پیرو صحبت های قبلی بنده توجه شمارو جلب میکنم به این خبر اگرچه هنوز سواد سیاسی و فرهنگی ندارم ولی میخواستم بگم که امثال من و شما به خوبی میدونیم هدف از تشویق و ترویج چنین طرح هایی از جانب دشمن چیست! و من الله توفیق ... طرح «سلامت خانواده» به نام ایران ثبت جهانی شد 🔹سازمان جهانی بهداشت، «برنامه سلامت خانواده» را ابتکار جمهوری اسلامی ایران دانست و گفت: بر اساس اعلام مسئول منطقه‌ اروپای سازمان بهداشت جهانی، این برنامه به نام ایران ثبت جهانی شد
محمدجواد

سلام بزرگوار .طاعات و عبادات شما قبول درگاه حق. چه مدت لازمه عنبر نسارا را دود بدهیم و آیا مدت زمان مشخصی براش هست مثلا ده دقیقه هر روز کفایت میکنه ؟یا مدت زمان بیشتری باید باشه در مورد گل سرش را هم بفرمایید تا چند دقیقه باید استفاده بشه که نتیجه بده .و یه سوال دیگه اینکه آیا میشه از راه طبیعی و کم خطر در ایام ماه مبارک پریود رو تعویق انداخت تا بتونیم روزه های ماه مبارک رو بگیریم؟
مشکات

سلان. دخترم ۷ ماهشه. داره دندون در میاره. اسهال شده. پاش خیلی سوخته. انواع پماد هارو زدم ولی انگار بدتر میشه. لطفا برای اسهال و سوختگی پاش راهنمایی بفرمایین. ممنونم
مهشید

درود وقت بخیر خداقوت، لطفا تقویم حجامت ۱۴۰۳ با کیفیت برای چاپ بفرستید، سپاس فراوان
محمد افشارچگین

سلام آقای دکتر، در مورد این سرماخوردگی جدید که ظاهرا تمومی نداره و تا می‌خواد بهبود پیدا کنه از اول شروع می‌شه، نظری دارید؟ صنعتی و سنتی هر کاری می‌کنیم بهبودی نیست. دستورات اون مقاله‌های سرماخوردگیتون رو هم حفظم.
محمد

سلام وقتتون بخیر.ایا تا به حال بیماری با داشتن سنگ صفرا ۱.۵ به بالا داشته آید که سنگش دفع شده باشد یا خورد شده باشد ؟با دستورات طب سمتی
مجتبی

سلام مجدد دکتر با توجه به پاسخ سوال قبلی که فرمودید بهتر است بعد از ماه مبارک رمضان حجامت انجام شود ، میخواستم بدونم خانمها در روزهای انتهایی عادت ماهیانه که خونریزی در حد لکه بینی است و روزه هم نیستند می توانند حجامت ماه آذار خود را انجام دهند؟ این سوال را برای خودم می پرسم چون به شخصه در این چندین سالی که حجامت انجام داده ام بجز بار اول اصلا دچار ضعف یا مشکل دیگری نشدم و حتی فصد هم که انجام داده ام دچار ضعف نشدم و به لحاظ بنیه خدا رو شکر خوبم حال به نظرتان در روزهای انتهایی عادت ماهیانه که خونریزی حتی از لکه بینی هم کمتر است و روزه هم نیستم می توانم حجامت انجام دهم ؟
فاطمه

سلام درمان پلیپ بینی پسرم بدون جراحی با چه گیاهی یا دمنوشی.. بنده خدا چند ساله درگیره و نمیتونه راحت بخابه.و برخی اوقات خونریزی از بینی هم داره.. دکتر گفته عمل ولی عمل دوست نداره... خودم هم از عمل کردن بدم میاد...
معصومه

سلام دکتر وقتتون بخیر با توجه به اینکه امسال کل ماه آذار در ماه رمضان قرار دارد و امام رضا ع سفارش به حجامت در این ماه کرده اند برای حجامت پیشگیری این ماه می‌شود شب اقدام به حجامت کرد ؟ یا باید بعد از ماه رمضان انجام داد ؟
فاطمه

سلام وقت بخیر با تشکر از متن مفید شما، برای رفع کولیک عرق پونه رو بهم معرفی کردن... ممنون میشم راهنماییم کنید
پناهی
ورزش و تربیت بدنی
ورزش از دیدگاه طبّ سنّتی و اسلامی
تعداد: 7 میانگین: 4.14
[تعداد بازدید : 69535]

[نسخه چاپی]

بسم اللّه الرّحمن الرّحیم

و صلّی الله علی محمّد و آله الطّاهرین و لعنة الله علی اعدائهم اجمعین


 

 

اصول حفظ الصّحه یا ستّه ضروریه


مقاله اوّل: حرکت و سکون؛


ورزش از دیدگاه طبّ سنّتی و اسلامی

 

 

تعریف حركت و سكون


حركت و سكون یکی از اصول شش گانه تدابیر حفظ سلامتی(سته ضروریه، اصول حفظ الصّحّه) در طبّ سنتی است. حركت به معنای خروج ماده از غيرفعال بودن (قوه) به فعل است( مثل تبدیل انرژي پتانسيل به جنبشي) و سكون، بقاء ماده در حالت قوه و حفظ حالت موجود آن.


نياز به حركت


حرارت غريزي در کنش ها و واکنش های خود، دچار تحلیل می شود و حركت:


1ـ حرارت غريزي را تقويت مي‌كند. (مانند باد زدن آتش نیمه افروخته)


2ـ باعث تسخين (گرمي) در بدن مي‌گردد.


نیاز به سکون


سكون و آرامش بدن را از رنج و تعب استراحت مي‌دهد. اگر حركتي دائمي و مستمر باشد و بين آن فاصله‌اي به نام سكون نباشد؛ رطوبت هاي بدن تحليل می رود و با افناي رطوبت بدن، حرارت غريزي هم دچار تباهي مي‌شود. ابن سينا عقیده دارد که خواب، شبيه‌ترين چيز به سكون است؛ بنابراین اثرات مثبت خواب براي سكون و آرامش هم قابل اثبات است. سکون و آرامش، مثل خواب، قواي طبيعي را تقويت مي‌كند؛ باعث تقويت هضم غذا مي‌شود؛ رطوبات تحلیل رفته را جبران می کند؛ دفع فضولات از راه روده و مثانه را تسهیل می کند و ....


ورزش


ریاضت یا ورزش در طب سنتی ایران اهمیت فراوانی دارد. جناب ابن سینا در کتاب اوّل قانون، در بحث تدابیر مشترک، مهم‌ترین تدبیر در تندرستی را در درجه نخست، ورزش کردن و سپس تدبیر غذا و تدبیر خواب می‌داند و از این رو سخن خود را با تدبیر ورزش آغاز می‌کند:


« از آنجا كه اساس تندرستي به ترتيب اهميت بر ورزش، غذا و خواب قرار دارد؛ بهتر است اهم ر ا بر مهم ترجيح دهيم و موضوع ورزش را پيش كشيم و مي گوييم...»


در این مقاله سعی داریم ورزش را از دیگاه طبّ سنّتی ایران و در ادمه از نظرگاه طبّ اسلامی مورد مداقّه قرار دهیم و قسمت نخست این کار را بر پایه نظرات ابن سینا در کتاب قانون، بنا می نهیم.


تعریف ورزش


« ورزش حركتي است تابع اراده. در ورزش، تنفس، بلند و بزرگ و پي درپي مي آيد. هركس بتواند با شيوه صحيح و متناسب با اعتدال مزاج خود و در وقت و هنگام مناسب ورزش كند از چاره جويي(پيش گيري) و تداوي بيماري هاي مادي و بيماري هاي مزاجي كه در دنباله آن مي آيد، بي نياز مي گردد.»


برداشت ها:


1- از این تعریف بر می آید که ارادی بودن ورزش در نتایج حاصله مهم و موثر است. بنابراین انجام ورزش های غیراردای که این روزها بسیار باب شده است(مثل انواع دستگاه های ویبره یا دستگاه هایی که با ایجاد جریان های الکتریکی عضله را دچار انقباض های ریتمیک می کنند)؛ نمی تواند چندان مفید فایده باشد.


نکته: برداشت برخی صاحب نظران از این تعریف آن است که كارهای روزمره، چون با اراده و تمركز انجام نمي‌شوند؛ تأثير مطلوب ورزش را ندارند. درواقع، اراده و تمركز در ورزش، حرارت غريزي و قوا را متوجه عضو مي‌كند و تأثيرات مطلوب را به جا مي‌گذارد. بنابراین کارهاي روزمره رياضت محسوب نمی شوند. البته بعید است که فعالیت هایی مثل کشاورزی، آهنگری و ... را نیز بتوان مشمول این برداشت دانست.


2- رعایت شرایط مناسب ورزش در حصول نتیجه مطلوب ضروری است. بنابراین بر اساس عواملی چون سن، جنس، مزاج، نوع تغذیه، بیماری های شخص، فصل، اقلیم محلّ زندگی و ... نوع ورزش هر فرد با دیگری متفاوت است و تجویز عمومی ورزش برای همگان ممکن نیست. در ادامه به بعضی از این موارد اشاره می کنیم.


3- ورزش به تنهایی کافی نیست و نمی تواند ما را از سایر دستورات بهداشتی و به ویژه بهداشت تغذیه و دیگر اصول ستّه ضروریه بی نیاز کند. جناب ابن سینا هم می فرمایند:« اين بهره برداري از ورزش هنگامي ميسر است كه دستورات ديگر بهداشتي را به كلّي مراعات كند.»


4- عنوان این فصل در کتاب قانون اینچنین است:« ورزش؛ برنامه مشترك اشخاص بالغ»؛ از این عنوان برمی آید که کودکان، با توجه به نوع مزاج و نیز فعالیت زیادی که دارند، علی العموم نیاز چندانی به ورزش ندارند و تحمیل ورزش، به ویژه ورزش های سنگین، به ایشان، با کاهش رطوبات بدن، در روند رشد کودکان اختلال ایجاد می کند.


