بسم اللّه الرّحمن الرّحيم
و صلّي الله علي محمّد و آله الطّاهرين و لعنة الله علي اعدائهم اجمعين
********
کاربر عزیز، از شما تقاضا داریم استفاده از این متن (مطالعه، ارسال و ...) را با تلاوت یک صلوات، (هدیه به ساحت قدسی مادر گرامی حضرت امیرالمؤمنین، جناب فاطمه بنت اسد علیهماالسّلام) همراه کنید. خدایتان جزای خیر دهاد.
***********
پیشنهادهایی برای آرامش بیشتر
«مال اعصابته!». این جمله ای آشنا برای همه ماست، چه در ویزیت پزشکان و چه در محضر خاله خانباجی های فامیل یا خوددکتربین های غرق در فضای مجازی.
امّا جالب این است که سیر در نظرات حکمای طبّ ایرانی و پژوهش در علم طبّ جدید هم معلوم می دارد که علّت العلل بسیاری از ناخوشی های مردمان این روزگار، تنش های بی پایان روحی و عصبی است. حتّی در زمینه هایی که در ابتدا شاید خیلی قرابتی بین دو موضوع احساس نشود هم ردپای این مشکل را در ایجاد بیماری درمی یابیم؛ ازجمله در بیماری های عفونی که در دوران کرونا رابطه مسائل روحی از جمله ترس با میزان و شدت بروز بیماری برای مردم ما عیان شد.
بر اساس مباحث سایکونوروایمونولوژی یا روان عصب ایمنی‌شناسی، فشارهای روانی از طریق تغییراتی در دستگاه عصبی و هورمونی موجب کاهش قدرت دستگاه ایمنی بدن و ضعف دفاعی می‌شوند و بنابراین ترس و اضطراب، سبب افزایش خطر ابتلا و شیوع بیشتر بیماری های عفونی و زیاد شدن احتمال مرگ بیماران مبتلا در جامعه میشود.
ترس، مهم‌ترین عاملی است که می‌تواند بدن شما را در برابر بیماری ها تسلیم کند چراکه هم‌زمان با ترس و استرس، چند سیستم همچون محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال و دستگاه عصبی سمپاتیک فعال می‌شوند. فعال شدن این دو گذرگاه منجر به بالا رفتن میزان هورمون‌های خاصی مثل کورتیزول و کاته‌کولامین‌ها (اپی نفرین و نوراپی نفرین)، در خون شده و بر عملکرد سیستم ایمنی تأثیر می‌گذارد.
در این مقاله سعی کرده ایم به دور از بحث های تخصّصی در این زمینه، راهکارهایی قابل اجرا برای عموم مردم برای آرامش روحی و روانی ارائه دهیم. البته این مقاله تنها برشی کوچک از این موضوع است و علّت این گونه مشکلات و راه حل های آنها بسیار بیش از این است.
(نکته: دستورات دارویی ذکر شده علی العموم برای همه قابل اجرا هستند ولی بهتر است با مجوّز پزشک مورد استفاده قرار گیرند.)
اصوات آرامش‌بخش
شنیدن اصوات و موسیقی‌های ملایم و مناسب برای آرامش ذهن و روان (مناسب برای ساعات فراغت و استراحت) بسیار مناسب است و در این میان صداهای طبیعی اثری ویژه دارند؛
ـ صدای آواز پرندگان (تداعی‌کننده اعتدال هوا، آسایش، امنیت، وفور غذا و آب)
ـ صدای برگ درختان در وزش نسیم
ـ صدای آب روان
ـ صدای بارش باران
ـ صدای امواج ملایم و کم دامنه دریا
باعث آرامش فوق العاده شما خواهند شد.
