بسم اللّه الرّحمن الرّحيم 

و صلّي الله علي محمّد و آله الطّاهرين  و لعنة الله علي اعدائهم اجمعين 

ورزش‌های حرام و استعماری

نویسنده: محمود صادقی؛ تهیه وتدوین: پژوهشکده امر به معروف ونهی از منکر قم - ۹۵/۲/۱۹

مقدمه

اسلام به سلامتی و نشاط شخص و جامعه اهمیت و توجه خاصی نشان داده است و برای تقویت سلامت جسمی و روحی انسان‌ها دستورات خاصی را بیان کرده است. اسلام بعضی از ورزش‌ها را به برای تقویت جسم و جان و دفاع از وطن و کیان اسلام جایز شمرده است و حتی در مواردی، واجب می‌شوند ولی برخی از سرگرمی‌ها و ورزش‌ها به جای اینکه روح و جسم را تقویت کنند زمینه ضررهای جسمی، روحی و اجتماعی به ورزشکاران و دیگران را فراهم می‌کند؛ از این رو از هدف اصلی ورزش که تقویت جسم و جان و دفاع از کیان اسلام و وطن است دور می‌شوند؛ لذا باید افراد و حکومت از شیوع این گونه از ورزش‌ها جلوگیری کنند.

در این مقاله به ورزش‌هایی که حرام هستند پرداخته می‌شود و آثار و آسیب‌های آنها نیز ذکر می‌شود.

مصادیق ورزش‌های حرام و استعماری

برخی از رشته‌های ورزشی به خاطر جهاتی حرام می‌شوند که در این قسمت مطرح می‌شوند:

ورزش‌های دارای ضرر مهم

در قرآن می‌خوانیم: «... وَ لا تُلْقُوا بِأَیْدیکُمْ إِلَی التَّهْلُکَه ...؛ خود را به دست خود، به هلاکت نیفکنید» ^{[بقره/195]} اما در برخی از رشته‌های ورزشی ورزشکاران ضررهای قابل توجهی به همدیگر وارد می‌کنند که مصداقی روشنی برای این آیه حساب می‌شود^[1]؛ اسلام اینگونه ورزش‌ها را حرام کرده است و ورزشکاران باید از انجام این ورزش‌ها خودداری کنند و گرنه علاوه بر انجام حرام، باید خسارت وارده به همدیگر را پرداخت کنند؛ در این قسمت به مهم‌ترین آنها اشاره می‌شود:

بوکس

یکی از رشته‌های ورزشی که دارای مفاسد جسمی فراوانی است ورزش بوکس یا مشت زنی می‌باشد. این ورزش ناسالم غالباً موجب ضررهای جسمی به دو طرف مسابقه می‌شود و حتی گاهی منجرّ به فوت یکی از مسابقه دهندگان می‌شود.

برخی ورزش‌های رزمی

برخی رشته‌های رزمی به بدن ضررهای قابل توجهی (مانند شکستگی دست و پا، کوفتگی سر و صورت و ...) وارد می‌کنند.

برخی از ورزش‌های رزمی به صورت آزاد برگزار می‌شوند که غالباً موجب مرگ و صدمات شدید به شرکت کنندگان می‌شود این گونه از مسابقات قطعاً حرام و گناه بزرگی محسوب می‌شود.

مسابقات کُشتی کج

از خشن‌ترین مسابقات در جهان ورزش کشتی کج می‌باشد که غالباً منجر به صدمات شدید و فوت یکی از دو طرف مسابقه می‌شود؛ لذا این ورزش از ورزش‌های حرام به شمار می‌رود و مسئولین باید مواظب باشند این رشته ورزشی در کشورمان وارد نشود.

ورزش‌های همراه با حرام

برخی از ورزش‌ها ذاتاً حرام نیستند اما کارهای حرام و ناشایستی همراه با آنها انجام می‌شود که موجب حرمت آنها می‌شود؛ به مهم‌ترین این گونه از ورزش‌ها اشاره می‌شود:

مسابقات ورزشی با شرط بندی

در اسلام مسابقات همراه شرط بندی و عوض و جایزه حرام شده است: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّمَا ... وَ الْمَیْسِرُ ...‏ وَ الْأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُون: ای اهل ایمان! جز این نیست که ... قمار و ... پاره چوب‌هایی که به آن تفأل زده می‌شود، پلید و نجس و از کارهای شیطان است؛ پس از آنها دوری کنید تا رستگار شوید.»^{[مائده/90]}‏

ولی به خاطر مصالحی، برخی از مسابقات، همراه با برد و باخت و جایز جایز شمرده شده است؛ امام صادق علیه السلام فرمودند: «لَا سَبَقَ إِلَّا فِی خُفٍّ أَوْ حَافِرٍ أَوْ نَصْلٍ یَعْنِی النِّضَال‏: هیچ جایزه و عوضی {در هیچ مسابقه‌ای جایز نیست} مگر در شتر سواری یا اسب دوانی یا تیر اندازی.»^{[کافی، ج ‏5، ص 50، ح 14]}؛ بنابراین مسابقات و ورزش‌هایی که همراه با برد و باخت و پرداخت عوض و جایزه توسط یکی از دو طرف مسابقه باشد حرام است.