بنابراین باید توجه داشت که اصرار والدین امروزی به شرکت فرزندانشان در فعالیت های ورزشی سازمان یافته باشگاهی، می تواند عوارض جبران ناپذیری برای کودکان داشته باشد؛ به ویژه که این اصرار، در فصل تابستان که نیاز به ورزش به حداقل می رسد، در بیشترین مقدار خود است. البته کودکانی که انس زیادی با رایانه و تلویزیون و ... دارند و از حداقل های فعالیتی این سنین فاصله گرفته اند می توانند از استثناآت این قضیه باشند.


فوائد ورزش


چون این بخش از کتاب قانون، ساده و روان است، ترجیح می دهم، توضیحات جناب ابن سینا را با اندکی تصرّف برایتان نقل کنم:


« همچنان كه خودت مي داني، ما مجبوريم غذا بخوريم و مي داني كه تندرستي ما با غذايي است كه مناسب مزاج ما مي باشد.  یعني غذايي كه در كيفيت و كميت، معتدل است. تمام قسمت هاي غذايي كه ما مي خوريم، بدون استثناء، كنش غذايي ندارد، بلكه در هر مرحله از مراحل هضم، بخشي از آن به صورت ماده زائد در مي آيد و طبيعت مي كوشد آن را از بدن دفع كند( از طریق مدفوع، ادرار، عرق و... )؛ ليكن بايد دانست كه طبيعت نمي تواند مواد دفعي را به كلّي از بدن براند و حتماً بعد از هر هضمي، مقداري از اين مواد زائد باقي مي ماند وقتي اين مقادير اندك، زياد شدند و جمع آمدند، مواد دفعي زياد مي شود و به تن زيان مي رساند.


مثلا اگر اين مواد دفعي كه باقي مانده و جمع شده است متعفّن شود؛ بيماري هاي عفوني به بار مي آرد. اگر حالات و كيفيت آن ها شدت يافت بد مزاجي روي مي دهد. اگر اين تجمع بيشتر شد، بيماري هاي امتلاء(پر شدن بدن از اخلاط فاسد)  به وجود مي آيد و اگر اين مواد زايد خود را به اندامي برسانند ورم حاصل مي شود. بخارهاي اين مواد باقي مانده، مزاج گوهر روح را تباه مي گردانند.


 به اين جهت چاره اي جز اين نيست كه آن ها را از بدن بيرون برانيم. بيرون راندن اين مواد به چند طريق صورت مي گيرد:


1-  اگر آن ها را به وسيله داروهاي سمي(داروهای قوی) از بدن دفع كنيم، خود داروي سمي نيروي غريزه را كاهش مي دهد و غريزه را خستگي مي بخشد.


2- اگر دفع آن ها با داروي غيرسمي(داروهای ملایم) ممكن باشد؛ باز بار سنگيني بر طبيعت است، همچنان كه بقراط فرموده است: "دارو صفا مي دهد و جفا مي بخشد". گذشته از آن، دارو در عين حال كه مواد زائد را مي راند، خلط پسنديده و رطوبت هاي غريزي و رواني را كه گوهر زندگي است از آسيب خود مصون نمي دارد و مقداري از آن ها را نيز بيرون مي راند و بر اثر آن، نيروي اندام هاي اصلي و اندام هاي خدمتگزار كاهش مي يابد.


پس اين بليات و ساير بلاها از امتلاء روي مي آورند، زيرا مواد بندآورنده چه در جاي بمانند و چه تخليه گردند آفت دارند.


3- ليكن ورزش چيزي است كه ما را از استعمال دارو بي نياز مي سازد و بهترين بازدارنده حالت امتلاء است. اگر ورزش به صورت صحيح و چنان كه بايد و شايد انجام پذيرد، عوامل بيماري هاي امتلاء از بين مي رود.»


نکات و برداشت ها:


1-  «ورزش... بهترین بازدارنده حالت امتلاء است» اما ضرورتا بهترین درمان کننده امتلاء نیست. بنابراین باید به ورزش عمدتا از دید پیشگیرانه نگاه کنیم اگرچه استفاده های درمانی زیادی نیز بر آن مترتب است.


2- علیرغم احترامی که برای جناب ابن سینا قائل هستم؛ بنده بر اساس آنچه از طب اسلامی آموخته ام، مهم ترین اصل ستّه ضروریه را «اکل و شرب» یا همان خوردن و آشامیدن می دانم که اگر به درستی و بر اساس موازین انجام شود، مهمترین نقش را در پیشگیری و درمان بیماری ها خواهد داشت. برای مثال:


* پیامبر گرامی اسلام (صلّی الله علیه و آله و سلّم) می فرمایند: «الْمَعِدَهُ بَیْتُ کُلِّ دَاءٍ وَ الْحِمْیَهُ رَاْسُ کُلِّ دَوَاء: معده خانه همه دردهاست و پرهیز، سرسلسله همه داروها.» (بحارالانوار، ج۵۹، باب ۸۹)


* امير المؤمنين، علي،عليه السّلام نیز فرموده اند: « إِنَّ فِي الْقُرْآنِ لَآيَةً تَجْمَعُ الطِّبَّ كُلَّهُ كُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا :  آگاه باشيد؛ در قرآن آيه اي است كه همه طبّ را يك جا در خود گرد آورده است:  بخوريد و بياشاميد و اسراف نكنيد. » (بحارالأنوار/59/267)


جناب ابن سینا در بحث خود، ابتدا درمان امتلاء را منحصر در دارو و ورزش فرض کرده؛ در ادامه، از این فرض ناصحیح خود  نتیجه گرفته اند که ورزش، بهتر از داروست؛ در حالی که  بدون هیچ تردیدی، امساک در خوردن و آشامیدن، بهترین راه درمان انواع امتلاء می باشد.


بر این اساس، حتی این نکته که «ورزش... بهترین بازدارنده حالت امتلاء است» هم وجاهت چندانی ندارد و رعایت تدابیر اکل و شرب، مقدّم بر ورزش و اقوی از آن است. به همین ترتیب، جمله ابتدایی بحث، یعنی این جمله که« از آنجا كه اساس تندرستي به ترتيب اهميت بر ورزش، غذا و خواب قرار دارد...» نمی تواند متین و صحیح باشد.


و نهایتا باید گفت که ورزش آن قدر توانمند نیست که ما را به کلّی از دارو بی نیاز سازد درحالی که رعایت شرایط صحیح تغذیه ای، چنان که در احادیث شریف به آن اشاره شده و به تجربه نیز مکرّر آزموده شده، تن ما را از ناز طبیبان بی نیاز خواهد ساخت!


3- تاکید ابن سینا بر برتری ورزش بر دارو، نکته ای متین و مهم و درخور است که باید از سوی طبیب و بیمار، جدّی گرفته شود.


ساير فوايد ورزش


ورزش فواید دیگری نیز دارد:


1- « ورزش، حرارت ملایم پدید می‌آورد و مواد دفعی را روز به روز می‌گدازد و به طور منظم و مرتب آنها را از جای خود می‌لغزاند و به بیرون راندن آنها کمک می‌کند و نمی‌گذارد هر روز قسمتی باقی بماند و جمع شود و تأثیر بدی بگذارد. گرمای ایجاد شده ناشی از حرکت، باعث رقیق شدن فضولات و دفع آن ها به کمک عرق می شود.»


برداشت ها:


* چنان که در متن اشاره شده است، قدرت ورزش در دفع مواد دفعی، محدود است و دامنه اش، 24 ساعت گذشته را فرا می گیرد. بنابراین برای بهره برداری صحیح از ورزش، انجام ورزش روزانه ضروری است اگرچه ورزش های متناوب یا هفتگی هم خالی از فایده نیستند.


* به جهت تمثیل، نقش ورزش برای بدن مانند باد زدن آتش فروخفته است که باعث می شود آتش زیر خاکستر حرارت غریزی، شعله ور شود. به این حالت در کتب طبّ قدیم، انعاش یا انتعاش(تازه کردن، تقویت کردن) گفته می شود.


* چنانچه گفتیم ورزش تولید حرارت می‌کند و حرارت غریزی را افزونی می‌دهد. این فائده مهم ورزش، یعنی برافروختن حرارت غریزی به ما توضیح می دهد که چرا ورزش در درمان افسردگی و سایر بیماری های روحی و روانی، سندروم های خستگی مزمن، کمبود میل و توان زناشویی، خواب آلودگی و کسالت، انواع کم خونی؛ بسیاری از بیماری های مزمن و طول کشیده، سرطان ها، و ... مؤثر است.


2- بر اثر ورزش، مفاصل، وترها، رباط‌ها و عضلات محکم می‌گردند و از تاثيرپذيري در امان مي مانند.


3- اندام‌ها بر اثر ورزش، برای پذیرش غذا آمادگی بیشتری می‌یابند، زیرا مواد دفعی آنها دفع شده و جای غذا خالی مانده است.


4- نیروهای جاذبه و دافعه اعضای بدن بر اثر ورزش به حركت درمی‌آیند، اندام‌ها به نرمش درمی‌آیند، رطوبت‌های بدن رقیق می‌گردند و مسامات (منافذ ریز بدن) فراخ‌تر می‌شوند.


5- چنان که گفتیم، ورزش موجب از بین رفتن رطوبات غیر طبیعی بدن می شود. کم شدن رطوبت بدن، بافت پیه و چربی را کوچک می کند. همچنین با افزایش حرارت داخلی، بافت های بلغمی رو به پختگی می روند و این یعنی تبدیل بافت های سردتر و مرطوب تر مثل چربی به بافت های گرم تر مثل خون و عضله.


6- ورزش باعث تقویت و اصلاح کل بدن می شود، به شرطی که به افراط کشیده نشود.