رنگ‌های آرامش‌بخش
استفاده از رنگ‌های مناسب و مؤثر در آرامش روان به دو صورت:
- استفاده از لباس‌هایی با رنگ سبز ساده، سبز نعناعی، سبز لیمویی، سبز جنگلی، سبز آبی (فیروزه‌ای) و آبی آسمانی و استفاده حداقلی از طیف رنگ‌های سرخ و نارنجی
- نگاه آگاهانه به اشیاء، تصاویر و سطوحی با رنگ‌های مناسب در طیف سبز تا آبی یا قرار گرفتن در پرتو نورهای ملایم
رایحه‌های آرامش‌بخش
- استفاده از بوهای مقوی قلب و مغز مانند بوی طبیعی پرتقال، به، لیمو و گلاب
- استفاده از اسانس و بوی حاصل از جوشاندن اسطوخودوس و لیمو، پوست نارنج و پرتقال در آبجوش و ماندن آن به مدت 10 تا 15 دقیقه در فضای منزل
- استنشاق افشره‌های آرامش‌بخش مانند اسطوخودوس، گلاب، گل سرخ، لیمو
- استفاده از انواع عود
مهارت‌های کنترل ذهن
ذهن انسان تأثیر بسیار قوی بر جسم و بر کلیه جوانب زندگی انسان دارد. ورودی‌های ذهن، خروجی‌های زندگی را تشکیل خواهند داد.
یکی از روش‌های کنترل ذهن:
- ثبت همه ورودی‌های ذهن بر روی کاغذ در صبح (حدّاقل سه روز متوالی)
- تشخیص ورودی‌های غالب ذهن
- غربال کردن ورودی‌های ذهن به روش هایی مانند:
* پرهیز آگاهانه از هر چیزی که حال فرد را بدتر می‌کند و موجب نگرانی و اضطراب میشود و انرژی را کاهش می‌دهد.
* پرهیز آگاهانه از تمام اخبار و کانال‌ها و پیج‌ها و ... که حال فرد را بد می کنند.
* تمرکز و توجه به مطالب و فعالیت‌های امیدوارکننده، نشاط‌آور، انگیزه‌بخش و آرامبخش
* پاسخ ندادن به هر تماسی، هر دعوتی و ...
تنفّس طبی
گرچه نفس کشیدن در ریه رخ می‌دهد اما با شبکه‌ای از کارکردهای عصبی، شناختی، عاطفی، ایمنی، متابولیک و هورمونی در قلب و مغز و سایر اعضاء در تعامل است. تنفس طبی باعث کاهش استرس، افزایش آرامش، تقویت سیستم ایمنی، تقویت عملکرد قلبی ریوی و افزایش تمرکز میشود.
نحوه انجام تنفّس طبّی
- مرحله اول: دم عمیق به مدت 5 تا 10 ثانیه از راه بینی
o در این مرحله دمی قوی و عمیق انجام دهید طوری که ظرفیت ریه از هوا کاملاً پر شود.
o دم باید دیافراگمی- شکمی باشد، نه شانه‌ای- سینه‌ای یعنی هنگام دم عمیق باید شکم برآمده شود، نه اینکه شانه‌ها بالا برود یا فقط سینه منبسط شود.
- مرحله دوم: مکث و حبس نفس به مدت 5 تا 10 ثانیه
o در این مرحله نفس را نگهدارید تا اندکی فشار حبس نفس را حس کنید.
- مرحله سوم: بازدم عمیق و آهسته به مدت 5 تا 10 ثانیه از راه دهان
o در این مرحله بازدمی آهسته امّا عمیق و کامل انجام دهید به‌طوری‌که با کمک عضلات شکم تمام هوای مانده در ریه بیرون برود.
- مرحله چهارم: وقفه تا تنفس بعدی به مدت 2 ثانیه
o در این مرحله ریه در حال استراحت و سکون است و برای دور بعدی آماده میشود.
نکات کاربردی
- در طول روز 3 تا 5 نوبت و هر نوبت 12 تا 15 سیکل تنفس طبی انجام شود.
