یوسف اصغری؛ پژوهشگر طب ایرانی در گفت‌وگو با خبرنگار بهداشت و درمان خبرگزاری تسنیم درباره بیماریهای ویروسی و واگیردار که با علایم تب و بی‌حالی شدید بروز میکند، اظهار کرد: در طب سنتی روشهایی برای مقابله و درمان بیماریهای واگیر که از شخصی به شخص دیگر منتقل میشود، وجود دارد؛ کرونا ویروس، بیماری‌‌ای است که علائم آن بیشتر شبیه به آنفلوآنزا اما سرعت پخش و انتقال آن بسیار سریع‌تر از آنفلوآنزا است لذا شیوع آن سریع‌تر و دامنه انتشار آن خیلی بیشتر است.
وی خاطرنشان کرد: بحث مهمی که برای افراد مبتلا جهت درمان یا سایر افراد جهت پیشگیری مطرح است بحث "تدابیر تغذیه" است؛ آنچه باید مدنظر افراد قرار گیرد طراحی سبک زندگی است که موجب تقویت قوا و سیستم ایمنی بدن شود لذا سعی شود غذاهایی استفاده شود که از نظر مزاجی و کیفیتی باعث ضعف سیستم ایمنی نشود که غالب این غذاها موادی هستند که از لحاظ مزاجی سرد محسوب می‌شوند همچنین مصرف غذاهای مانده و مضر برای سلامتی در این ایام که شیوع این بیماری مسری زیاد شده، ممنوع است.
اصغری افزود: مواردی که می‌توان به‌عنوان مواد غذایی "تضعیف‌کننده سیستم ایمنی" در این برهه زمانی نام برد شامل: مواد غذایی خشک (مثل پنیر، قسمت جامد خورشت‌ها، عدس، ذرت، ذرت مکزیکی...)، گوشت گاو، ماهی، ترشیجات، قارچ، انواع رب، افزودنی‌ها و طعم‌دهنده‌های شیمیایی، سرخ‌کردنی‌ها، غذاهای آماده و حاضری (انواع ساندویچ سوسیس، کالباس، فلافل، همبرگر، پیتزا،...)، غذاهای زودپزشده، انواع سس (سفید، قرمز)، انواع کنسرو، پنیر پیتزا، نان باگت یا خمیر، ماکارونی، انواع تنقلات بسته‌بندی‌شده مانند چیپس، پفک، آدامس، کاکائو، تخمه آفتابگردان، لبنیات شامل ماست، دوغ ترش، شیر سرد، پنیر، کشک زیاد، نوشیدنی‌های ترش‌مزه، نوشیدنی‌های سرد، آب زرشک، آب انار ترش، آب آلبالو، آب پرتقال ترش، دلستر، چای سیاه، قهوه، نسکافه، آب‌لیمو، آبغوره، نوشیدنی‌های حاوی یخ، نارنج، هندوانه، کیوی، گوجه سبز، میوه‌های ترش (لیموترش، گریپ‌فروت، انار ترش، پرتقال ترش، تمرهندی، سیب ترش،...)، گشنیز، بادنجان، کلم و گل کلم، گوجه‌فرنگی، لوبیاسبز و... است.
این پژوهشگر طب ایرانی یادآور شد: فقط مواد غذایی مضر، ایمنی بدن را پایین نمی‌آورد بلکه مسائل روانی و ورزش‌های نامناسب نیز می‌توانند ایمنی بدن را کاهش دهند که از جمله می‌توان به مواردی مانند تماشای فیلمهای ترسناک، حزن‌آور، خیلی احساسی یا خشن، گوش دادن به موسیقی‌های حزن‌آور یا خیلی تند، پوشیدن لباسهای دارای رنگهای تیره و یکدست و بدون تنوع، استعمال بوهای نامطبوع و خیلی سرد، توقف یا سکونت طولانی در مناطق دارای هوای سرد و خشک کوهستانی یا کویری، منزل تاریک و کم‌نور آپارتمانی یا زیرزمین و بدون چشم‌انداز، حمام یا دوش آب سرد، باد مستقیم کولر یا پنکه، خوابیدن بدون روانداز، بازی کردن زیاد با کامپیوتر، شنا در آبهای سرد، جکوزی سرد و... اشاره داشت.