ویژگی‌ها و شرایط ورزش مناسب


1- ورزش معتدل كه اعضا و حرارت غریزی را تقویت می‌كند آن است كه پوست، سرخ، و تنفس، تند شود و تعریق ایجاد كند. هرگاه تندی نفس و تعریق به افراط برسد باید ورزش قطع شود، زیرا سبب ضعف حرارت غریزی می‌گردد. یک معیار ساده برای ارزیابی تناسب شدّت ورزش این است که در هنگام ورزش، فرد بتواند صحبت هم بکند.


اگر کسی بخواهد سنگین تر از این ورزش نماید(مثل ورزش های حرفه ای)، حتماً باید تحت تدابیر خاصی به ورزش بپردازد تا آسیبی به او نرسد.


ورزش کمتر از این مقدار هم به صلاح نیست چرا که اخلاط را به جنبش در می آورد امّا باعث دفع آنها نمی شود و این باعث بیماری است.


2- بهترین اوقات ورزش، پس از خروج غذا از معده و كامل شدن هضم معدی است.


انجام ورزش بلافاصله پس از غذا مضر است. انجام ورزش قبل از کامل شدن هضم غذا، موجب نفوذ غذای خام در اعضاء و ایجاد سده (گرفتگی) می شود. در حقیقت، عروق و خون، به جای اینکه مشغول انجام فعالیت های مربوط به گوارش شوند، با شروع ورزش، مشغول استخوان ها و عضلات شده و کار هضم، ناقص رها می شود. به عبارت دیگر، در صورت انجام ورزش با شکم پر، به جای تمایل حرارت غریزی به درون(دستگاه گوارش) برای انجام هضم غذا، این حرارت به سمت بیرون(استخوان ها و عضلات) می آید و فساد غذا در دستگاه گوارش پیش می آید.


فاصله بین تغذیه و ورزش بسته به نوع غذاهای مصرفی متفاوت است و به طور متوسط حدود سه ساعت بعد از غذاست. طبیعتا در صورت مصرف غذاهای لطیف، این مقدار کمتر و در صورت مصرف غذاهای سنگین، این زمان طولانی تر می شود.


3- همچنین ورزش حین گرسنگی نیز توصیه نمی‌شود. ورزش با شکم خالی و در حال گرسنگی حتی بدتر از ورزش با شکم پر است چرا که موجب تحلیل اعضا می شود.


بنابراین کسانی که عادت به ورزش در صبح زود(ناشتا) دارند، باید قبل از شروع ورزش، اندکی غذای لطیف(مثلا یک عدد سیب) میل کنند.


4- پیش از ورزش باید مدفوع و ادرار دفع شود. یعنی همان طور که به هنگام ورزش، بدن نباید در دستگاه گوارش کار نیمه کاره ای داشته باشد؛ در مورد مندفعات خود نیز نباید به دلمشغولی خاصّی گرفتار باشد. قبل از ورزش، باید اشتغالات قوای بدن را به حدّاقل رساند تا تمرکز آنها تنها متوجه امر ورزش باشد.


این نکته، یعنی ضرورت تمرکز قوا بر یک فعالیت، یکی از اصول فخیم طب اسلامی و سنتی است که بسیاری از تدابیر مربوط به تغذیه، ورزش و استفراغاتی مانند حجامت و فصد و زالواندازی و ... را توجیه می کند.


نکته دیگر این است که ورزش کردن با روده یا مثانه انباشته از فضولات، می تواند باعث شود که این مواد دفعی بازجذب بدن شده موجد بیماری های گوناگون گردند.


6- داشتن خواب و استراحت کافی قبل از ورزش نیز از ضروریات است. کسانی که بلافاصله بعد از کار روزانه و در حالی که اشتغالات فکری و جسمی زیادی دارند به باشگاه می روند؛ از فوائد ورزش بهره کمتری خواهند داشت.


7- در افراد با مزاج گرم و خشك، ورزش‌های سنگین بسیار مضر است و سبب بروز بیماری می‌گردد.


8- بهترین زمان ورزش در فصل بهار، نزدیک نیم روز (بین صبح تا ظهر)، در تابستان در اول روز و در زمستان در آخر روز (نزدیک غروب آفتاب) می باشد.


9-  شروع ورزش باید با حركات آهسته باشد و به‌تدریج، حركات سخت‌تر شوند و به حدی برسد كه قوّت فرد ورزشكار می‌تواند تحمّل كند و سپس دوباره به تدریج آهسته‌تر شود تا فرد از ورزش باز ایستد.


در یک ورزش سالم عمومی، وقتی که عرقمان در آمد و نفس، عمیق و سریع شد، باید کم کم شدّت ورزش را کم و حرکاتمان را آهسته کنیم، سپس بنشینیم تا عرقمان خشک شود و ورزش را تمام کنیم. حد مناسب ورزش می تواند این سه مورد باشد:


-  سرخی چهره
-  وجود نشاط حرکت
-  تنفس عادی


10- در طب سنتی توصیه شده است پیش از شروع ورزش، دست و پا و پشت فرد ورزشکار را با دست و یا با پارچه زبر بمالند و با روغن بادام یا روغن كنجد تازه، عصب‌ها و عضلات را چرب كنند و به آهستگی ماساژ دهند، چرا كه این کار حرارت غریزی را اندكی برمی‌انگیزد و منافذ را گشاد می‌كند و فضولات را به سوی پوست می‌كشد تا با ورزش تحلیل یابد. البته فردی كه عضله‌های او نرم باشد و غذای غلیظ نخورده باشد به چنین مالشی نیاز ندارد.


11- توصیه شده که وقتی ورزش تمام می‌شود فرد به گرمابه برود و با آب ولرم، چنانچه پوست را خوش آید، خود را شستشو كند و بار دیگر دست و پا و عضله‌های وی را به نرمی بمالند تا باقی فضولات كه با حركت ورزش گداخته شده‌اند از مسام (منافذ) پوست بیرون آیند و تحلیل روند. البته ورزشکار تا عرقش به طور کامل خشک نشده نباید به حمام برود.


12- غذای ورزشکار بایستی در تابستان لطیف و زودهضم و در زمستان غلیظ و مقوی باشد.


13- در صورتی که مزاج فرد ضعیف است، ورزش سنگین نباید انجام دهد.


14- افرادی که بعد از سال ها تصمیم به ورزش کردن می گیرند باید تدابیر مربوطه را بیش از دیگران رعایت کنند.


15- اگر خسته، بیمار یا تب دار هستید ورزش نکنید.


16- اگر تنش یا استرس دارید، از انجام ورزش های سنگین یا رقابتی بپرهیزید.


17- رعایت تدابیر ویژه هر ورزش می تواند از عوارض احتمالی آن جلوگیری نماید. در این میان، مهم ترین نکته، استفاده از مواد غذایی سالم  و پرهیز از غذاهای صنعتی می باشد.


یک مثال: بعضی از کوهنوردها بعد از مدتی دچار زانو درد می شوند؛ برای پیشگیری از زانودرد، توصیه می شود کوهنوردان، بر مصرف پودر سنجد کامل- شامل پوست و گوشت و هسته سنجد- مداومت داشته باشند.(روزی یک قاشق غذاخوری پودر سنجد+یک قاشق عسل+یک لیوان شیر)؛ خوردن غذاهای سردی را محدود کنند؛ با روغن هایی مثل زیتون،کوهان شتر، کنجد کرچک، شترمرغ، بادام تلخ یا سیاهدانه، هرشب مفاصل را ماساژ دهند و....


مضرات حرکات بسیار زیاد (ورزش سنگین)


حرکت بسیار زیاد، باعث گرم و خشک شدن بدن شده (افزایش صفرا)؛ اخلاط بدن را متعفن می کند؛ همچنین حرکت زیاد موجب تحلیل بدن می شود؛ بدن رو به سستی رفته؛ ایجاد خفقان و غش می کند.


ورزشهای سنگین یعنی ورزشی که بیش از حد معمول باشد، نه تنها  ارزش درمانی ندارند بلکه یک نوع خودکشی محسوب می شوند. وقتی فردی چند سال ورزش سنگین می کند، مانند آن است که فتیله چراغ عمر خود را بالا کشیده باشد؛ حاصل این عمل، نور خیره کننده ای است که در ظاهر، دیگران را به حیرت درآورده است و شخص، مورد تحسین قرار می گیرد امّا این کار باعث می شود که سوخت چراغ زندگی جسمانی، یعنی حرارت و رطوبت غریزی به سرعت رو به پایان رود.


با اتمام حرارت غریزی، قوای بدن(حیوانی، طبیعی و نفسانی) دیگر در کالبد جسم باقی نمی مانند و از بدن خارج می شوند(خروج روح از بدن). این اتفاق توجیه طب سنتی بر مرگ های زودرس بسیاری از ورزشکاران حرفه ای در این روزگار است.


بنابراین می توان به صراحت گفت که تقریبا هیچ یک از ورزش های حرفه ای رایج، مورد تایید طب سنّتی نیست.


در طب قدیم، ورزش های سنگین، محدود به مواردی مثل کشتی بود که علاوه بر این که موارد علمی در روش اجرای آنها لحاظ شده بود، در گزینش افراد هم دقت می شد و ضمن نهی افراد خشک مزاج(و به ویژه افراد صفراوی) از این گونه فعالیت ها، اغلب، افراد دموی، با رعایت تمهیدات لازم، به آنها می پرداختند.


ترک ورزش


ترک ناگهانی ورزش و به ویژه ورزش های سنگین، بسیار خطرناک است. بسیار تجربه شده است که این کار باعث افت شدید قوای بدنی و ظهور انواع بیماری ها می شود. از دیدگاه طبّ سنّتی، هرگاه جنبشي كه حرارت غريزي، یعنی ابزار زندگي جسمانی را به سوي اندام ها راهنمايي مي كند متروك گردد، نيروي اندام ها رو به ناتواني و نابودي مي رود. بر اساس نظر طبّ سنّتی، خطر ترک ورزش های سنگین، بیش از خطر ورزش نکردن است.