- بهتر است حداقل یک نوبتِ این تنفس، در هوای تازه صبحگاهی و یک نوبت نیز پیش از خواب انجام شود.
- افزایش زمان مراحل سه‌گانه دم، حبس و بازدم در حدّ توان، باعث افزاش اثر تنفّس طبی خواهد شد.
شربت گلاب
عرق بیدمشک، بهارنارنج و گلاب را به نسبت مساوی باهم مخلوط و روزی 3-2 استکان میل کنید. در صورت تمایل کمی تخم شربتی هم اضافه و آن را با عسل شیرین کنید.
شربت جلّاب
جلّاب، مقوّی قلب و معده و مغز، خون‌ساز، یک نشاط‌آور فوق‌العاده و برطرف‌کننده افسردگی، ترس های غیرطبیعی و افکار منفی است.
روش آماده سازی
یک کیلو نبات سفید یا شکر یا قند یا عسل را با سه کیلو گلاب، روی شعله ملایم بجوشانید تا نصف شود. سپس نیم مثقال (حدود دو و نیم گرم) زعفران را در کمی گلاب حل کرده و به آن اضافه کنید و بعد از چند دقیقه جوشیدن خاموش‌کنید و بعد از خنک شدن در یخچال نگهداری کنید. در طول زمان جوشیدن، مرتّبا کف‌هایی که روی مایع در حال جوش جمع میشود را بگیرید.
روش مصرف
روزی دو تا سه بار و هر بار نصف استکان شربت جُلّاب را با یک لیوان آب مخلوط کرده، یک قاشق مرباخوری تخم شربتی (یا تخم ریحان یا تخم بالنگو) و کمی آب لیموترش اضافه کرده و بعد از لعاب انداختن دانه ها، میل کنید.
آب یا عرقیات
در حالت عادی از آب خنک برای تهیه جلّاب استفاده می کنیم امّا اگر اهداف درمانی مقصود ما باشد می توانیم این مایع را از عرقیات متناسبی که با مشورت پزشک تهیه می کنیم انتخاب کنیم.
مثلا در فصول گرم و در افراد گرم مزاج که می خواهند اثر خنکی از این شربت بگیرند از مخلوط مساوی عرق کاسنی و شاهتره استفاده می کنیم. عرق بید، بیدمشک، همیشه بهار و ... هم قابل استفاده اند.
در فصول سرد یا افراد سردمزاج که می خواهند اثر گرمی از این عرق بگیرند می توان از عرق بهارنارنج، اسطوخدوس، بادرنجبویه، گاوزبان و ... استفاده کرد.
ترکیب مساوی عرق های کاسنی و شاهتره نسبتا متعادل به سمت خنکی است و تقریبا برای همه افراد گرم و سردمزاج قابل استفاده است. ترکیب عرق های بیدمشک و بهارنارنج هم متعادل به سمت گرمی است و تقریبا برای همه افراد قابل استفاده است.
گزینه های اصلی برای تقویت قلب، عرق های بادرنجبویه، گاوزبان و بهارنارنج (گرم) و بیدمشک و گشنیز (نسبتا خنک) هستند.
عرق های بیدمشک، بهارنارنج، اسطوخدوس، بادرنجبویه، گاوزبان و ... اثر آرام بخشی فوق العاده ای دارند.
اگر معده شما ضعیف است بهتر است کمی عرق شیرین بیان یا نعناع استفاده کنید و جلّاب عسلی را انتخاب کنید.
به همین ترتیب ترکیب های مختلفی از عرقیات را می توان به مقاصد درمانی متفاوت استفاده نمود تا نوشیدن این شربت خنک و خوش مزه توأم با آثار مفید طبّی باشد.