امروزه شرط بندی در مسابقات، جوامع بشری مخصوصاً خانواده‌ها را با مشکلات فراوانی رو به رو کرده است که نمونه‌های اندکی از آن در روزنامه‌های منتشر می‌شود.^[2]

ورزش بدون رضایت والدین

ورزش اگر چه دارای فوائد فراوانی است ولی اگر والدین راضی نباشند ورزش کردن حرام می‌شود چون موجب اذیت شدن پدر و مادر را فراهم کرده‌اند.

ورزش‌های با پوشش نامناسب

برخی از ورزش‌ها مانند شنا، کشتی، وزنه برداری و ... دارای پوشش و لباس مناسب و شایسته‌ای نمی‌باشند و ورزشکاران؛ لباس‌هایی را می‌پوشند که حجم بدن در آنها مشخص می‌باشد و غالباً موجب تحریک و به گناه افتادن دیگران را فراهم می‌کنند.

متأسفانه چون قدرت و سلطه بیگانگان بر ورزش دنیا حاکم است هر گونه لباسی را که آنها انتخاب کنند ورزشکاران همه کشورها باید آن را بپوشند (هر چند که مناسب با فرهنگ و مذهب آنان نباشد)؛ لذا سزاوار است کشورهای اسلامی در مقابل تحمیل این لباس‌های ناشایست و تحریک کننده کاری مهم انجام داده و پوشش ورزشکاران مسلمان را تغییر دهند.

به علاوه گاهی بین سرمایه داران و مدیران ورزشی، تفاهم‌های وقراردادهایی برای فروش نوعی لباس ورزشی نامناسب منعقد می‌گردد که با اهداف کشورهای مسلمان هماهنگ نیست.

ورزش‌های خلاف حیاء و عفت

اسلام با ورزش‌های مناسب زنان مخالف نیست ولی با هر کاری که حیاء و عفت بانوان را از بین ببرد با شدت برخورد می‌کند. برخی از رشته‌های ورزش مانند دوچرخه سواری، شنا، کشتی، وزنه برداری و ... مناسب شأن زنان نمی‌باشد زیرا بدون پوشش مناسب معمولاً در برابر مردان نامحرم انجام می‌شود که زمینه حرام را فراهم می‌کند و از دیدگاه اخلاقی یا سلامتی برای آنان زیان بخش است.

در غرب چون برای زنان، ارزشی قائل نیستند و آنها را وسیله لذت جویی مردان می‌دانند، بانوان را با انجام ورزش‌هایی نامناسب، به بی حیایی و بی عفتی می‌کشانند و این فرهنگ غلط را به کشورهای دیگر مخصوصاً کشورهای اسلامی صادر می‌کنند و بانوان را تحریک می‌کنند به این رشته‌های ورزش رو بیاورند که کم کم عفت آنها را از آنان بگیرند.

ورزش همراه با موسیقی‌های حرام

بسیاری از ورزش‌ها مانند (آیروبیک، رشته‌های رزمی، بدن سازی و ...) با موسیقی تند و تحریک کننده‌ای همراه است و همین امر موجب حرمت این گونه از ورزش‌ها می‌شود؛ اسلام با هر کونه آهنگ و موسیقی که مناسب مجالس گناه و عیش و نوش است مخالف می‌باشد و از آن به شدّت نهی کرده است زیرا آثار و پیامدهای منفی فراوانی را برای ورزشکاران به دنبال دارد.

ورزش‌های اختلاف برانگیز

امروزه بسیاری از رشته‌های ورزشی دارای جذابیت است و افراد زیادی به این گونه از ورزش‌ها علاقه مند شده‌اند. ورزش‌هایی مانند فوتبال که طرفداران زیادی دارد گاهی موجب اختلاف، جنگ و دعوای دو تیم و طرفداران آنها می‌شود که به افراد و بیت المال ضررهای فراوانی را وارد می‌کند در حالی که اسلام با هر کاری که زمینه اختلاف و تفرقه را فراهم کند به شدت برخورد می‌کند و حتی آن را از قتل بالاتر حساب کرده است: «وَ الْفِتْنَهُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ».^{[بقره/191]}