مضرات سکون بسیار زیاد


سکون و بی حرکتی، در همه حالات، سرد کننده و رطوبت دهنده بدن است و در حقیقت موجب افزایش خلط بلغم در بدن می گردد. حاصل این اتفاق، چاقی، لختی و سستی بدن، تنبلی، رکود ذهنی، افزایش امتلاء و تجمّع اخلاط فاسد یا نپخته در بدن و ... است.


بی حرکتی موجب خفه شدن و خاموشی تدریجی حرارت غریزی می شود. در مقام مثال، حرارت غریزی بدن شخصی که تنبل و ساکن است، مانند آتشی که در آن دمیده نمی شود، کم کم رو به زوال می رود.


انواع ورزش


ورزش را می توان از لحاظ درگیر بودن اندامهای بدن به دو دسته طبقه بندی نمود:


ورزش کلی یا ورزش عام: شامل تمام بدن و اعضای آن است و نفع آن به كل بدن می‌رسد مانند دویدن، شنا، اسب دوانی و كشتی‌گرفتن.


ورزش جزئی یا ورزش خاص: که مخصوص به عضو خاصی است مانند وزنه‌ زدن برای دست‌ها، آواز خواندن برای حنجره یا نگاه کردن به چیزهای ریز برای چشم‌ها و ....


نکته ها:


* یکی از بهترین ورزشها، ورزش باستانی است که اصول مورد تایید طب قدیم، در آن رعایت شده است.


* فوتبال و ورزشهای خشن مانند ورزشهای رزمی سنگین که باعث زد و خورد و ضربه های ناگهانی می گردد، مورد تایید طبّ سنتی نیستند.


* در ورزش، حرکات مفاصل باید دارای نیروی مقابل و کنترلی باشد و حرکت سریع مفصل تا انتهای دامنه حرکتی، بسیار خطرناک است. این اشکال در اغلب ورزش های مدرن وجود دارد.


* ورزش های غیر ایزومتریک(وزنه برداری، پرورش اندام و …) تقریبا هیچ یک از اهداف ورزش طبّی را برآورده نمی کنند. این گونه ورزش ها، سرعت واکنش عضلانی را کم می کنند؛ قلب را تضعیف می کنند؛ فشارخون را بالا می برند؛ آسیب های جدّی به دستگاه اسکلتی عضلانی و به ویژه ستون فقرات وارد می کنند و .... اینها سوای آثار مخرّب اخلاقی ناورزش پرورش اندام و نیز زیان های غیرقابل جبران مصرف مکمّل های رایج در این گونه ورزش هاست.


ورزش بانوان


 نیاز بانوان به ورزش کردن، بسیار کمتر از آقایان است، به نحوی که اغلب، همان فعّالیت روزانه، برای سلامتی ایشان کفایت می کند. با توجه به این که ترکیب مزاجی بانوان حاوی رطوبت و سردی بیشتری است، فعّالیت سنگین ورزشی، سلامتی ایشان را به مخاطره می اندازد. ورزش سنگین و تعریق زیاد، با کم کردن رطوبت بدن زن، لطافت پوست و طراوت چهره او را می کاهد؛ ظرافت اخلاقی و عطوفت زنانه اش را رو به خشونت می برد؛ میل زناشویی اش را می کاهد؛ تعادل هورمونی و نظم قاعدگی او را برهم می زند؛ خطر ناباروری را افزایش می دهد و .... بدیهی است که ورزش هایی که در ذات خود خشونت یا سختی بیشتری دارند- مانند انواع ورزش های رزمی یا بدنسازی- زیان بیشتری را متوجه سلامتی بانوان می کنند.


استعمار نوین، از سویی زن را دائما تشویق به فعالیت کمتر می کند و او را از فعالیت های مربوط به خانه و همسر و فرزند برحذر می دارد و با تبلیغ انواع وسائل خانگی مدرن و غیرضرور، او را به بی تحرکی تشویق می کند و ازسوی دیگر، مرتبا بر طبل تهی از وجاهت علمی ضرورت ورزش بانوان می کوبد تا از این نمد، کلاهی برای اقتصاد حریص خود بمالد و دراین میان، این زنان هستند که سلامتیشان به یغما رفته و درآمدشان به تاراج. اگرچه نوع برخورد غرب با مقوله ورزش آقایان هم از همین جنس است و اصولا مساله ورزش در دنیای مدرن، بیشتر موضوعی سیاسی و اقتصادی است تا علمی و طبّی؛ امّا متضرر شدن بانوان در هیاهوی ورزش های مدرن، بسیار بیشتر است.

 

با توجّه به کاهش میزان فعالیت بانوان در زندگی امروزی، توصیه آن است که ورزش های مناسب مانند پیاده روی در برنامه روزانه ایشان قرار گیرد. یک راه ساده برای برخورداری از فواید ورزش آن است که روزانه پنج تا شش بار و هر بار دو تا سه دقیقه به صورت درجا ورزش انجام شود به حدی که منجر به خروج مقداری عرق و سرخی چهره شود.


ورزش پيران(به نقل از کتاب قانون)


در ورزش پيران بايد اختلاف حالات جسمي و بيماري هايي را كه عادتا به سراغ آن ها مي آيند و عادت آن ها را در ورزش كردن در نظر گرفت. اگر جسمشان در منتهاي اعتدال باشد ورزش هاي معتدل براي آن ها مفيد است. اگر يكي از اندا م هاي آن ها در بهترين وضع اعتدال نيست بايد در هنگام ورزش مراعات آن اندام بشود و دستور ويژه هر اندام در باره آن اجرا گردد . مثلا اگر پيران سرگيجه دارند ياصرع و يا مواد (مرضي) به سوي گردنشان ريزش مي كند و يا بخارهاي زياد به سوي سر و مغزشان بالا مي رود نبايد در موقع ورزش سرشان راخم كنند؛ ورزش چنين كساني بايد پياده روي، مسابقه دو، سواركاري و آن نوع ورزشي باشد كه به نيمه پايين تن مربوط مي شود. اگر درپاها آسيبي داشته باشند ورزش آن ها بايد از نوع ورزش هاي مربوط به بخش هاي بالاي تنه، از قبيل وزنه برداري و پرتاب سنگ باشد. اگر قسمت مياني تن آسيب داشته باشد مثلا طحال يا كبد و يا معده و ياروده ها در شرايط صحت نباشند ورزش دو طرف تن سودمند است به شرطي كه مانعي در كار نباشد؛ ليكن اگر آسيب اطراف سينه را گرفته باشد نبايد به جز ورزش قسمت بالاي تن انجام دهند.


اندام هاي آسيب ديده را بايد تدريجا به ورزش درآورد تا از آن نيرو گيرند. ورزش دادن تدريجي اندام هاي آسيب ديده و ناتوان گرچه براي پيران خوب نيست، براي كساني كه در ساير مراحل عمر هستند مفيد است. آنچه در اين زمينه براي پيران ممنوع است براي پيرتراني كه ازپاي افتاده اند جايزمي باشد. ازپاي افتادگان(خانه نشينان) بايد اندام هاي ناتوان رابه تدريج با ورزشي كه مناسب و سزاوار آن ها است مانوس كنند . اندام هاي بيمار شده را ممكن است بتوان در ورزش شركت داد و يانتوان به اين امر واداشت. منظورم اين است كه اگر اند ام مورد نظر، گرم يا خشك باشد يا اين كه ماده اي در آن باشد كه پخته نشده است و بيم آن مي رود كه بر اثر ورزش متعفّن شود، نبايد ان اندام را به ورزش درآورد.


 

نظر اسلام در مورد ورزش کردن چیست؟


ورزش، یکی از نقاط مهم مورد اختلاف طبّ سنّتی و طبّ اسلامی است. چنان که گذشت، در طب اسلامی، تاکید اصلی بر اصلاح تغذیه است که اگر به درستی انجام شود «صدی» حاصل می شود که نود ورزش را نیز پیش خود دارد.


در اسلام، به جای تاکید مستقیم بر فعالیت های ورزشی به شکل رایج آن:


* تاکید بلیغ بر پرهیز از کسالت و تنبلی شده است:


- امیرالمؤمنین، علی، (علیه السلام) چنین بیان فرموده اند:« أَبْغَضُ الْخَلْقِ إِلَى اللَّهِ جِيفَةٌ بِاللَّيْلِ بَطَّالٌ بِالنَّهَارِ : مبغوض ترین خلق نزد خدا آن است که شب چون مرداری به خواب می رود و روزش را به بیهودگی می گذراند.» (مستدرك ‏الوسائل/340/6)

 

- حضرتشان همچنین بیان داشته اند:« إِنَّ الْأَشْيَاءَ لَمَّا ازْدَوَجَتْ ازْدَوَجَ الْكَسَلُ وَ الْعَجْزُ فَنُتِجَا بَيْنَهُمَا الْفَقْرَ: هنگامی که اشیاء با هم ازدواج کردند، تنبلی و ناتوانی با هم پیمان زوجّیت بستند و فرزندی از آن ها به نام "فقر" متولد شد.» (الکافی/86/5)


- امام موسی کاظم(علیه السّلام) می فرمایند: « إِنَّ اللَّهَ جَلَّ وَ عَزَّ يُبْغِضُ الْعَبْدَ النَّوَّامَ الْفَارِغَ: به یقین، خداوند جلّ وعزّ، بنده پرخواب بیکار را دشمن می دارد.»(الکافی/84/5)


- امام باقر(علیه السّلام) فرموده اند:« إِنِّي لَأُبْغِضُ الرَّجُلَ أَوْ أُبْغِضُ لِلرَّجُلِ أَنْ يَكُونَ كَسْلَاناً [كَسْلَانَ‏] عَنْ أَمْرِ دُنْيَاهُ وَ مَنْ كَسِلَ عَنْ أَمْرِ دُنْيَاهُ فَهُوَ عَنْ أَمْرِ آخِرَتِهِ أَكْسَلُ : من مردی که در کار دنیای خودش تنبل است دوست ندارم و هرکه در کار دنیایش تنبلی کند؛ در امر آخرتش تنبل تر خواهد بود.»(الکافی/85/5)