افزودنی ها
به طور معمول این شربت با تخم شربتی مصرف می شود. تخم شربتی که تخم ریحان کوهی است خواص زیادی از جمله تقویت قلب و معده، لینت بخشی به دستگاه گوارش و کمک به درمان بیماری های ریوی ازجمله سرفه های خشک دارد. طبع آن گرم است امّا به واسطه رطوبت زیادی که به خود جذب می کند نهایتا باعث خنک شدن کبد و رفع عطش می شود.
برای هر لیوان نوشیدنی یک قاشق مربّاخوری تخم شربتی اضافه کنید و بعد از لعاب انداختن میل کنید.
برای خوش نماتر شدن نوشیدنی، می توانید از تخم ریحان هم استفاده کنید. تخم شربتی کوچک و گرد است امّا تخم ریحان بزرگتر و کشیده تر است. خواصّ این دو مشابه هم است. از اتّفاق آن چه که در خیلی از عطّاری ها به نام تخم شربتی فروخته می شود همین تخم ریحان است. داروی مشابه دیگر، تخم بالنگوست که از تخم ریحان هم درشت تر است. خواصّ آن هم مشابه دو داروی دیگر است.
اگر به دنبال خنکی بیشتر هستید می توانید از خاکشی به جای تخم شربتی استفاده کنید. تخم خرفه هم پیشنهاد خوبی در این زمینه است. برای ایجاد سرمای بیشتر می توانید از تخم اسپرزه استفاده کنید که یک ملیّن خنک است و مشابه تخم شربتی لعاب می اندازد.
برای ایجاد گرمای بیشتر و به ویژه تقویت بیشتر قلب می توانید از تخم فرنجمشک استفاده کنید.
برای افراد ضعیف، افزودن پودر مغز پسته یا بادام هم مناسب است.
سایر نکته ها
اگر طعم شیرین را می پسندید جلّاب را همین طور که گفته شد استفاده کنید درغیر این صورت افزودن مقداری آب لیموترش، علاوه بر ایجاد یک رنگ فوق العاده، طعم ترش و شیرین بسیار مطبوعی به آن می دهد.
احتیاطات
بانوان باردار و افراد دچار فشار خون و دیابت بهتر است از مصرف جلّاب خودداری کنند.
جلّاب خام
روش ساده درست کردن جلّاب این است که سه‌چهارم لیوان آب، سه قاشق غذاخوری گلاب، یک قاشق مرباخوری عسل یا شکر و اندکی زعفران را مخلوط و بدون جوشاندن میل کنید.
دمنوش گل‌گاوزبان+سنبل طیب+عنّاب
این دمنوش بسیار آرام بخش است و تقریباً به همه افراد سازگار است.
یک قاشق غذاخوری گل‌گاوزبان، حدود یک قاشق مرباخوری سنبل طیب و یک عدد لیموعمانی سوراخ شده (یا سه عدد عنّاب خراش داده‌شده) را با دو لیوان آب، روی شعله کم جوشانده تا یک لیوان بماند، صاف و با عسل میل کنید.
احتیاطات
بانوان باردار باید در مصرف داروهای حاوی گل گاوزبان احتیاط کنند.
دمنوش گل‌گاوزبان+ زعفران
یک قاشق غذاخوری گل‌گاوزبان + یک عدد لیموعمانی سوراخ شده یا خردشده + چند پر زعفران را با دو لیوان آب، روی شعله کم جوشانده تا یک لیوان مانده، صاف و شیرین و میل کنید. می‌توانید زعفران را بلافاصله پس از صاف کردن، اضافه کنید.
احتیاطات
در پرفشاری خون و زنان باردار احتیاط مصرف دارد.
دمنوش بهارنارنج + گل محمدی
از هرکدام یک قاشق مرباخوری+ دو لیوان آب، روی شعله کم جوشانده تا یک لیوان مانده، صاف و شیرین و میل کنید.
دمنوش بادرنجبویه
یک قاشق غذاخوری بادرنجبویه را با دو لیوان آب، روی شعله کم جوشانده تا یک لیوان مانده، صاف و شیرین و میل کنید.