یکی از پدیده‌های زشتی که در دوران اخیر در ورزش شاهد آن می‌باشیم، پدیده خشونت و آشوب در ورزش است. چه بسا افرادی که به خاطر خشونت، جان خود را از دست داده یا دچار آسیب جدی شده‌اند و یا امکانات زیادی در هنگام خشونت از بین رفته است. برای مثال، می‌توان به حادثه خشونت بار در حین مسابقه فوتبال بین آرژانتین و پرو در ورزشگاه لیما اشاره کرد که به کشته شدن ۳۱۸ نفر انجامید. در سال ۱۹۶۹ جنگی میان هندوراس و السالوادور درگرفت که به «جنگ فوتبال» مشهور شد.^[3]

اهداف ورزش‌های حرام و استعماری

برخی افراد تصور می‌کنند همه رشته‌های ورزشی که در جهان در حال انجام است فقط برای سرگرم کردن انسان‌ها می‌باشد در حالی که امروز ورزش به یکی از بزرگ‌ترین و پر در آمدترین صنعت‌های دنیا و راه‌های کسب درآمد محسوب می‌شود و از طریق ورزش، برخی بر کشورهای دیگر تسلط پیدا کرده‌اند و تفکرات و سبک زندکی خویش را به دنیا صادر می‌کنند.

در این قسمت به مهم‌ترین اهداف ورزش‌های حرام و استعماری اشاره می‌شود:

تسلط کفار بر جوامع اسلامی

امروزه بسیاری از کشورها سرمایه‌های کلانی برای ورزش هزینه می‌کنند و آن را در اولویت‌های اول امور کشور خود قرار می‌دهند.

استکبار جهانی از طریق ورزش می‌خواهد بر همه کشورهای دنیا تسلط و برتری پیدا کند و از ورزش کاران خودباخته استفاده کرده و تفکرات و نظرات خود را ترویج و تبلیغ می‌کند.

امروزه یکی از ابزارهای فشار بر کشورهای دیگر، مسابقات ورزشی می‌باشد بدین صورت که لابی‌های یهودی ورزشی در دنیا می‌توانند با تهدید به حذف کردن کشورهای مسلمان از مسابقات جهانی، آنها را وادار کنند که بر طبق خواسته‌های آنان عمل کنند و متأسفانه بسیاری از کشورهای دنیا از ترس اینکه با این مشکل مواجه شوند، خواسته‌های آنها را می‌پذیرند.

گاهی ممکن است استکبار جهانی از طریق مربیان و ورزشکاران خارجی، اهداف خود را در کشورهای دیگر محقق کنند؛ مثلاً مربیان خارجی به اصول شرعی پایبند نباشند و به شراب خواری و ارتباط با نامحرم را به مرور زمان در بین تیم‌های مسلمان رواج دهند و آنها را نسبت به مسائل دینی سست و ضعیف کنند؛ لذا مسئولان کشورهای اسلامی باید مواظب این خطرات باشند و نظارت خود را بر مربیان و ورزشکاران خارجی بیشتر کنند و در صورت مشاهده این کارهای حرام، آنها را توبیخ کرده و حتی اخراج کنند.

ترویج باورهای نادرست

استکبار جهانی با جذب ورزشکاران ^[4] مشهور در گروه‌های انحرافی مانند شیطان پرستان؛ اهداف خود را به دیگر افراد منتقل می‌کنند؛ این افراد به دلیل محبوبیتی که در بین طرفداران خود دارند به راحتی می‌توانند تفکرات شیطانی استکبار جهانی را تبیلغ و ترویج دهند و معمولاً به راحتی توسط طرفداران پذیرفته می‌شوند.

سرپوش گذاشتن بر جنایات

بارها مشاهده شده است استکبار جهانی که غول‌های رسانه‌ای دنیا را در اختیار دارد با پخش مسابقات فوتبال اروپا و ... ذهن مردم دنیا را از جنایات خود و اسرائیل منصرف کرده و بر جنایات آنها را سرپوش می‌گذارند.

بازداشتن افراد از کارهای مهم

ورزش کاران محترم باید توجه داشته باشند که ما برای کارهای بیهوده و ی فایده خلق نشده‌ایم: «أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّما خَلَقْناکُمْ عَبَثاً وَ أَنَّکُمْ إِلَیْنا لا تُرْجَعُون»^{[مومنون/115]} و باید در مقابل عمر شریف خود در محضر خدای متعال جوابگو باشیم؛ اما متأسفانه در برخی مسابقات ورزشی، افراد برای اینکه برتری ورزشی خود را نشان دهند از هیچ تلاشی فروگذار نمی‌کنند به طوری که گاه از وظایف الهی و اجتماعی خود مانند صله رحم، تحصیلات، انجام عبادات و ... غافل می‌شوند و یا به کارهای غیر شرعی و غیر مجازی مانند استفاده از قرص‌ها و آمپول‌های نیروزا دست بزنند که به بدن و آبروی خویش ضرر بزند. اگر این مسابقات چنین مفسده‌ای را داشته باشند از مصادیق ورزش‌های حرام حساب می‌شوند.