- امام موسی کاظم(علیه السّلام) فرمودند که پدرم(علیه السّلام) به یکی از فرزندانشان فرمودند:« إِيَّاكَ وَ الْكَسَلَ وَ الضَّجَرَ فَإِنَّهُمَا يَمْنَعَانِكَ مِنْ حَظِّكَ مِنَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ : برهیز از تنبلی و بی حوصلگی که آن دو، تو را از بهره دنیا و آخرتت بازمی دارند.» (الکافی/85/5)


* بر مجاهده و تلاش در تمام شؤون زندگی اصرار ورزیده شده و در این میان، به ویژه کوشش در راه تامین معیشت حلال مورد تاکید قرار گرفته است:


- نبی گرامی(صلّّی الله علیه و آله و سلّم) بیان داشته اند:«الْعِبَادَةُ سَبْعُونَ جُزْءاً وَ أَفْضَلُهَا جُزْءاً طَلَبُ الْحَلَالِ : عبادت هفتاد جزء دارد که برترین جرئش، طلب حلال است.»(الکافی/5/78)


- پیامبر مکرّم اسلام(صلّی الله علیه و آله و سلّم) همچنین فرموده اند:« مَنْ بَاتَ كَالًّا مِنْ طَلَبِ الْحَلَالِ بَاتَ مَغْفُوراً لَهُ: هرکه در حال خستگی ناشی از طلب حلال بخوابد؛ در حالی خوابیده است که مورد آمرزش قرار گرفته است.» (وسائل الشیعه/17/24)


- ایشان (صلّی الله علیه و آله و سلّم) می فرمایند:« مَنْ أَكَلَ الْحَلَالَ أَرْبَعِينَ يَوْماً نَوَّرَ اللَّهُ قَلْبَهُ : هر که چهل روز از حلال بخورد، خدا قلبش را نورانی می کند.» (بحارالأنوار/100/16)


-  همچنین از خاتم الانبیاء(صلّی الله علیه و آله و سلّم) نقل است که:«  مَنْ أَكَلَ مِنْ كَدِّ يَدِهِ نَظَرَ اللَّهُ إِلَيْهِ بِالرَّحْمَةِ ثُمَّ لَا يُعَذِّبُه‏: هرکه از دسترنج خویش بخورد؛ خدایش به نظر رحمت نگاه کند و عذابش نخواهد کرد.»(مستدرک الوسائل/13/24)


- حضرت صادق الائمّه (علیه السلام) می فرمایند:« الْكَادُّ عَلَى عِيَالِهِ كَالْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ : تلاش کننده برای اداره خانواده، همچون جهاد کننده در راه خداست.» (الكافي/5/88)


- شخصی به امام صادق(علیه السّلام) عرضه داشت که مردی هست که می گوید در خانه ام می نشینم و نماز می خوانم و روزه می گیرم و عبادت پروردگارم را به جا می آورم، روزی ام هم خواهد رسید؛ امام(علیه السّلام) فرمودند:« هَذَا أَحَدُ الثَّلَاثَةِ الَّذِينَ لَا يُسْتَجَابُ لَهُمْ : این شخص یکی از سه نفری است که دعایش مستجاب نمی شود.»(الکافی/5/77)


* فعالیت بدنی هدفمند، یعنی کار اقتصادی توام با کدّ یمین و عرق جبین به شدّت مورد تشویق قرار گرفته شده است:


- حضرت ختمی مرتبت(صلّی الله علیه و آله و سلّم) در پاسخ به سوالی در مورد پاکیزه ترین کسب و کار فرمودند:« عَمَلُ الرَّجُلِ بِيَدِهِ وَ كُلُّ بَيْعٍ مَبْرُورٌ : کار کردن شخص با دست خویش و نیز هر خرید و فروش نیکویی.» (مستدرك‏ الوسائل/13/24)


- از جناب ابن عباس نقل است که:« كَانَ آدَمُ حَرَّاثاً وَ كَانَ إِدْرِيسُ خَيَّاطاً وَ كَانَ نُوحٌ نَجَّاراً وَ كَانَ هُودٌ تَاجِراً وَ كَانَ إِبْرَاهِيمُ راعِياً وَ كَانَ دَاوُودُ زَرَّاداً وَ كَانَ سُلَيْمَانُ خَوَّاصاً وَ كَانَ مُوسَى أَجِيراً وَ كَانَ عِيسَى سَيَّاحاً وَ كَانَ مُحَمَّدٌ شُجَاعاً جُعِلَ رِزْقُهُ تَحْتَ رُمْحِهِ : حضرت آدم، کشاورز؛ ادریس، خیاط؛ نوح، نجار؛ هود، بازرگان؛ ابراهیم، چوپان؛ داوود، زره ساز؛ سلیمان، حصیرباف؛ موسی، کارگر؛ عیسی، جهانگرد و محمد شجاعی بود که روزیش در شمشیرش بود.» (بحارالأنوار/100/56)


- امام صادق از امیرمؤمنان(علیهما السلام) نقل می فرمایند:« خداوند به حضرت داوود وحی کرد که تو بهترین بنده من هستی؛ تنها(ایراد) تو آن است که از بیت المال استفاده می کنی و با دست خود فعالیتی نداری؛ پس حضرت داوود چهل روز به درگاه خدا گریه کرد تا به امر خدا آهن در دست او نرم شد. سپس هر روز زره می ساخت و آن را به هزار درهم می فروخت و از بیت المال بی نیاز گردید.»(من لایحضره الفقیه/3/98)


- نیز امام صادق(علیه السّلام) بیان داشته اند که امیرالمؤمنین(علیه السّلام):«أَعْتَقَ أَلْفَ مَمْلُوكٍ مِنْ مَالِهِ وَ كَدِّ يَدِهِ : هزار بنده را از مال و دسترنج خویش آزاد کرد.»(الکافی/5/74)


- همچنین امام صادق(علیه السّلام) فرمودند:«إِنَّ مِنَ الرِّزْقِ مَا يُيَبِّسُ الْجِلْدَ عَلَى الْعَظْمِ: از رزق است آن چه که پوست را بر استخوان می خشکاند.» ( وسائل‏الشيعة/ ج 17/ ص 68)


- شخصی امام صادق (علیه السّلام) را در یک روز بسیار گرم تابستانی در راه های مدینه دید و گفت که:« فدایت شوم، شما با مقامت نزد خدای عزّوجلّ و خویشاوندی رسول الله، [شایسته است] که در چنین روزی برای [درخواست] نفس خودت تلاش کنی؟» حضرتش(علیه السّلام) پاسخ گفتند:«خَرَجْتُ فِي طَلَبِ الرِّزْقِ لِأَسْتَغْنِيَ عَنْ مِثْلِكَ : در طلب روزی خارج شدم تا از امثال تو بی نیاز باشم.»(الکافی/5/74)


* در این میان کارهای سخت و نیازمند مجاهده، مانند کشاورزی مورد عنایت ویژه اهل بیت(علیهم السّلام) قرار دارند:


- امام صادق(علیه السّلام) فرمودند:«ازْرَعُوا وَ اغْرِسُوا فَلَا وَ اللَّهِ مَا عَمِلَ النَّاسُ عَمَلًا أَحَلَّ وَ لَا أَطْيَبَ مِنْهُ: کشاورزی کنید و درخت بکارید که به خدا قسم کاری حلال تر و پاکیزه تر از آن نیست.»(الکافی/5/260)


- امام باقر از قول پدر بزرگوارشان(علیهما السّلام) می فرمودند:«خَيْرُ الْأَعْمَالِ الْحَرْثُ: بهترین کارها کشاورزی است.»(الکافی/5/260)


- امام صادق(علیه السّلام) فرمودند:« الْكِيمِيَاءُ الْأَكْبَرُ الزِّرَاعَةُ : بزرگترین کیمیا، کشاورزی است.»(الکافی/5/261)


- همچنین امام صادق(علیه السّلام) فرمودند:« الزَّارِعُونَ كُنُوزُ الْأَنَامِ ... وَ هُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَحْسَنُ النَّاسِ مَقَاماً وَ أَقْرَبُهُمْ مَنْزِلَةً: کشاورزان گنجینه های مردمانند ... در قیامت، ایشان بهترین جایگاه و مقرب ترین منازل را دارند.»(الکافی/5/261)


نکته: نقل احادیث فوق به این معنا نیست که تنها دلیل عنایت حضرات معصومین(علیهم السّلام) به فعالیتهایی مانند کشاورزی، میزان فعالیت بدنی زیاد در آنهاست.