احتیاطات
- مصرف مداوم برگ بادرنجبویه در مبتلایان به کم‌کاری تیروئید مجاز شمرده نمی‌شود.
- مصرف بادرنجبویه در بارداری به خاطر اثرات منقبض کننده رحمی و اثرات ضدتیروئیدی بر روی جنین، جایز نیست.
- مصرف بادرنجبویه در بیماران دچار فشارخون احتیاط مصرف دارد.
چای خماس
چای خُماس، خوش‌طعم و بسیار آرامش‌بخش است.
پنج گیاه سنبل طیب، گل‌گاوزبان، اسطوخودوس، بابونه، بادرنجبویه + لیموعمانی را به مقدار مساوی باهم آسیاب کنید و هر بار یک قاشق مرباخوری از پودر را با دو لیوان آب، روی شعله کم جوشانده تا یک لیوان مانده، صاف و شیرین و میل کنید.
بعضی از مجرّبین ترجیح می دهند به جای بابونه از افتیمون در این ترکیب استفاده کنند.
ترکیب دیگر
بادرنجبویه، افتیمون، سنبل الطیب و اسطوخدوس هر کدام یک واحد، گاوزبان سه واحد، از این مخلوط یک قاشق دم کنند با نبات و وقت خوردن کمی آب لیمو اضافه کرده شب قبل از خواب بخورند.
پودر منضج سودا
(منبع: دارونامه طوبا)
خواص دارو
منضج سودا؛ محلّل مواد منجمد و مكثف؛ مفرح و خواب آور
کمک به درمان بیماری های ناشی از غلبه سودا در بدن (واریس، بواسیر، بیماری های روحی و روانی، وسواس، گرفتگی عروق، بسیاری از بیماری های پوستی و ...)
اجزاى دارو
عنّاب (15 واحد)؛ سپستان (10 واحد)؛ گل گاوزبان، بادرنجبويه، اسطخودوس، پرسياوش، باديان، شاهتره، شيرينبيان (از هرکدام 7 واحد).
شيوه ساخت دارو
اجزا را نيمكوب كنند.
زمان و مقدار مصرف
براى هر بار مصرف (روزها نيم ساعت پيش از صبحانه، و شب‌ها پيش از خواب)، يك قاشق غذاخورى از پودر را در يك و نيم ليوان آب به مدت 10 دقيقه با حرارت ملايم بجوشانند تا يك ليوان از آن باقى بماند. سپس، دارو را صاف كرده و تا گرم است ميل كنند.
ملاحظات مصرف
بروز حالاتى چون تهوع، سرگيجه، نفخ، و بثورات جلدى پس از مصرف دارو نشانه زياد بودن مقدار سودا در بدن است كه با منضج به هيجان در آمده اند. در اين موارد، بايد مدتى منضج را قطع كرده و فقط از مسهل استفاده كرد.
کپسول سودا
می توان پودر منضج سودا را در کپسول های 500 میلی گرمی زده صبح و شب یک تا دو کپسول میل شود.
پودر تقويت اعصاب
(منبع: دارونامه طوبا)
خواص دارو
نافع براى ضعف اعصاب، بى حوصلگى، كج خلقى، و افسردگى.
اجزاى دارو
بابونه، اسطوخودوس، بهارنارنج، بادرنجبويه بزباش، گل اروانه (از هر کدام 1 واحد)؛ سنبل الطيب، گل شقايق (از هرکدام 2 واحد).
شيوه ساخت دارو
همه اجزا نيمكوب شوند.
زمان و مقدار مصرف
براى هر بار مصرف (هر 8 يا 12 ساعت يك بار)، يك قاشق غذاخورى از پودر را در يك و نيم ليوان آب به مدت 10 دقيقه با حرارت ملايم بجوشانند تا يك ليوان از آن باقى بماند. سپس، دارو را صاف كرده و تا گرم است ميل كنند.
