بسم الله الرّحمن الرّحيم
و صلّى اللّه على محمّد و آله الطّاهرين و لعنة الله على اعدائهم اجمعين
چطور از بروز پرخاشگری کلامی جلوگیری کنیم؟/چند کلید طلایی ارتباط با دیگران
گروه خانواده: یکی از مهمترین مشکلاتی که در نحوه برقراری ارتباط صحیح در خانواده ها زیاد دیده می شود ، به ویژه در این شرایط کرونایی که فشارهای عصبی از سلامتی جسم و روح در جامعه زیاد شده است، جلوگیری از پرخاشگری های کلامی است. شاید در رسانه ها زیاد شنیده باشید که مردم ما در زمینه ارتباطات اجتماعی هم پرخاشگری شان زیاد است مثلا اگر یک تصادف ساده و کوچک ماشینی اتفاق بیافتد حتمای یکی از طرفین زیادتر از حد عادی عصبانی می شود و گاه ممکن است فحاشی هم بکند.
چنین نوع عصبانی شدن ها و پرخاشگری های کلامی در روابط خانوادگی هم زیاد دیده می شودچه اینکه پای درددل برخی بانوان اگر این روزها بنشینیم ، زیاد می گویند که همسرشان زود از کوره در می رود چرا که ممکن است در محل کار دچار فشار کاری باشد یا به دلیل کرونا این روزها شرایط کسب و کارش ضعیف شده است، کمتر می تواند روی اعصاب خود کنترل داشته باشد و در خانه نیز روابط خوبی با دیگران برقرار کند.
گاه شاهد هستیم که برخی افراد رفتارهای نادرست خود را به ارثیه خانوادگی شان ربط می دهند مثلا می گویند پدر من عصبانی بوده، من هم تند مزاج هستم و این را یاد گرفته ام ، بنابراین باید توجه کنیم که خیلی از این رفتارها و نحوه پرخاشگری های کلامی با یک مشاهده ساده یاد گرفته می شود، بنابراین باید مراقب باشیم که بچه هایمان هم این رفتارها را از ما می بینند و یاد می گیرند.
در خیلی از خانواده ها که فحاشی رواج دارد و به همین شیوه بچه ها بزرگ می شوند، این افراد در بزرگسالی نیز در خانواده هایی که تشکیل می دهند چنین رفتارهای غلط و الگوها را تداوم می دهند چرا که پدر یا مادر به خودش مجوز می دهد که هر نوعی شده صحبت کند ، به بچه ها فحاشی کرده یا به همسرش توهین کند. اینطور صحبت کردن های نادرست مرز خطر هستند چرا که خیلی از خشونت های کلامی به خشونت های فیزیکی نیز می انجامد.
شاید اگر در اطرافیانمان نگاه کنیم افرادی را بشناسیم که همین الگوهای نادرست رفتاری و کلامی را در خانواده شان تداوم می دهند، مدام جنگ و دعوا دارند ، دو مرتبه آشتی می کنند و باز همین رابطه در یک چرخه معیوب و نادرست ادامه پیدا می کند و بچه ها هم در همین شیوه پرورش پیدا می کنند.
حال یک مثال می زنیم از نحوه پرخاشگری کلامی که به راحتی با یک الگوی صحیح می تواند تبدیل به رفتار درست شود. به طور مثال همسر شما دیر به منزل آمده و تلفن هایتان را هم جواب نمی دهد و دیر آمدنش را هم اطلاع نداده و شما هم قرار میهمانی داشتید یا مهمان در خانه دارید ، خیلی نگران هستید اما همین که او پایش را به منزل می گذارد ، ناراحتی و نگرانی شما تبدیل به یک خشم وعصبانی زیاد می شود.
*رفتار اشتباه
-به محض دیدن او بدون هیچ کلمه ایی پرخاشگری می کنید:«سلام کردنت بخوره تو سر من، یه زنگ نمی تونستی بزنی؟»
-استفاده از کلمات همیشه یا هیچ وقت: تو همیشه بی فکر و بی خیالی، هیچ وقت من برات مهم نیستم...