* ورزش های هدف محور که علی العموم، در جهت آمادگی بدنی مسلمین برای جهاد و مبارزه با دشمن و ارتقای روحیه مبارزه و مجاهده مورد نیاز هستند؛ مثل سوارکاری و تیراندازی، از اقبال ائمّه هدی(علیهم السّلام) برخوردار شده اند:


- پیامبر اکرم(صلّّی الله علیه و آله و سلّم) می فرمایند: « علیکم بالرمی فانه من خیر لهوکم: به تیراندازی روی آورید که یکی از بهترین سرگرمی های شما است.» (میزان الحکمه/4/183)


- حضرت خاتم الانبیاء(صلّی الله علیه و آله و سلّم)، در کلام مطیّب دیگری فرموده اند:« حق الولد علی والده ان یعلمه الکتابة والسباحه والرمایة وان لا یرزقه الا طیباً وان یزوجه اذا بلغ:حق فرزند[پسر] بر عهده پدرش این است که به او نوشتن، شنا کردن و تیراندازی را آموزش دهد و روزی او را تنها از راه پاکیزه تهیه نماید و هنگام بلوغ، برایش همسری برگزیند.»(نهج الفصاحه/293/ح 1394)


- حضرتشان(صلّی الله علیه و آله و سلّم)  همچنین می فرمایند: «علموا ابنائکم السباحة و الرمایة:  به پسرانتان شنا و تیراندازی را آموزش دهید.» (نهج الفصاحه : 413 / ح 1955)


- نیز، نبی مکرّم(صلّی الله علیه و آله و سلّم)، می فرمایند: « كُلُّ لَهْوِ الْمُؤْمِنِ بَاطِلٌ إِلَّا فِي ثَلَاثٍ فِي تَأْدِيبِهِ الْفَرَسَ وَ رَمْيِهِ عَنْ قَوْسِهِ وَ مُلَاعَبَتِهِ امْرَأَتَهُ فَإِنَّهُنَّ حَقٌّ : هر لهوی برای مؤمن باطل است الّا سه چیز که حقّ است: تربیت اسب، تیراندازی با کمان و ملاعبه با همسر.» (وسائل‏الشيعة/ ج 19/ ص251)


- پیامبر اسلام(صلّی الله علیه و آله و سلّم)، در مورد فرموده خدای عزّ وجلّ در قرآن کریم که « وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَيْلِ» یکی از مصادیق این آمادگی را تیراندازی بیان کرده اند. (وسائل ‏الشيعة/ ج 11/ ص427)


- حضرت باقرالعلوم(علیه السّلام) می فرمایند:«ان رسول الله سابق بین الخیل، واعطی السوابق من عنده: رسول خدا، مسابقه اسب دوانی ترتیب داد و به برندگان از مال خویش[جایزه] داد.» (وسائل الشیعه/13/351)


- در احادیث دیگری اشاره شده است که حضرتش(صلّی الله علیه و آله و سلّم)، خود با یکی از صحابی خود، مسابقه اسب دوانی و با یک اعرابی، مسابقه شتردوانی داده است.


- امام صادق از پدران بزرگوارشان(علیهم آلاف التّحیية و الثّناء) نقل می فرمایند:« دخل النبی ذات لیلة بیت فاطمة و معه الحسن والحسین؛ قال لهما النبی: قوما فاصطرعا؛ فقاما لیصطرعا... : شبی، پیامبر به خانه فاطمه وارد شد؛ حسنین نیز به همراه ایشان بودند. پیامبر به ایشان فرمود: برخیزید و با یکدیگر کشتی بگیرید. ایشان نیز برخاسته؛ به کشتی گرفتن پرداختند....»(بحارالانوار/100/189)

 

- یکی از عادات حضرت ابوطالب علیه السلام، پدر گرامی حضرت علی علیه السلام و عموی ارجمند پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم، این بود که همه پسران خود و تمامی برادرزاده هایش را جمع نموده آن ها را با یکدیگر به کشتی می انداخت. علی علیه السلام نیز- که کودکی بیش نبود- آستین های خود را بالا زده و با همه برادران و پسر عموهای خود، اعم از کوچک و بزرگ، کشتی می گرفت و همه آن ها را بدون استثناء شکست می داد و هر بار پدرش می گفت: "ظهر علی: علی پیروز شد". از این رو او را "ظهیر"، یعنی"همیشه پیروز" نامید.(ابن بابويه، محمد بن على، معاني الأخبار - قم، چاپ: اول، 1403 ق. النص ؛ ص61)



* در متن برخی عبادات مانند حج و جهاد، فعالیت های بدنی متعددی تعبیه شده است.


البته این بدان معنا نیست که تعلیل این عبادات مشعر به فعالیت بدنی است بلکه تنها می تواند دلالت بر این کند که استطاعت انجام آنها لوازمی دارد که یکی هم آمادگی بدنی است.


نــتــیــجــه


چنان که می بیند، نظام متعالی و دقیق طراحی شده توسط اسلام، جامعه را به سوی نشاط، تحرّک و پویایی هدفمندی سوق می دهد که حاصل آن، آبادانی دل ها و تن ها و بلاد است و این دقیقا خلاف طراحی ورزش در دنیای غرب است که مولود آن، یک صنعت شیطانی و استعماری است که مال و وقت و سلامت عامّه را به تاراج می برد تا فربهان عالم را فربه تر سازد.


درواقع، اسلام به ورزش به خودی خود اصالت چندانی نمی دهد و آن را در خدمت اهداف والای زندگی توحیدی قرار می دهد و به همین جهت، شکل آن از حالت ورزش صرف، به سوی فعالیت های هدفمند و کاربردی سوق داده می شود.


فکرش را بکنید که چقدر تفاوت است بین عرق ریختن مقدّس و نیّت مدار یک جوان کارگر باایمان برای کسب روزی حلال و هیاهوی تمام ناشدنی فعالیت بی ارزش یک فوتبالیست. اگر عرق ریختن کارگران از جهان حذف شود، دنیا به سوی انهدام خواهد رفت اما اگر عرق ریختن برای فوتبال و ورزش های مشابه آن از عالم رخت بربندد، قطعا دنیایی آبادتر و زیباتر در انتظار ما خواهد بود.


چند نکته:


- پیامبر اعظم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند:« ان الله یحب الرجل القوی:خداوند متعال انسان نیرومند را دوست دارد.»(بحار الانوار/64/184)


بدیهی است که قوی بودن، شؤون مختلفی دارد که قدرت جسمانی از پایین ترین مراتب آن است و این قدرت جسمانی تنها در پرتو قدرت و نزاهت روحانی و درصورتی که در خدمت اهداف متعالی قرار گیرد دارای ارزش خواهد بود وگرنه «پرزوری» به خودی خود، در هیچ مکتب اخلاقی فضیلت محسوب نمی شود. قدرت آن جایی ارزش دارد که در راه سلوک الی الله و خدمت به خواسته های حضرت حق جلّ و علا قرار گیرد( قوّ علی خدمتک جوارحی) و شجاعت ارزشمند آن است که حاصل آن، پای گذاشتن بر خواسته های بی ارزش نفسانی باشد؛ چنان که پیامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم) می فرمایند:« أَشْجَعُ النَّاسِ مَنْ غَلَبَ هَوَاه‏: شجاع ترین مردم آن است که بر هوای نفسش غلبه کند.» (من‏ لايحضره‏ الفقيه/4/394)


بنابراین می توان حدس زد که نظام تربیت بدنی حاکم بر زندگی فعلی ما، از نظر اسلام عزیز، تا چه اندازه بی ارزش است؛ چراکه حاصل آن پرورش قهرمانانی است که معمولا، علیرغم بدن های ورزیده، در میدان اخلاق، نحیف و ناتوان و در عرصه عمل به شعائر دینی، سست و بی اعتقاد هستند.


- حضرت امیرالمؤمنین، علی، (علیه السّلام) فرموده اند: « ...و سر البردین... : در زمان دو خنکی(بامداد و عصر) راه پیمایی کن.»(وسائل‏ الشيعة/4/238)


نکته: این حدیث شریف برگرفته از توصیه های حضرتش(علیه السّلام) به « معقل ابن قیس ریاحی» است هنگامی که او را برای جنگ با شامیان روانه کرد امّا به طور غیرمستقیم می تواند یکی از نکته های مورد بحث ما، یعنی اهمیت انتخاب زمان مناسب در فعّالیت بدنی را مورد تاکید قرار دهد.


اثرات ورزش از دیدگاه طبّ جدید

 

آن چه در ادامه می آید خلاصه ای از اثرات اثبات شده ورزش از دیدگاه طبّ جدید است که اگر مقاله را خوب خوانده باشید، می بینید که با داشتن دید صحیحی از اصول و مبانی طبّ سنّتی، بدون نیاز به مطالعات پرهزینه آماری، اکثر آنها قابل پیش بینی و اثبات هستند:


اثرات عمومی:


كاهش خطر ابتلا به بیماری‌های کشنده مانند بیمارهای قلبی، سكته مغزی و سرطان


كنترل یا پیشگیری از ایجاد بسیاری از بیماری‌ها


 افزایش توانایی روانی


 بهبود وضعیت خواب، افزایش انرژی و دیرتر خسته شدن


 از بین رفتن افسردگی و كنترل اضطراب


كنترل وزن، افزایش خودباوری، بهبود ظاهر و سلامت


ورزش و بیماری های قلبی- عروقی و خونی:


ورزش به تسهیل جریان خون در رگ ها کمک می کند و با افزایش سطح مقطع عروق فعال و کاهش مقاوت دیواره آنها، باعث كاهش فشار خون می‌شود.


ورزش از تصلب شرایین پیشگیری می‌كند.


ورزش ایجاد پلاك‌های كلسترول را كه باعث انسداد شریان‌ها و افزایش خطر بروز سكته قلبی و مغزی می‌شوند، كاهش می‌دهد.


ورزش قدرت ماهیچه های قلب را افزایش می دهد.


ورزش منجر به افزایش خونسازی می شود.


ورزش و سرطان:


ورزش از چاقی كه عامل مهمی در ابتلا به برخی انواع سرطان است، جلوگیری می‌كند.


ورزش سطح ایمنی بدن را افزایش می‌دهد.


ورزش آنزیم‌های آنتی‌اكسیدان را كه سلول‌ها را از آسیب رادیكال‌های آزاد حفظ می‌كنند، فعال می‌كند.


ورزش و دیابت:


ورزش حساسیت به انسولین را افزایش می‌دهد.


ورزش قند خون را كنترل می‌كند.


ورزش چربی بدن را كاهش می‌دهد.


ورزش و افسردگی:


ورزش می‌تواند در پیشگیری از افسردگی كمك كند.


گاهی ورزش می‌تواند به اندازه دارو‌های ضدافسردگی مؤثر باشد، گرچه اثرش دیرتر ظاهر می‌شود.


ورزش مشكلات جسمی را كاهش می‌دهد و موجب احساس بهتر فرد نسبت به خودش می‌شود.


ورزش خواب را بهبود می‌بخشد.


ورزش وزن را كنترل می‌كند و اعتماد به نفس را بالا می‌برد.


اثرات ذهنی و روانی ورزش:


فواید كوتاه‌مدت:


1- افزایش هوشیاری 2 - بهبود حافظه 3 - بهبود عملكرد هوشی 4- افزایش خلاقیّت


 فواید درازمدت:


کاهش افت عملكرد روانی و حافظه كوتاه‌مدت ناشی از افزایش سن یا بازگشت آنها به حد طبیعی.