ملاحظات مصرف
اين دارو ممكن است در بعضى افراد سبب افت فشار يا ايجاد سستى شود.
کپسول اعصاب
می توان پودر اعصاب را در کپسول های 500 میلی گرمی زده صبح و شب یک تا دو کپسول میل شود.
كپسول/ حبّ صرع ساده
منبع: دارونامه طوبا
خواص دارو
نافع براى تشنّج، صرع، و غلظت مواد بلغمى در سر. به تجربه، این دارو آرامبخش قوی هم هست.
اجزاى دارو
عاقرقرحا، عود الصليب، برگ نارنج (از هرکدام 1 واحد)
شيوه ساخت دارو
اجزاء كوبيده و در كپسول 500 میلی گرمی زده شود.
زمان و مقدار مصرف
نيم ساعت پيش از صبحانه و شب پيش از خواب، يك تا دو عدد كپسول ميل شود.
فالوده سیب
فالوده سیب، خوش طعم، مقوّی، تب بر و یک آرامبخش خوب است.
موارد مصرف
- آرام بخشی
- درمان کمکی
- تقویت عمومی و رفع کم خونی و ضعف
روش آماده‌سازی
یک عدد سیب متوسّط رسیده، شیرین و معطّر (ترجیحاً سیب سرخ) را بعد از کندن پوست و جدا کردن هسته‌ها، رنده کنید و دو قاشق غذاخوری عرق بیدمشک (یا عرق بهارنارنج)، دو قاشق غذاخوری گلاب، یک قاشق غذاخوری عسل و یک قاشق غذاخوری تخم شربتی (یا تخم ریحان یا تخم بالنگو) اضافه کرده بعد از خیس خوردن دانه‌ها میل کنید.
اگر تمایلی به مصرف خود سیب نداشتید به‌جای آن از آب سیب استفاده کنید.
احتیاطات
فالوده سیب تقریباً هیچ‌گونه منع مصرفی ندارد.
پیشنهادهای دارویی دیگر
- دم‌کرده یا جوشانده یا عرقیات گیاهانی مانند بابونه، اسطوخودوس، به‌لیمو، هوفاریقون، مرزنجوش، چای کوهی، کاکوتی، و ...
- چهار عرق استاد عبادیانی (بادرنجبویه و نسترن و بهارنارنج و بیدمشک) به جای آب در طول روز مصرف شود.
- دمنوش بسفایج و عناب
- دمنوش یک ق غذاخوری بِه خشک + ۵- ۶ عدد میوه نسترن خرد شده و یک ق مرباخوری گلبرگ گل سرخ
- بوییدن دستمال آغشته به گلاب در هنگام اضطراب
- مفرح سیبی شامل آب سیب، آب انار و عسل
- دمنوش دارچین و سیب
داروهای موجود در بازار
قرص اطریفل اسطوخدوسی، اطریفل افتیمونی، قرص والی فلور، قرص پرفوران، قرص نوراگل، قرص میگراگل، کپسول نرم دپروهرب، شربت مفرح، کپسول مفرح، قرص نروکسین، اسطوخدوس علوی، افشره اسطوخدوس، طبیخ آرامان، شربت اکی بالم، شربت پلی فا، شربت نسترن، شربت زعفران، شربت نشاط، شربت سیب و ریحان، کپسول بادرنجبویه، قطره لاویگل، حب عنبر مومیایی، مفرح ابریشمی، خمیره گاوزبان یا مروارید و ...
سایر نکته ها و پیشنهادها
- رفع ضعف و کم خونی احتمالی
- دستورات مقوی قلب مثل ماساژ قلب با روغن گل سرخ
- حضور در فضای مجازی و پیگیری اخبار درست و نادرست را کاهش دهیم (قیمت ارز، قیمت طلا، قیمت ماشین و ...) و حتّی المقدور از فرصت، برای بودن در جمع صمیمی خانواده، مطالعه و عبادت استفاده کنیم.