چرا باید مسابقات المپیک یا جهانی والیبال در ماه مبارک رمضان برگزار شود؟ آیا جز این است که مسلمانان جهان را با تماشای این مسابقات از کارهای مهم مانند عبادت و بندگی باز بدارند و هزاران ورزشکار مسلمان را از روزه گرفتن محروم کنند.

برخی از رشته‌های ورزشی مردم را طوری مشغول کرده است که تا ساعات پایانی شب آنها را تماشای می‌کنند که این موضوع آسیب‌های دینی، اخلاقی و اجتماعی فراوان مانند قضا شدن نماز صبح، خستگی و خواب آلودگی در هنگام کار و فعالیت روزانه و اُفت اتحصیلی را به دنبال دارد.

بسیاری از ورزش کاران به علت اردوها و تمرین‌های زیاد برای مسابقات آسیایی، جهانی و المپیک ماه‌ها را در اردو به سر می‌برند و خانواده خود را از نعمت شوهر و پدر محروم می‌کنند و آنها را با مشکلات عاطفی رو به رو می‌کنند در حالی که ورزش نباید تمام زندگی شخص را به خود اختصاص بدهد بلکه باید به اندازه باشد و شخص به امور دیگر خویش برسد و خود و دیگران را از برخی نعمت‌های الهی محروم نکند.

از سوی دیگر برخی از زنان هم پا به عرصه میادین ورزشی گذاشته و شب و روز خود را با تمرین‌ها و اردوها پر می‌کنند و از وظایف مادری و همسری خود غافل می‌شوند و کانون گرم خانواده را دچار مشکلات خانوادگی می‌کنند.

الگو سازی برای همه جوامع

دشمنان از هر روشی سعی می‌کنند تفکرات و ایده‌های خود را به دنیا صادر کنند. نهادهای ورزشی و بسیاری ورشکاران غربی برای خود سبک زندگی خاصی را تعریف کرده‌اند و همین روش را به مردم جهان صادر می‌کنند؛ خالکوبی‌های که در برخی موارد یک تفکر خاص را تبیلغ می‌کنند، آرایش‌های سر و صورت که نوعی مدگرایی را ترویج می‌دهند، ماشین‌های مدل بالا که فرهنگ تجمل کرایی را نشان می‌دهد و ... ؛ در فرهنگ ورزشی کشورمان موضوعاتی مانند حیاء، کمک به محرومان، مبارزه با ظالمان، گذشت، ساده زیستی و ... را به سخره می‌گیرند. برخی ورزشکاران به دنبال کسب شهرت و ثروت اندوزی بوده و کمتر به دنبال مسائل اخلاقی هستند و از مظاهر تمدن منحط غربی تقلید می‌کنند و با شکلی که مناسب با شأن یک ورزشکار مسلمان ایرانی است در میادنی ورزشی ظاهر می‌شوند.

برخی از دختران و پسران کشورهای دنیا مخصوصاً جوانان ایرانی، بعضی از ورزشکاران داخلی و خارجی را الگوی خویش قرار داده‌اند به طوری عکس آنان را جمع آوری می‌کنند و همه فکر و ذهن آنها را پر کرده است به طوری که ممکن است در جمع‌های مردانه حضور پیدا کنند و از این ورزشکاران امضا بگیرند در حالی که یک خانم باید تا جایی که ممکن است از حضور در بین مردان و هم کلام شدن با آنان پرهیز کند.

علل گرایش به ورزش‌های حرام و استعماری

۱. شهرت طلبی: بعضی از افراد برای اینکه به شهرت برسند به ورزش‌های خطرناکی مانند بوکس و برخی از ورزش‌های رزمی مشغول می‌شوند و به خاطر شهرت طلبی خود را به خطر می‌اندازند تا مردم آنها را به عنوان قهرمان و افراد قوی بشناسند؛ اما انسان عاقل به خاطر شهرت طلبی، جان گرانبهای خویش را به خطر نمی‌اندازد؛ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله درباره آفات شهرت طلبی فرمودند: «کَفَی بِالرَّجُلِ بَلَاءً أَنْ یُشَارَ إِلَیْهِ بِالْأَصَابِعِ فِی دِینٍ أَوْ دُنْیَا؛ برای دچار شدن شخص به بلا، همین بس که او را درباره امور دینی یا دینی مورد اشاره قرار بدهند».^{[مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار، ص 32]}

۲. درآمد زایی در این زمان، یکی از راه‌های درآمد زایی، ورزش می‌باشد. برخی از رشته‌های ورزشی دارای درآمد زایی زیادی هستند و همین امر افراد را به رو آوردن به این ورزش‌ها وادار می‌کند؛ حتی برخی افراد برای رسیدن به ثروت و درآمدهای زیاد، حاضر می‌شوند جان عزیز خود را در مسابقات رزمی یا بوکس به خطر بیندازند در حالی انسان عاقل هیچ کاه چنین کاری نمی‌کند.