ورزش و دستگاه گوارش:


ورزش با تقویت عضلات شکم و افزایش حرکات دودی دستگاه گوارش، هضم غذا تسهیل و از یبوست جلوگیری می کند.


ورزش و پوست:


پوست بدن در اثر ورزش کردن نرم می شود و حالت خشکیدگی و زبری خود را از دست می دهد.  ورزش با تسهیل خروج مواد دفعی از راه پوست، شادابی و زیبایی پوست را افزایش می دهد.


ویژگی های یک پهلوان 

 

 در این قسمت بد ندیدم که خصوصیات یک ورزشکار نمونه از دیدگاه پیشینیان خود را مرور و آن را با وضع موجود ورزش و ورزشکاران کشورمان، مقایسه کنیم:


مولانا واعظ کاشفی، دانشمند قرن نهم و دهم هجری، در باره خصوصیات یک پهلوان واقعی چنین می نگارد:


"اگر پرسند: که را پهلوان توان گفت؟ بگوی: آن کس که دوازده صفت داشته باشد، و آن عبارتنداز:


اول: ترس از خدا [و به عبارتی خشیت از خدا داشته باشد، به جهت این که هم علم در این صفت دارد و هم قوّه و قدرت، که بدون ترس از خدا، مایه فساد و نشر است]؛


دوم: متابعت از شرع؛


سوم: تن قوی؛


چهارم: زبان خوش؛


پنجم: دل دلیر [تن قوی دارد، جان و روان قوی و ظرفیت بسیار که از حرف سخت و درشت جاهلانه، از کوره در نرود و متابعت هوای نفس نکند، که مبادا بر این سبیل به دیگران آسیب رسد]؛


ششم: فرد کامل؛


هفتم: صبری تمام؛


هشتم: علم به کمال؛


نهم: تلاش و کوشش دایم؛


دهم: خلقی پسندیده؛


یازدهم: دوری از حرام و پوشانیدن خویش از محرمات و ستر عورات و اجتناب از محرمات الهی.


دوازدهم: نعمتی بر دوام."

 

همچنین، همو درباره نوع رابطه مربّی و شاگرد در عرصه ورزش می گوید:

 

"اگر پرسند: آداب استادان کشتی چند است؟ بگو: دوازده.


اول: آن که خود، پاک و بی علت بود.


دوم: شاگردان را به پاکی ارشاد و هدایت کند.


سوم: بخیل نباشد و چیزی از شاگردان دریغ ندارد.


چهارم: مشفق بر شاگردان باشد.


پنجم: طمع به مال شاگردان خود نداشته باشد؛ به عبارتی حرص و طمع به مال و منال متربی نداشته باشد، یا این که در آموزش هنر کاهلی نماید، تا روز دیگر این هنر را به طور خصوصی با اجرت فرا گیرد.


ششم: هر یک را به قدر قابلیت آن ها تعلیم دهد.


هفتم: روی ریا و تظاهر به ریا نکند.


هشتم: اگر کسی بد کشتی گرفت، تضعیف روحیه او نکند. به او نگوید: تو بد کشتی گرفتی...، بلکه باید به نرمی با او سخن گوید و تا دل او را به دست آورد و او را تشویق کند که در دفعات بعدی، بهتر ارائه نماید و بهتر عمل کند.


نهم: اگر تعلیم گوید در معرکه، پوشیده گوید که خصم واقف نگردد.


دهم: باید که از علم کشتی خود با خبر باشد.


یازدهم: برای شاگردان خود بد نخواهد.


دوازدهم: در هیچ معرکه، ذکر پیر و استاد خود را فراموش نکند، قدردانی و سپاس از آن افراد بنماید."




"اگر پرسند: آداب شاگردان چند است؟ بگو: دوازده است:


اول: آن که درست باشد و با راستی و درستی برخورد کند. ناباب نباشد (به قولی ناخالص نباشد).


دوم: پارسا بود و نیک [معاش را از راه حلال ارتزاق کند]. اگر بتواند از راه حلال ارتزاق کند، هرگز زور و قدرتش در خدمت نابابان نیاید.


سوم: نیکو سیرت و پاکیزه اخلاق باشد.


<چهارم: نیک نیت باشد (نیت های بد را در یادگیری این صنعت نداشته باشد. سوء استفاده هایی را که بعداً می تواند از آن بنماید، مدّنظر نداشته باشد، بلکه نیّتش خیر و درستی باشد).


پنجم: در اطاعت الهی کوتاهی نکند.


ششم: خدمت استادان به صدق کند.


هفتم: برهیچ کس حسد نبرد.


هشتم: هر چه دارد فدای پیر کند.


نهم: با دیگران و شاگردان، از نظر دل و زبان توافق داشته باشد. دو رنگ و نیرنگ باز نباشد. ظاهر و باطنش را با آنان یکی کند.


دهم: از دل ها در یوزه کند (دل به دست آورد، نه این که دل بشکند).


یازدهم: به زور خود مغرور نشود.


دوازدهم: به شکست خصم دل خوش نباشد.


منبع :

در نگارش این مقاله از این منابع کمک گرفته ام:



قانون، کتاب اول


ورزش در اسلام، حسین صبوری.


http://www.tandorostan.org


http://www.tim.ir


http://www.ravazadeh.com


http://www.tebeparsi.blogfa.com



نظرات
  سلام خانم مجرد ۳۳ ساله لاغر اندام وزن حدود ۴۳ قد ۱۶۰ هستم فعالیت بدنی بسیار کمی دارم احساس می کنم توان انجام کار زیارد ندارم کم خونی دارم و همیشه یبوست ۱۰ سال پیش یک ماه بدنسازی رفتم هم نشاط و هم وزن و جثه و رنگ و روم خیلی بهتر شد . اما متاسفانه کنار گذاشتم وسواس هم دارم مدتی افسردگی خفیف داشتم که خوب شد خوابم هم مدتیه به هم ریخته شبا دیر می خوابم روزا زیاد می خوابم می دونم اکثر مشکلاتم به خاطر تنبلی و عدم تحرکه می خوام شروع به ورزش کنم آیا الان ورزش را با حرکات گرم کردن دویدن و طناب زدن سپس سرد کردن شروع کنم خوبه)با توجه به اینکه خوابگاه دانشجویی ام و حیاط بزرگی داره خوابگاه) روزی حدودا چند دقیقه و با چه فاصله ای از غذا خوردن مناسبه منه؟ نوشتین در زمستان نزدیک غروب اینجا ساعت نزدیکه ۵ونیم غروبه من ۴ ورزش کنم خوبه؟ اگر اون موقع نشد مثلا کلاس بودم کی ورزش کنم؟ و اینکه نوع پوششم مموقع ورزش چطور باشه بهتره و اینکه میشه تو اتاق هم ورزش کنم؟ممنون
ارسال کننده نظر : زهرا      تاریخ ارسال نظر : ۳۰ بهمن ۱۴۰۲
  

سلام. توضیحات عمومی در مقاله آمده است. فعلا نیاز شما اصل ورزش کردن است تا از این وسواس و تردید خارج شوید. بعدا می توانید درباره جزئیات حضورا با یکی از همکاران مشورت کنید.


ارسال کننده نظر : مدیر وب سایت      تاریخ ارسال پاسخ : ۳۰ بهمن ۱۴۰۲



  سلام وقتتون بخیر.ببخشید من دختری 20 ساله هستم هر روز 5صبح یک ساعت باشروع از پیاده روی آهسته بعد تند و یکی دو دقیقه دویدن تند و اخر کار نرمش، ورزش میکنم ساق پاهام به شدت گرفتگی دارن واستخوان درشت نی پام درد میکند.خیلی دوست دارم به این ورزشم ادامه بدم و پارکور رو دنبال کنم اما مشکل پاهام اجازه نمیدن.لطفا بهم کمک کنید لطفا
ارسال کننده نظر : fatemeh mosallanejad      تاریخ ارسال نظر : ۱۱ آبان ۱۴۰۲
  

سلام. در فصول سرد در این ساعت ورزش نکنید. روزی یک قاشق غذاخوری پودر سنجد+یک لیوان شیر+ یک قاشق غذاخوری عسل میل کنید. عضلات و مفاصل را هر شب با روغن زیتون خام ماساژ دهید. پوست تخم مرغ های مصرفی را دور نریزید؛ آنها را شسته، خشک و آسیاب نموده روزی دو بار هر بار نصف قاشق چایخوری از این پودر را با کمی عسل روی زبان خود ریخته ببلعید. در یک لیوان آب، یک تا یک و نیم قاشق غذاخوری عسل حل کرده کمی آب لیموترش تازه، اضافه و میل کنید (روزی دو بار). پودر جوانه گندم، روزی یک قاشق غذاخوری به هر نحو که مایل بودید مصرف کنید. روزی ده عدد مغزبادام درختی خام و یک قاشق مرباخوری کنجد سفید خام را با حوصله جویده میل کنید.


توصیه می کنم به جای ورزشی مثل پارکور، فکر جدی تری در مورد آینده خودتان داشته باشید.


ارسال کننده نظر : مدیر وب سایت      تاریخ ارسال پاسخ : ۱۴ آبان ۱۴۰۲



  با سلام و احترام مقاله خوبی بود. خدا قوت در خصوص اینکه ورزش مقدم است بر ماکولات و مشروبات یا بلعکس نیاز به مستندات قوی تری دارد که عقل و منطق از آن پشتیبانی نماید. طبق تحقیقات جدیدی که صورت گرفته است، علاوه بر جنسیت، سن، مکان و زمان، مزاج فردی که ورزش می نماید مهم ترین عاملی خواهد بود جهت تنظیم یک فعالیت ورزشی در حوزه تندرستی ( حتی در شرایط زمانی، مکانی، جنسی و سنی یکسان) لذا تدبیر و تفسیر مطلوب مطالب بزرگان ضروری دیده می‌شود. موید باشید.
ارسال کننده نظر : واحدی      تاریخ ارسال نظر : ۹ بهمن ۱۴۰۱


  باسلام ببخشید میشه نظرتون رو در مورده ورزش طناب زدن و حلقه زدن (برای لاغری شکم)بفرمایید؟ آیا طناب زدن باعث افتادگی رحم و...میشه؟ باتشکر
ارسال کننده نظر : فاطمه      تاریخ ارسال نظر : ۲۶ مرداد ۱۴۰۰
  

سلام. متاسفانه در این زمینه اطلاعاتی ندارم.