- آرام صحبت کردن آرامش روحی می آورد. بلند حرف نزنید، داد نکشید، خیره به چشم کسی نگاه نکنید و ...
- نظم، آرامش روحی می آورد.
- خلوتی و سادگی منزل و محیط کار آرامش روحی می آورد.
- پرهیز از عجله و شتاب در کارها، سبقت بیجا، رقابت ناصحیح، میل به ریاست، میل به یادگیری افراطی و ... آرامش روحی می آورد. هر جا سرمان رو می‌چرخانیم، تشویقمان می‌کنند که تا می‌توانیم بیشتر یاد بگیریم، بیشتر بخواهیم، بیشتر تجربه کنیم و مبادا لحظه‌ای را از دست بدهیم ... ترس از جا ماندن ذهن ما را تسخیر کرده و مدام در گوش ما صدا می‌زند که وقت تنگ شده ... (فومو (Fomo) یا «ترس از دست دادن فرصت‌ها»)
امام باقر علیه السّلام می فرمایند: «ما مِن شَيءٍ أحَبَّ إلَى اللّه ِعز و جل مِن عَمَلٍ يُداوَمُ عَلَيهِ، وإن قَلَّ: نزد خدا هیچ چیز دوست داشتنی تر نیست از عملی که بر آن مداوت شود؛ هرچند اندک باشد.» (الكافي : 2 / 82 / 3)
- پرهز از مال دوستی و حرص بر جمع آوری مال و اموال لاکچری آرامش روحی می آورد. یادمان باشد، مال باید در خدمت زندگی باشد و نه انسان در خدمت مال و ...
پیامبر صلی‌الله علیه و آله و سلم فرموده اند: «إنّ قَلبَ الرّجُلِ مَعَ مالِهِ، إنْ قَدّمَهُ أحَبَّ أنْ یَلحَقَهُ وَ إنْ خَلَّفهُ أَحَبَّ أَن یَتخلَّفَ مَعَهُ: دل انسان به مال و دارائی او بسته است. اگر آن را پیش فرستاد دوست دارد بدان ملحق شود و اگر آن را برای بعد از خود گذاشت دوست دارد (در این دنیا) در کنار آن بماند.» (مشکوةالأنوار، فصل ٧، باب ٦)
همچنین ایشان می فرمایند: «مَن مَدَّ عَیْنَیْهِ الی ما فی أیدیِ النّاسِ مِن دُنیاهُم طالَ حُزنُهُ: کسی که همواره به دارایی و دنیای مردم چشم می‌دوزد غم و اندوه او طولانی خواهد بود.» (تحف‌العقول، ص ٥١)
پيامبر خدا صلی الله عليه و آله در کلام دیگری فرموده اند: «اَلرَّغبَةُ فِي الدُّنيا تُكثِرُ الْهَمَّ وَالْحُزنَ: گرايش به دنيا، غم و اندوه را زياد مىكند.» (الخصال، ص ۷۳)
مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام می فرمایند: «كَثرَةُ المالِ تُفسِدُ القُلوبَ و تُنشِئُ الذُّنوبَ
- پرهیز از ایجاد قسط و بدهی و ... بلاوجه
- حل مشکلات اخلاقی به ویژه حسد و ...
پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم می فرمایند: «اَقَلُّ النّاسِ لَذّةً اَلحَسود: آدم حسود كمترین لذت و خوشی را از زندگی می‌برد.» (بحار، ج ٧٧، ص ١١٢)
«مولی امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام فرموده اند: «الحَسَدُ یُذیبُ الجَسدِ: حسد، بدن آدمی را آب و گداخته می‌کند.» (فهرست غرر، ص ٦٧)
امام حسن مجتبی (علیه السّلام) می فرمایند: «هَلاكُ الناسِ فی‌ثلاثٍ: اَلكِبرُ و الحِرصُ وَ الحَسَد: این سه چیز مردم را به هلاکت رسانده است: تکبر، حرص و حسد.» (بحار، ج ٧٨، ص ١١١)
- اطرافتان را با افراد شاد شلوغ کنيد؛ گاهی در جمع خانواده‌تان جوک بگوييد و شوخ‌طبع باشيد.