این محقق و مدرس طب ایرانی راجع به بحث قوای بدن در طب ایرانی متذکر شد: مواد با مزاج یا طبع سرد در اصطلاح طب سنتی می‌تواند موجب کند شدن حرکات ارواح طبی و قوا در بدن شود و در نتیجه سیستم ایمنی بدن، کُند عمل کند البته می‌توان از مواد غذایی سرد مثل آب‌لیمو کنار عسل یا آب پرتقال همراه کمی عسل یا سرکه طبیعی با عسل که خودش ضد میکروب و باکتری است، استفاده کرد یعنی سرکنگبین شیرین مناسب است به‌خصوص اگر همراه با گلاب و زعفران تهیه شود که به آن سرکنگبین زعفرانی گلابی یا به‌اصطلاح طب سنتی "جُلّابی" می‌گویند؛ برای تهیه این شربت، یک یا دو لیوان شکر یا عسل (شکر ترجیح دارد)، نیم گرم زعفران، یک لیوان سرکه طبیعی و یک استکان گلاب همراه مقداری آب ترکیب شود و حرارت ملایم داده شود تا شربت غلیظ شود؛ مصرف این شربت موجب تقویت قلب نیز میشود که برای افرادی که ترس و وحشت دارند، بسیار مناسب است.
وی ادامه داد: مصرف مایعات باید افزایش پیدا کند و بهتر است از دمنوش‌ها و مایعات گرم که در ادامه این مطلب اشاره شده است، استفاده کرد؛ برای کم شدن تلفات این بیماری لازم است رژیم غذایی افراد مبتلا با توجه به موارد ذکرشده در کتب طب ایرانی برنامه‌ریزی شود.
اصغری درباره روشهای تقویت سیستم ایمنی بدن مقابل بیماریهای واگیر و ویروسی گفت: نخستین مورد، مصرف زیاد پیاز است؛ پیاز مهمترین ماده‌ای است که می‌تواند مانع ایجاد و گسترش این‌گونه بیماری‌ها شود (مخزن الادویه؛ دائرة المعارف خوردنیها و داروهاى پزشکى سنتى ایران (طبع قدیم)، ص221) مصرف پیاز و آب پیاز در غذاها بیشتر شود زیرا لطافتش بالاست، هم قلب را تقویت میکند و هم خون را رقیق میکند و البته در بحث ویروس‌کشی، بسیار قوی عمل میکند.
وی اضافه کرد: البته نحوه استفاده از پیاز نیز حائز اهمیت است؛ پیاز را با کارد چوبی یا پلاستیکی قطعه‌قطعه کنید و سریعاً در غذا به‌منظور طبخ یا به‌صورت خام کنار غذا مورد استفاده قرار دهید؛ در کتب طب ایرانی بیان شده که هرگز از چاقو و لوازم فلزی برای خرد کردن پیاز استفاده نشود؛ استفاده از پیازهای خشک و فرآوری‌شده یا خردشده و استفاده از وسایل فلزی در آماده‌سازی پیاز عوارضی به‌همراه خواهد داشت که حتی می‌توان گفت اثر معکوس به‌روی خواص پیاز داشته باشد یعنی باعث جذب و ورود میکروب‌ها به بدن شود.
این پژوهشگر طب ایرانی تصریح کرد: دومین مورد در تقویت سیستم دفاعی بدن علیه این ویروس، بادکش پشت ریه و قلب است؛ اگر ناحیه ریه بادکش شود، گردش خون ناحیه ریوی و قلبی بالا می‌رود و این بادکش هشداری است برای سیستم دفاعی بدن که موجب بالا رفتن سطح ایمنی بدن میشود؛ این روش را می‌توان این‌گونه توصیف کرد که با انجام بادکش، حالت حکومت نظامی در بدن برقرار میشود لذا انجام حداقل یک روز در میان بادکش ناحیه کتف و بین دو کتف به‌شکلی که جای لیوان‌ها کاملاً قرمز شود، بسیار مؤثر است و به‌راحتی در منزل قابل اجرا است؛ البته باید توجه داشت که نباید لیوان‌ها بیش از دو دقیقه روی پوست بماند چون در این صورت جای لیوان بلافاصله کبود میشود و چندان مناسب تقویت ایمنی بدن نیست؛ انجام حجامت و انواع خونگیری‌ها برای افرادی که بدنشان خون زیادی ندارد و در اصطلاح کم‌خون یا ضعیف هستند، جایز نیست و این کار باعث تضعیف سیستم دفاعی بدن میشود.