آسیب‌های ورزش‌های حرام و استعماری

صدمات جسمی

در ورزش‌های حرام غالباً صدمات جسمی فراوانی مانند شکستن دست، پا و بینی، کبودی بدن، پاره شدن گوش و ... را به دنبال دارد و حتی موجب مرگ یکی از دو طرف مسابقه می‌شود.

برخی از ورزشکاران برای تقویت عضلات خود از داروهای مکمل استفاده می‌کنند که موجب عقیم شدن و ضررهای جسمی دیگری می‌شود.

غرور و خود بزرگ بینی

برخی از ورزشکاران بعد از پیروزی بر حریفان خود ممکن است دچار غرور و خود بزرگ بینی کاذب شود و تصور کند که همیشه پیروز میدان است و همین امر زمینه شکست او را فراهم می‌کند.

برخی از ورزشکاران زمانی که در ورزش پیشرفت می‌کنند خود را از دیگران بالاتر می‌بینند و فکر می‌کنند دیگران باید به آنها احترام بگذارند در حالی که خدای متعال از این روحیه ناشایست نهی فرموده است: «تِلْکَ الدَّارُ الْآخِرَهُ نَجْعَلُها لِلَّذینَ لا یُریدُونَ عُلُوًّا فِی الْأَرْضِ وَ لا فَساداً وَ الْعاقِبَهُ لِلْمُتَّقین؛ آن سرای [پر ارزش‏] آخرت را برای کسانی قرار می‌دهیم که در زمین هیچ برتری و تسلّط و هیچ فسادی را نمی‌خواهند؛ و سرانجام [نیک‏] برای پرهیزکاران است‏»^[قصص/83]

ترک تحصیلات

چرا بسیاری از ورزشکاران از تحصیلات بالایی برخوردار نیستند و سریعاً وارد میادین ورزشی شده و از تحصیل علم که برای هر شخصی لازم و ضروری است خود را محروم می‌کنند؟ درآمد بالا و جذابیت برخی از رشته‌های ورزشی مانند فوتبال کاری کرده است که نوجوانان و جوانان به جای اینکه به دنبال تحصیل علم و رسیده به قله‌های موفقیت، علم آموزی را ترک می‌کنند و به دنیای ورزش وارد می‌شوند و جامعه را از نیروهای کارآمد و متخصص محروم می‌کنند.

هزینه‌های هنگفت

برخی از ورزشکاران (مانند بدن سازها) برای اینکه بدن خود را آماده و روی فرم قرار دهند برای خریدن قرص و آمپول‌های تقویتی هزینه‌های زیادی را متحمل می‌شوند و گاهی در ماه به چند میلیون تومان هم می‌رسد در حالی که با این سرمایه می‌توانند کارهای مفیدتری را انجام دهند.

راه کارهای جلوگیری از این منکر

توسعه و ترویج ورزش‌های اسلامی

اسلام ورزش‌هایی را معرفی کرده است که برای سلامت جسم و حفاظت از کیان اسلام نقش مهم و کلیدی دارند و افراد با یادگیری آنها خود و جامعه را از خطرات حفظ می‌کنند؛ مسئولین محترم باید به جای ترویج ورزش‌هایی که سود چندانی برای جامعه ندارند و حتی منجر به اختلافات بین طرفداران می‌شود ورزش‌های اسلامی مانند شنا، تیراندازی و سوارکاری و ورزش‌هایی که روحیه انسانیت و اخلاق مداری را تقویت می‌کند در جامعه گسترش دهند.

استفاده از مربیان و ورزش کاران مومن و متعهد داخلی

چرا با وجود ورزشکاران و مربّیان متعهد و متخصص داخلی از ورزشکاران خارجی استفاده می‌شود؟ مسئولین اگر قرار است از مربیان خارجی برای توسعه ورزش کشور استفاده کنند سعی کنند توان و تخصص مربیان داخلی را بالا ببرند نه اینکه فقط ار افراد خارجی استفاده کنند بدون اینکه تخصص آنها را به دست آورده باشند؛ لذا تا جایی که ممکن است به نیروهای داخلی اعتماد کنند و فرصت نشان دادن توانشان را به آنان بدهند.

برخورد جدّی با انجام ورزش‌های حرام

مسؤولین باید جلوی گسترش ورزش‌های خطرناک و خشن مانند بُکس و برخی از اقسام رشته‌های رزمی را بگیرند نه اینکه با تشکیل فدراسیون و خرج هزینه‌های زیاد برای آنها به توسعه این ورزش‌ها کمک کنند.

