فشارخون بالا از دیدگاه طب رایج نیاز به کنترل و درمانی درازمدت با مصرف داروهای شیمیایی دارد؛ اما رویکرد طب ایرانی در مورد این بیماری چیست و آیا به ادعای برخی کانال‌ها و تبلیغات گسترده‌ای که با نام طب سنتی در فضای مجازی منتشر میشود، می‌توان با مصرف داروهای گیاهی این بیماری را در کوتاه‌مدت درمان کرد؟
برای رسیدن به پاسخ این پرسش و تدابیر و توصیه‌های طب ایرانی به منظور کنترل و درمان پرفشاری خون با دکتر زهرا شکرریز، پزشک متخصص طب سنتی گفت‌وگو کرده‌ایم.
افزایش فشارخون براساس متون طب سنتی بیماری مستقلی نیست و علل مختلفی دارد؛ نظیر گرفتگی سرخرگ‌ها، انقباض یا انسداد ناکامل برخی رگ‌ها، اختلال در پمپاژ قلب ناشی از سوءمزاج گرم این عضو، افزایش فضولات بدن، بالارفتن حجم و غلظت خون که امتلا گفته میشود و همچنین اختلال در هر یک از اعضای گوارشی، کبدی، اعصاب و روان، کلیوی و ریوی می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود.
نشانه‌های تشخیص پرفشاری خون
بسته به اینکه علت و سبب ایجاد فشارخون بالا چه باشد، علائم آن متفاوت است.
برخی علائمی که می‌تواند دال بر فشارخون بالا باشد شامل سنگینی اعضا، کسالت، سرخی رنگ، برجستگی عروق، پری و تواتر نبض و نفس، احساس کشش در پوست، ادرار پررنگ و غلیظ، کاهش اشتها، تاری دید، دیدن خواب‌هایی که دلالت بر سنگینی میکند، گرمی در لمس قفسه سینه، خشم و اضطراب، لاغری، عطش، بیزاری از هوا و اشیای گرم و تمایل به هوا و اجسام خنک از این جمله‌اند.
اقدامات و پرهیزات غذایی
بیماری پرفشاری خون را می‌توان با اصلاح تغذیه به میزان چشمگیری کنترل کرد.
رازی معتقد است که انباشتگی معده از مهم‌ترین دلایل ایجاد امتلا است.
به منظور جلوگیری از انواع امتلا مصرف خوراکی‌هایی مانند دوغ، ترشی، بادمجان، عدس، کلم، گندم، شوری، شیرینی، تندی و همچنین دوری از غذاهای نفاخ، پرهیز از پرخوری و درهم‌خوری، اجتناب از حرکت به دنبال خوردن و پرهیز از فعالیت جنسی و خوابیدن بلافاصله پس از غذا توصیه شده است.
همچنین خودداری از مصرف غذاهای غلیظ و سنگین مانند ماکارونی، الویه، فست‌فودها، گوشت گاو و کله‌پاچه از جمله این تدابیر است.
فعالیت بدنی و خواب چگونه باشد؟
ورزش مهم‌ترین راه دفع مواد زاید و جلوگیری از امتلا و مهم‌ترین راه انتشار حرارت غریزی در بدن است. ورزش با افزایش نیروی هاضمه باعث هضم بهتر غذا و ممانعت از ایجاد اخلاط نامناسب و نشاط میشود و بسته به شرایط هر بیماراز سوی متخصص، ورزش‌های مناسبی پیشنهاد میشود.
طبق تحقیقات جدید، پیلاتس حتی در سالمندان به منظور کنترل فشار خون توصیه میشود.
با توجه به اینکه بیداری شبانه باعث ایجاد حرارت غیرطبیعی در بدن و اختلال هضم میشود، ساعت طلایی برای خواب از ۱۰ شب تا ۴ صبح است.
براساس شواهد به نظر می‌رسد مزاج دموی در وهله اول و مزاج سوداوی در مرتبه دوم بیشتر در معرض فشارخون بالا باشد.
فشارخون پایین از دیدگاه طب سنتیافت فشارخون می‌تواند به این معنی باشد که مغز مواد مغذی و اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند و در برخی از افراد سبب بروز علائمی نظیر سرگیجه و غش میشود و کسانی که علامت‌دار هستند باید نکاتی را رعایت کنند.
رژیم غذایی سبک و متنوع، استفاده از داروهای گیاهی و تغییر در سبک زندگی می‌تواند در درمان افت فشار خون مؤثر باشد.
مصرف تخم‌مرغ، غلات غنی‌شده، میوه‌ها وسبزیجات تازه و تیره‌رنگ، آجیل‌ها، مغزها، نوشیدن مایعات به میزان کافی، کشمش، ریشه شیرین‌بیان، ریحان، آب‌هویج و... در درمان فشارخون پایین مؤثر است.
نحوه درمان در طب سنتی
در طب سنتی ارائه درمانی گیاهی که سبب بهبود کامل پرفشاری خون شود نیاز به کار تحقیقاتی وسیع و طولانی دارد و در شرایط فعلی برخی درمان‌های گیاهی به کنترل فشارخون کمک میکند و می‌تواند باعث کاهش دوز داروهای مصرفی بیمار و کاهش عوارض بیماری شود.
نکته قابل توجه این که در طب سنتی برای هر بیمار بسته به مزاج و شرایط و علل به‌وجود آورنده بیماری، درمان خاصی پیشنهاد میشود و به هیچ عنوان نمی‌توان نسخه واحدی برای همه نوشت.