این مدرس طب سنتی یادآور شد: از جمله موارد دیگری که تقویت‌کننده‌های قلبی محسوب می‌شوند و ایمنی بدن را بالا می‌برند، استفاده از بوهای خوش متناسب مزاج (مقوی قلب)، غذاهای مولد خون لطیف (گوشت بره، گوسفند یک‌ساله، کبک، جوجه خروس، تخم‌مرغ عسلی، دراج و تیهو)، استفاده از مفرحات مثل گلاب و بیدمشک، زعفران، دمنوش بادرنجبویه، گل‌گاوزبان، آب به و آب سیب، جوشانده طلا، دل پرندگان، دل گوسفند، دل شتر، دل گوساله و دل مرغ که به‌صورت کباب‌شده استفاده میشود.
وی افزود: برای تهیه جوشانده طلا، یک تکه طلا در سماور انداخته شود و بعد از یک ساعت جوشیدن از آب خنک‌شده سماور به‌عنوان آب نوشیدنی یا برای تهیه غذا استفاده شود؛ جوشانده طلا طبق گفته عقیلی خراسانی در کتاب مخزن الادویه، تقویت‌کننده قلب است و باعث بالا رفتن سطح ایمنی بدن و رفع ترس و وحشت میشود (مخزن الادویه؛ دائرة المعارف خوردنیها و داروهاى پزشکى سنتى ایران، ص806).
این پژوهشگر طب ایرانی تصریح کرد: مورد دیگر در بحث بیماریهای ویروسی، استفاده از موادی است که پادزهر هستند که در کتب طب قدیم با عنوان داروهای دارای قوت "تریاقیت" یعنی پادزهری یاد میشود مانند عسل، سیر، موسیر، سیاهدانه، شیرین‌بیان، دمنوش زنجبیل، دمنوش جدوار، شربت لیام همچنین مصرف پونه و آویشن و مرزنجوش، هم به‌شکل جوشانده یا دمنوش و هم به‌شکل بخور یا دود دادن بسیار مؤثر است زیرا این بخارات از طریق ریه جذب میشود و سیستم ایمنی را تقویت میکند.
اصغری گفت: یکی دیگر از داروهای مهم و حساس که روی ریه خیلی تأثیرگذار است و برای بیماریهایی که مثل ویروس کرونا ریه را درگیر میکند، مناسب است، دمنوش و عرق گل زوفا است که همراه آویشن یا پونه تأثیر بسزایی در تقویت ریه و در نتیجه سیستم ایمنی بدن دارد؛ همچنین مواد غذایی نسبتاً شیرین و آبدار (مثل مربای عسلی بالنگ، نان سنگک همراه کره، ارده + عسل یا شیره انگور)، گوشت قرمز (مثل گوشت گوسفندی یا گوشت شتر)، گوشت پرندگان (مثل کبک و بلدرچین، کبوتر، خروس که بهترین روش برای پخت گوشت و غذا، آب‌پز کردن است)، گندم با کمی سبوس (نان گندم، گندم در آش و سوپ، جوانه تازه یا پودر خشک آن)، نخود و لوبیا، نخودآب، زرده تخم‌مرغ (آب‌پز عسلی)، کشمش، مویز، آب گوشت، شیره بادام (15 عدد مغز تازه بادام + یک لیوان آب + یک قاشق عسل؛ این ترکیب را توسط مخلوط‌کن کاملاً مخلوط و مصرف کنید)، میوه‌های شیرین و آبدار مثل انگور، سیب، طالبی، به، خربزه، انجیر، آلوی شیرین، انجیر تازه یا خشک خیسانده‌شده) به‌همراه گردو یا بادام تازه، توت، فندق همچنین نعناع، ریحان، ترخون، مرزه، جعفری، تره، کرفس، کنگر، چغندر و هل نیز مفید است.
وی افزود: تماشای فیلمهای کمدی یا دارای هیجان، گوش دادن به موسیقی‌های ملایم و صوت دلنشین قرآن، پوشیدن لباسهای دارای رنگهای شاد و روشن و متنوع، گرمای مطبوع محل خواب و استفاده از روانداز و زیرانداز برای خواب برای جلوگیری از انتقال این بیماری بسیار مفید و تأثیرگذار است؛ علاوه بر موارد بالا، خواب مناسب و بمقدار، ورزش و نرمش ملایم (حداقل روزی 10 دقیقه و حداکثر نیم ساعت)، دوری از استرس، و رعایت موارد بهداشتی شامل زدن ماسک و دوری از مکانهای شلوغ و حفظ فاصله با افراد ناقل که توسط وزارت بهداشت اطلاع‌رسانی شده نیز باید مورد توجه باشد.