ترویج روحیه اخلاق مداری در ورزش

یکی از اموری که می‌تواند جلوی ورزش‌های حرام و کارهای حرام ورزشی را بگیرد، ترویج مسائل اخلاقی و روحیه پهلوانی در بین ورزشکاران است و با هر کاری که این روحیه را از بین می‌برد با شدت برخورد کنند و جلوی گسترش مسائل غیر اخلاقی مانند شهرت طلبی، فخر فروشی، تجمل گرایی و ... را بگیرند.

عدم تبلیغات رسانه‌ای

مسئولین باید از تبلیغات رسانه‌ای ورزش‌های حرام و مفسده دار اجتناب کنند و بیت المال مسلمین را برای اموری که ترویج و تبلیغ کارهای حرام می‌شود، خرج نکنند.

احکام شرعی ورزش‌های حرام و استعماری

سؤال: چه نوع ورزش‌هایی برای جوانان مسلمان مناسب است؟

جواب: هر ورزشی که قمار نباشد^[5] و برای پرورش و تربیت قوای جسمانی و همچنین برای آمادگی نظامی و رزمی جوانان برای مقابله نظامی با دشمنان اسلام مفید باشد مطلوب و در بعض موارد لازم است.^[6]

سؤال: بعضی از جوانان ساعات بسیاری از وقت خود را اختصاص به ورزش می‌دهند، آیا این عمل جایز است؟

جواب: ورزش فی نفسه مانعی ندارد بلکه در مواردی دارای رجحان نیز می‌باشد ولی اگر فایده‌ای برای جسم و روح شخص نداشته باشد مطلوب نیست و اگر مستلزم ترک کار و تحصیل معاش واجب و اختلال امور زندگی یا اخلاقی شود جایز نیست.^[7]

سؤال: بازی‌ها و رزش‌هایی که هیچ گونه فایده‌ای ندارند و صرفاً سرگرمی محسوب می‌شوند، چه حکمی دارند؟

جواب: حرام نیست، ولی مکروه است.^[8]

سؤال: ورزش‌های سنگین و خشن، مثل بوکس، در اسلام چه حکمی دارد؟

جواب: با توجّه به خطرات و آسیب‌های جسمی که ورزش بُکس دارد جایز نیست^[9] اما در صورتی که برای دفاع شخصی، یا دفاع از کشور و کیان مسلمین لازم باشد اشکالی ندارد.^[10]

سؤال: دو نفر برای قوی شدن و مهارت در ورزش، با رضایت خود مسابقه رزمی می‌دهند، و با ضربات لگد و مشت به هم می‌زنند، این کار چه حکمی دارد؟

جواب: در صورتی که خطرناک نباشد، و موجب صدمه‌ای نشود، اشکالی ندارد.^[11]

سؤال: برخی از ورزش‌ها و آمادگی‌های جسمی، مستلزم وارد آوردن ضربات سختی است که حتی ممکن است منجر به جراحت شود، آیا چنین جراحاتی موجب دیه می‌گردد؟ اگر طرفین به چنین ضرباتی رضایت داشته باشند، چه حکمی دارد؟

جواب: چنین ورزش‌هایی حرام است و لو رضایت طرفین باشد و موجب دیه هم می‌شود.^[12]

سؤال: اگر در اثر ورزشی- مثل بُکس یا کاراته- یکی از ورزشکاران تلف شود، چه نوع قتلی محسوب می‌شود؟

جواب: اگر قصد قتل داشته باشد، قتل عمد محسوب می‌شود و گرنه شبه عمد است.^[13]

سؤال: در بعضی از سبک‌های ورزشی، استادکار لا به لای آموزش فنون رزمی مطالبی را از عقاید غیر اسلامی، معمولاً به طور مرموز و در پوشش آیات و روایات القا می‌کند، شرکت در این آموزش‌ها چه حکمی دارد؟

جواب: اگر موجب سست شدن عقیده باشد، اشکال دارد، و لازم است از اینهایی که تعلیم می‌بینند کسانی در کلاس حاضر شوند و به مربی تذکر دهند که معنی آیه یا روایات آنطور نیست که او می‌گوید.^[14]

سؤال: برخی ورزش‌ها از بیگانگان آموخته شده و آداب مخصوص تشکر و احترام را نیز به همراه آورده مخصوصاً در ورزش‌های رزمی، پایبندی به این آداب چه حکمی دارد؟

جواب: مادام که در آنها کار خلاف شرعی نباشد، اشکالی ندارد.^[15]

سؤال: حکم نماز و روزه در یک سفر که برای شرکت در یک مسابقۀ ورزشی انجام می‌شود، چیست؟
جواب: اگر شرکت در مسابقۀ ورزشی حلال باشد، احکام سفر مباح را دارد.^[16]

سؤال: در یک مسابقۀ رزمی اگر ورزشکاری از قوانین سرپیچی نماید، خود مجروح می‌شود، آیا خود ضامن هست یا حریف یا داور یا مربی؟