-به جای رفتار اشتباه او، شخصیتش را نشانه بگیرید: یه کم شعور داشتی یه زنگ می زدی...
-مشکلات گذشته را بازگو می کنید: یادته روز خواستگاری هم دیر اومدی؟ همون موقع باید می‌شناختمت...
-به او نگویید چه کاری نکند یا چه کار او باعث ناراحتی شما می شود، مستقیما به او بگویید از او چه انتظاری دارید: نگویید: باز نشستی پای تلویزیون؟ آخه چقدر اخبار می بینی؟ بگویید: من نیاز به کمک دارم و حسابی خسته ام، لطفا بیشتر کمکم کن...
*روش درست
لحظه ایی درنگ کنید...نفس عمیق بکشید... جمله خود را با کلمه وقتی که شروع کنید... سپس احساس خود را بیان کنید و در آخر دلیل خود را بگویید...
مثلا: «وقتی تو دیر میایی و جواب تلفنتو نمیدی احساس نگرانی می کنم» چون فکر می کنم برات اتفاق بدی افتاده که جواب نمیدی.
وقتی .... احساس می کنم .... چون .... یک روش موفق در داشتن رابطه موفق است. به جای آن که انگشت خود را به سمت طرف مقابل بگیرید از احساس خود حرف بزنید:
وقتی غر می زنی، حس می کنم برات کافی نیستم.
وقتی قهر می کنی، حس می کنم خیلی ازت دورم.
وقتی داد می زنی، حس می کنم منو دوست نداری.
وقتی گریه می کنی، حس می کنم با من خوشبخت نیستی.
مثال مطرح شده یک نمونه روش اشتباه و صحیح هنگام ناراحتی و عصبانیت است. نخست اینکه اگر فرد عصبانی هستید نسبت به آن بینش پیدا کنید تا بتوانید از شر این پرخاشگری راحت شوید خیلی از افراد تا اخر عمرشان هم قبول نمی کنند که فرد پرخاشگری هستند و از لحاظ سلامت ارتباطی مشکل دارند درحالیکه همه اطرافیانشان را هم به مرور از دست می دهند.
بنابراین راه های گوناگونی براساس شرایط و نیاز فرد برای مقابله با پرخاشگری و عصبانیت وجود دارد هر چند به لحاظ فیزیکی فرد پرخاشگر سیستم عصبی اش به هم می ریزد و گاه برخی افراد نیاز به دارو درمانی در این رابطه دارند اما در حالت کلی باید به جنگ پرخاشگری رفت و راهکارهای مختلف را برای از بین بردن آن استفاده کرد مثل:
۱. خنک کردن بدن با نوشیدن آب خنک یا دوش گرفتن با آب ولرم
۲. حبس کردن نفس‌ها و رها کردن آن
۳. تغییر مدل رفتاری و سرگرم کردن؛ به طور مثال اگر عصبانی هستید یک تسبیح به دست بگیرید و دانه های تسبیح را حرکت دهید و استغفار کنید یا تسبیحات حضرت زهرا بخوانید و کم کم روی این موضوع تمرکز کنید.
۴. تمرین ۴۷۸ را انجام دهید یعنی به این صورت که در چهار ثانیه هوا را به داخل ریه ببرید، هفت ثانیه نگاه دارید و در هشت مرحله هوا را تخلیه کنید.
*بابت اشتباهاتتان عذرخواهی کنید.
اگر در یک جایی کنترل از دستتان خارج شد و سر همسر یا بچه هایتان فریاد زدید و پرخاشگری کلامی کردید، حتما از آنها عذرخواهی کنید این ارزش یک پدر خانواده یا مادر کم نمی کند بلکه عذرخواهی را به بچه ها نیز آموزش می دهد . همین یک عذرخواهی ساده باعث می شود که خیلی از کینه ها و ناراحتی ها کمرنگ شود و به مرور می توان با تمرینات مطرح شده پرخاشگری ها را هم کاهش داد.