بقلم دکتر مجید انوشیروانی، PhD طب سنتی ایران، استادیار دانشکده طب سنتی و مکمل مشهد
شله زرد یکی از غذاهای آیینی ایران است که بویژه در روزهای سوگواری مذهبی، بعنوان نذری پخته می شود، و به مهر و ادب راه به سفره همسایگان می برد.
در اینجا به چند نکته گوناگون در باره شله زرد می پردازم:
آقای نجف دریابندری در کتاب ارزنده اش (کتاب مُستطاب آشپزی) بدرستی می گوید که شله زرد را باید با برنج ایرانی اعلا درست کرد. به نقل وی، برای آنکه رنگ زعفران به جسم برنج برود می توان برنج را یک روز پیش از پخت، همراه با زعفران خیساند.
به رای نگارنده نیز خوشبویی و کیفیت برنج برای اثرات طبی شله زرد بسیار مهم است، و برای صرفه جویی می توان برنج نیمه یا لاشه از جنس مرغوب را بکار برد.
از دیدگاه پزشکان حکیم، شله زرد غذایی لطیف شمرده می شود به این معنا که:
- گواریدن آن برای معده و کبد آسان است؛
- فرآورده های هضمی مفید آن، بآسانی در رگها و بافتها توزیع می شود؛
- در فرآیند گوارش، پسماندهای غیرمفید زیادی بجا نمی گذارد و آن پسماندها بآسانی از بدن خارج می شوند؛
- نیرو و قوّت آن بسرعت به اعضای بدن می رسد و سیری می آورد (ولی البته سیری را بمدت طولانی نگه نمی دارد).
شله زرد، به اعتدال گرمی بخش و تری افزا است. برای افراد کم خون ِ بی اشتها و فِسُرده حال، خوراک خوبی است زیرا بو و مزه زعفران و گلاب، میل نفس به غذا را برمی انگیزد و نیروهای روانی- بدنی (قوای نفس در اعضای بدن) را برای توجه به آن می جُنباند و ازین راه عملکردهای اعضای گوارش را بهبود می بخشد.
دیگر آنکه آراستن شله زرد با پسته و بادام، هم شوقی در فرد بی اشتها پدید می آورد، و هم در تقویت و تغذیه کبد و مغز بسیار اهمیت دارد.
با توجه به آنچه نگاشته شد، شله زرد یکی از خوراکهای سودمند برای تغذیه کودکان، مادران باردار و شیرده، بیماران کم اشتها با ضعف هضم، و سالخوردگان بشمار می رود، و در هنگام ضعف و بی اشتهایی افسردگان یا داغدیدگان نیز بسیار سودمند است.
همچنین افرادی که به کارهای ظریف و سبک می پردازند و به امور فکری و خلاقیت ذهنی مشغولند باید شله زرد را در فهرست غذاهای ثابت هفتگی خود جای دهند.
و آخر اینکه:
ذکرها و نامهای مقدس، و نقوش قرینه ساده که با دارچینِ ساییده بر روی شله زرد نگاشته می شوند برای باورمندان و معنادوستان، بسیار دل انگیز و جان افزایند و سویه آگاهی را به فرازی دیگر سوق می دهند.
توجه به چنین وجوه و فرازهایی می تواند نیروهای معنوی و روانی و بدنی را در پیوستاری ممتدّ، به هم پیوند دهد، و پرورنده تن و دل و جان و خرد باشد.