جواب: آن کسی که او را مجروح کرده است.^[17]

سؤال: بعضی مربیان حرکات ورزشی را به درستی آموزش نمی‌دهند و این باعث ناراحتی‌هایی در مفاصل و اندام ورزش کار می‌گردد، آیا مربی ضامن است؟

جواب: مربی ضمان ندارد، و شخص در موارد احتمال خوف ضرر باید اقدام به این عمل نکند تا مطمئن شود که در اثر این عمل خطری متوجه او نمی‌شود.^[18]

سؤال: در زورخانه‌ها مرسوم است موقع ورزش افراد ضرب می‌زنند آیا این کار جایز است یا خیر؟

جواب: اگر به نحو مناسب با مجالس لهو و لعب باشد جایز نیست.^[19]

سؤال: گاهی دو نفر یا دو تیم مسابقه‌ای را انجام داده و قرار می‌گذارند که تیم بازنده مثلًا مخارج شام را متحمل شود، حکم چیست؟

جواب: جائز نیست.^[20]

سؤال: ورزشکاری با پول بیت المال قهرمان شده، و اکنون تیم‌های خارجی با دادن پول‌های کلان او را استخدام می‌کنند. آیا این کار جایز هست؟

جواب: اگر قراردادی با بیت المال دارد، باید عمل کند، و اگر قراردادی نداشته باشد آزاد است؛ ولی انصاف آن است که به نفع کشور خودش عمل کند.^[21]

سؤال: ورزش، یا بازی، با حیواناتی که در بسیاری از موارد منتهی به کشته شدن آن حیوانات به شکل فجیع می‌شود، چه حکمی دارد؟ مثلًا ورزشی که در آن سوارکاران با اسب به دنبال بُز می‌روند، و آن را گرفته و درصدد انداختن آن به نقطه‌ای هستند، که در بسیاری از موارد حیوان جان می‌سپارد. چنین ورزش‌هایی چه حکمی دارد؟

جواب: این نوع بازی‌ها جایز نیست.^[22]

سؤال: تماشای مسابقات ورزشی از تلویزیون- که نفع جدی برای کسی ندارد- چه حکمی دارد؟

جواب: اگر تضییع وقت نباشد، مانعی ندارد.^[23]

سؤال: افرادی طرفداری از تیمی خاص می‌کنند و نسبت به تیم مورد علاقه، تعصب شدیدی دارند، اینگونه طرفداریها و تعصبات چه حکمی دارد؟

جواب: مادامی که موجب خارج شدن آنان از حدود حلال و حرام (مثل دروغ گفتن به نفع تیم مورد علاقه و اذیت کردن طرفداران تیم مقابل) نباشد، اشکالی ندارد؛ ولی تعصّب، اخلاق پسندیده نیست.^[24]

سؤال: آیا رضایت والدین برای شرکت در کلاس‌های ورزشی، شرط است؟
جواب: اگر نهی کنند و مخالفت آنها موجب تأذّی آنها بشود، اشکال دارد.^[25]

سؤال: مربی ورزش بدون اجازۀ والدین کودکی نابالغ را به کلاس راه می‌دهد، کودک نیز بدون تقصیر مربی در سانحۀ ورزشی مجروح می‌گردد، آیا مربی ضامن است؟

جواب: اگر به دعوت مربی کودک به کلاس مزبور رفته باشد، مربی ضامن است؛^[26] و اگر کودک خودش بدون دعوت مربی به کلاس رفته باشد، مربی ضامن نیست.^[27]

سؤال: شرکت در مسابقات بین المللی در کشوری که دشمن مسلمین محسوب می‌شود، چه حکمی دارد؟

جواب: اگر تقویت دشمن مسلمین نباشد و اظهار قوّت مسلمین باشد، مانعی ندارد.^[28]

سوال: شرکت در مسابقاتی که حریف در آن از کشور دشمن مسلمین می‌باشد و انجام مسابقه به منزله رسمیت دادن به آن کشور است، چه حکمی دارد؟

ج- اگر مسلمانان بطور متعارف رسمیت آن کشور را نپذیرفته باشند یا اصلًا آن را غاصب و غیر قانونی بدانند مسابقه با آن حریف جائز نیست.^[29]

سؤال: شرکت در مسابقاتی که باخت در آن، سرشکستگی کشور اسلامی را در پی خواهد داشت، چه حکمی دارد؟

جواب: مجرّد باختن، هتک حرمت حساب نمی‌شود؛ و اگر به مسابقه دهندگان یا به مملکت اسلامی توهین کنند، هتک حساب می‌شود.^[30]

سؤال: شرکت در مسابقاتی که حریف در آن از کشور دشمن مسلمین می‌باشد، و انجام مسابقه به منزلۀ رسمیت دادن به آن کشور است، چه حکمی دارد؟

جواب: جایز نیست.^[31]

