسي آمريکا نيز رسيده است.»

در اين بين، مسئوليت اصلي متوجه مسئولان دستگاه هاي بهداشتي و پزشکي است تا با تأييد اين مسئله و عدم چشم پوشي هاي مصلحت آميز، اعلام کنند که اين مادۀ شيميايي عامل بيماري هاي مزمن بسياري بوده است. ساير دستگاه هاي مربوطه نيز بايد با اتخاذ سياست هاي جديد، نسبت به حذف اين ماده از چرخه توليد ظروف نگهداري غذا و بطري شير نوزادان اقدام کنند. محصولاتي که آسيب پذيرترين بخش جامعه را هدف قرار مي دهند: جنين ها، نوزادان و کودکان.

منبع:  www.commondreams.org

به نقل از: ماهنامه سیاحت غرب، شماره 70