ارسال کننده نظر : مدیر وب سایت      تاریخ ارسال پاسخ : ۱۰ شهريور ۱۴۰۰



  سلام اقای دکتر در دوران پریود دویدن تند که عرق کنیم و...مضره؟ پیاده روی ملایم چطور؟ (لطفا نظرتون رو در هر دو مورد بگین،ممنون ازتون)
ارسال کننده نظر : مریم      تاریخ ارسال نظر : ۲۶ مرداد ۱۴۰۰
  

سلام. در عادت باید ورزش ملایم و سبک باشد.


ارسال کننده نظر : مدیر وب سایت      تاریخ ارسال پاسخ : ۲۶ مرداد ۱۴۰۰



  درمورددیدگاه طب سنتی واسلامی درمورد آب خوردن حین ورزش هم میشه بفرمایید؟
ارسال کننده نظر : ریحانه      تاریخ ارسال نظر : ۱۷ ارديبهشت ۱۴۰۰
  

سلام. در حین ورزش و پس از آن تا زمانی که بدن سرد شود نباید آب خورد.


ارسال کننده نظر : مدیر وب سایت      تاریخ ارسال پاسخ : ۱۷ ارديبهشت ۱۴۰۰



  با سلام خدمت شما لطفا گیاهان دارویی معرفی کنید که متابولیسم بدن را بالا می برد و گیاهی که پروتیین بالایی داشته باشد . ممنون
ارسال کننده نظر : دوستی      تاریخ ارسال نظر : ۱۴ دي ۱۳۹۹
  

سلام. این مفاهیم به این شکل در طب سنتی مطرح نیستند.


ارسال کننده نظر : مدیر وب سایت      تاریخ ارسال پاسخ : ۱۵ دي ۱۳۹۹



  سلام. برای کاهش وزن پیاده روی می کنم. وزنم زیاده. جدیدا تایم پیاده رویم رو زیاد کردم. ۲ ساعت و نیم ممتد. مشکلی ایجاد نمیکنه؟ و اینکه تو طب جدید میگن برای اینکه چاق نشی بعد از ورزش تا ۲ ساعت غیر از اب هیچی نباید بخوری. می خواستم بدونم نظر طب سنتی چیه، آیا طب سنتی هم همین نظر رو داره؟
ارسال کننده نظر : زهرا      تاریخ ارسال نظر : ۱۸ آذر ۱۳۹۹
  

سلام. نکات لازم در مقاله آمده است.


ارسال کننده نظر : مدیر وب سایت      تاریخ ارسال پاسخ : ۱۹ آذر ۱۳۹۹



  سلام و سپاس فراوان پنجاه ساله هستم و ۵۴ کیلو با ۱۶۲ یانت قد به ورزش بدنسازی مشغول هستم حدودا ۱۵ سال گاهی شدید و جو گیرانه اما معمولا اهسته و پیوسته به طور طبیعی وژنتیکی لاغر اندام هستم به طور کلی در این سن ادامه بدنسازی صحیح است؟ کمی احساس خستگی دارم ایا ورزش دیگری پیشنهاد میکنید
ارسال کننده نظر : همیلا      تاریخ ارسال نظر : ۴ بهمن ۱۳۹۸
  

سلام. در این سن ورزش باید ملایم باشد و بیشتر هم هوازی.


ارسال کننده نظر : مدیر وب سایت      تاریخ ارسال پاسخ : ۶ بهمن ۱۳۹۸



  با سلام وعرض ادب خانم 32 ساله ام و دیسکوپاتی گردن ، کمر و لگن دارم ، شدت درد نشیمن و تاج لگن و استخوان متصل لگن و رانم به حدی هست که نمی تونم براحتی بشینم و دراز بکشم (پهلو یا به پشت ) تقریبا 8 ماهه از مطالعه ، نوشتن و سرکار رفتن محروم شدم ، فیزیوتراپی 20 جلسه و طب سوزنی هم انجام دادم ، پزشک طب سنتی مراجعه کردم پماد و روغن های گیاهی تجویز ولی موثر نبود ، دست آخر ارتوپد توصیه آب درمانی رو دادند ، به شدت لاغر ی مزمن دارم و مزاج پایه ام صفرا و غلبه سودا دارم ، ویتامین d بدنم هم کمه و آفتاب گیری و پودر سنجد + عسل +شیر و روزی 14 بادام درختی و 7 عدد انجیر رو مصرف می کنم ، جناب دکتر آیا استخر و راه رفتن در آب یه روز درمیان در دراز مدت (یکی دو سال مداومت )در درمان قطعی اثری داره یا فقط درد رو تخفیف میده یا به طور کلی استخر و آب درمانی رو تایید نمی کنید؟ ممنون میشم
ارسال کننده نظر : الهام      تاریخ ارسال نظر : ۳۰ تير ۱۳۹۸
  

سلام. پیاده روی در آب معمولا مفید است اما اظهار نظر در هر بیمار باید بعد از ویزیت او انجام شود.


ارسال کننده نظر : مدیر وب سایت      تاریخ ارسال پاسخ : ۴ مرداد ۱۳۹۸



 
12345
نظر خود را ثبت کنید

کاربر گرامی؛ سلامٌ علیکم

 

لطفا پیش از ثبت نظر خود توجه داشته باشید:


تجویز دارو و پیچیدن نسخه برای بیماری و مشکلات شخصی و موردی، نیاز به شرح حال کامل و معاینه بالینی دارد که طبیعتاً از طریق ارتباط مجازی، قابل حصول نیست.

 

 

لذا خواهشمندیم از تقاضای نسخه و دارو برای بیماری های موردی، اجـتناب فرمایید.

 

سایر نکات:


❶از اعلام نشانی و تلفن درمانگاه معذوریم. درصورت تمایل از طریق پایگاه «طبیب شهر»، پزشک مورد نظر خود را جستجو کنید.

ابتدا مقالات مربوطه را مطالعه کنید و پس از اطمینان از نبود اطّلاعات مورد نظرتان، نسبت به طرح سؤال اقدام کنید. از پاسخگویی به سؤالاتی که در متن مقاله پاسخ داده شده اند معذوریم.

❸از طرح سؤال هایی که نیاز به پاسخ های خصوصی و ارسال به پست الکترونیک دارد خودداری فرمایید.

❹پاسخگویی به سؤالاتِ کلّی و نیازمند پاسخ های مفصّل در توان پایگاه نیست.

❺نشانی پست الکترونیک شما در نزد پایگاه طبّ شیعه محفوظ است.

❻هرنظر را تنها یک بار ارسال کنید و از تکرار ارسال نظرات خودداری کنید.

❼حتّی المقدور از ارسال نظرات به صورت «فینگیلیش» خودداری کنید.

❽پاسخ هاي ارائه شده، كلّي و عمومي هستند و پاسخ دقيق و تخصّصي، تنها با ويزيت بيمار امكانپذير است

 

 

با سپاس و امتنان        

دکتر وحید علیان نژادی

نام :  
ایمیل :
* نظر شما
 

آخرین مقالات

ساده‌زیستی نه‌فقط زیبا بلکه ضروری است (مقاله انتخابی)
زندگیِ آزمون‌زده (مقاله انتخابی)
پشت پرده اپل (مقاله انتخابی)
برنامه استاندارد غذایی 14 روزه
گرداب تربیت بچه (مقاله انتخابی)
کودکان ثروتمندان از طعم غذاهای سالم‌ بیشتر لذت می‌برند (مقاله انتخابی)
مَـــرهَـــم؛ توصیه‌هایی از طبّ سنّتی ایران به راهیان سفر اربعین (ویراست سوّم)
«با لبخند کارکردن» چگونه به زنان آسیب می‌رساند؟ (مقاله انتخابی)
آداب زناشویی و خصوصیات مثبت و منفی کودک (مقاله انتخابی)
مَـــرهَـــم توصیه‌هایی از طبّ سنّتی ایران به راهیان سفر اربعین (ویراست چهارم)
نسل چیپس و روغن نباتی (مقاله انتخابی)
مقاومت آنتی بیوتیکی: باکتریهای مرگبار بر می گردند (مقاله انتخابی)
ازدواج تك‌جنسيتي در استراليا؛ چرا اكنون؟
کودک و تفکّر اقتصادی (1)
سالنامه حجامت 1403 شمسی (هدیه پایگاه طبّ شیعه)
آیا شکر پرطرف‌دارترین مادۀ مخدر دنیاست؟ (مقاله انتخابی)
بزرگترین اکتشاف برای من این بود که فهمیدم ...
بالاخره روزی دماغ طبیعی هم «زیبا» خواهد شد (مقاله انتخابی)
داروی گیاهی کرونای مدبر غدیر
دروغی به‌نام «حریم خصوصی» و «جریان آزاد اطلاعات» (مقاله انتخابی)
سالنامه حجامت 1402 شمسی (هدیه پایگاه طبّ شیعه)
مخترع «واقعیت مجازی» می‌گوید همین حالا شبکه‌های اجتماعی‌تان را حذف کنید! (مقاله انتخابی)
فرزند آوری در میزان عقلانیت اجتماعی و اخلاق
چرا برخی از زنان ایرانی پلنگ شده‌‎اند؟ (مقاله انتخابی)
جامعۀ مصرف گرا (مقاله انتخابی)
قبل از انتشار عکس فرزندتان در فیسبوک، به آینده‌اش فکر کنید (مقاله انتخابی)