سؤال: افراط در ورزش به گونه‌ای که مسائل زندگی را تحت الشعاع قرار دهد، چه حکمی دارد؟

جواب: هر جوانی باید شاغل باشد، خداوند متعال بیکار را دوست نمی‌دارد، و ورزش شرعاً کار حساب نمی‌شود.^[32]

سؤال: آیا زنان می‌توانند دوچرخه سواری و موتور سواری کنند؟

جواب: دوچرخه سواری و موتور سواری بانوان موجب جلب نظر مردان و معرض فتنه و به فساد کشیده شدن اجتماع است و منافی با عفّت بانوان است، و لازم است ترک شود.^[33]

سؤال: برخی لباس‌های ورزشی با حیا و عفت اسلامی سازگار نیست و به نوعی مروّج برهنگی محسوب می‌شود مانند لباس ورزش کشتی، وزنه برداری، زیبایی اندام، و ... با توجه به اینکه می‌توان این لباس‌ها را پوشیده تر لحاظ کرد و متأسفانه در برخی میادین ورزشی جهانی، لباس‌های ورزشکاران خارجی پوشیده تر از ورزشکاران ایرانی است، آیا به نظر حضرتعالی ترویج اینگونه پوشش‌ها و استفاده از آنها با توجه به تبعات منفی آنها چه صورت دارد؟
 

جواب: برای جوانان مؤمن سزاوار است به مقداری که می‌توانند عفّت خود را حفظ نمایند.^[34]

سؤال: بازی کردن و ورزش نمودن مردان با شورت چه حکمی دارد؟

جواب: اگر جلب نظر شهوی نکند و در حضور زنان نباشد، مانعی ندارد.^[35]

**********

منابع مطالعاتی

کتاب‌ها

ورزش از دیدگاه اسلام، حسن هاشمی نوربخش، قم، انتشارات سبط النبی، ۱۳۸۴ش.

احکام تفریح و ورزش در اسلام، محمود اشرف عثمانی، ترجمه به فارسی: عبد الحمید گل مهرآبادی، انتشارات آوای اسلام، تربت جام، 1385.

مقالات

ورزش و ورزشکار از دیدگاه اسلام، رسول حامد نیا، مجله «معرفت»، ش ۱۸۶، خرداد 1392.
بت پرستی قرن، محمود مهدی پور، مجله «فرهنگ کوثر»، ش ۹، آذر 1376.
تأثیر پرخاشگری بر مشارکت در ورزش‌های رزمی، مسعود نیا، ابراهیم، مجله «المپیک»، ش ۳۹، پاییز 1386.
چگونگی بازتاب خشونت ورزشی در روزنامه‌های ورزشی، نوری نیا، حسین؛ جلالی، محمد رضا؛ حسینی، منوچهر، مجله «رسانه»، ش ۶۷، پاییز 1385.
سیاست‌های ورزشی، محمود مهدی پور، مجله «فرهنگ کوثر»، ش ۱۱، بهمن 1376.
ورزش بر اساس خردورزی، علی مختاری، مجله «فرهنگ کوثر»، ش ۷۲، زمستان1386.

منابع

کتاب

استفتائات جدید، جواد بن علی تبریزی، چاپ اول.
استفتائات جدید، ناصر مکارم شیرازی، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب علیه السلام، چاپ دوم، ۱۴۲۷ق.
استفتائات، محمدتقی بهجت فومنی گیلانی، دفتر آیت الله بهجت، چاپ اول، ۱۴۲۸ق.
توضیح المسائل، خمینی، سید روح اللّه موسوی، محقق/ مصحح: مسلم قلی پور گیلانی، چاپ اول، ۱۴۲۶ ه‍ ق.
جامع الاحکام، لطف الله صافی گلپایگانی، انتشارات حضرت معصومه سلام الله علیها، چاپ چهارم، ۱۴۱۷ق
جامع المسائل، محمد فاضل لنکرانی موحدی، انتشارات امیر قلم، چاپ یازدهم.
حقوق مدنی، حبیب الله طاهری، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۸ ه‍ ق، چاپ دوم.
الکافی، کلینی، محمد بن یعقوب‏، محقق/مصحح: غفاری علی اکبر و آخوندی، محمد، ناشر: دار الکتب الإسلامیه، تهران‏، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق‏.
مجله فقه اهل بیت علیهم السلام، جمعی از مؤلفان، ناشر: مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم السلام، قم، چاپ اول.
مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار، طبرسی، علی بن حسن‏، ناشر: المکتبه الحیدریه، نجف‏، چاپ دوم، ۱۳۴۴ ش‏.

مجلات

ورزش و ورزشکار از دیدگاه اسلام، رسول حامد نیا، مجله «معرفت»، ش ۱۸۶، خرداد 1392.

سایت‌ها

www.almazaheri.ir
www.sistani.org

پانویس