- مقايسه‌ی خود با ديگران را متوقف کنيد؛ مهم نيست که اين مقايسه در زمينه‌ی مالی باشد يا تحصيلی یا ....
- ورزش کنيد چرا که ورزش در افزايش روحيه و اعتماد به نفس، تاثير قابل‌توجهی دارد.
- در يک مهارت جديد، متخصص شويد. انجام دادن کارهای هنری؛ شروع یک کار جدید که به آن کار علاقمند است؛ انجام کاری که احساس مفید بودن کند؛ تعیین اهداف کوتاه مدت و بلندمدت برای زندگی و ... تشخيص اينکه چه مهارتی باشد به سليقه و توانايی خودتان بستگی دارد.
- میل به شادی های ساده و ارزان، تمرین برای ساده شاد شدن، شادی با دیگران، شادی از شادی دیگران، عدم وابستگی در شادی به موارد خاص (مثل قیمت دلار و ...) و .... پول‌های خود را خرج دلخوشی‌های کوچک و زياد کنيد و مدام به دنبال آرزوهای گران و دست‌نيافتنی نباشيد.
- گل‌کاری يا باغبانی کنيد. کار کردن با خاک و گیاه اثرات عمیق آرامش بخشی دارد.
- زایش و تولید نسل (چه در گیاه و چه در حیوان) انسان را شاد می کند. لذا گیاهان ارزان، دارای شرایط نگهداری ساده و دارای سرعت تکثیر بالا در منزل داشته باشید و به ویژه از آنها برای هدیه دادن به اقوام استفاده کنید. برای آبیاری و کوددهی از دورریزهای منزل استفاده کنید و به ارزان ترین شکل ممکن به کشاورزی خانگی خود ادامه دهید.
- سخن گفتن با خاک:اگر درددل‌ها، نگرانی ها، مظلومیّت‌ها و ... در انسان انباشته گردند، یاران رازداری نباشند که این دردها با آنها واگویه شود و ... انسان عادی چون ما دچار مشکلات عدیده روحی و جسمی خواهد شد. انسان باید عمل برون ریزی و سبک شدن را به طور دائم انجام دهد که بهترین شکل آن، مناجات با خدا و توسّل به حضرات معصومین علیهم السّلام و زیارت و ... است. یکی از اشکال مناسب هم درد دل کردن با دوستان همراز، خانواده و ... است. امّا در دنیای سخت و خشن و سرد امروزی، انسان گاهی خود را از همه این راهکارها محروم کرده است. اینجاست که سبره و گفتار حضرات معصومین علیهم السّلام باز هم به یاری او می شتابند و راهی پیش پایش می گشایند.
ابن میثم از پدرش میثم تمّار نقل می‌کند که شبی از شب‌ها، امام علی علیه السلام مرا همراه خود پذیرفت تا به مسجد جعفی رفتیم، چهار رکعت نماز خواندیم، امام را دیدم که سر به سجده گذاشت و صد بار العفو، العفو فرمود، سپس بیرون آمده در تاریکی شب به سوی صحرا رفتیم، در صحرا در نقطه‌ای حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام خطّی کشید و فرمود: از این خط جلوتر نیا!
و خود در ظلمت شب ناپدید شد. مدّتی گذشت و من بر جانِ آن حضرت با وجود آن همه دشمن ترسیدم و نتوانستم صبر کنم، اندکی بعد به جستجوی امام علی علیه السلام پرداختم، حضرت را دیدم سر در چاهی فرو برده و زمزمه‌ای دارد وقتی نزدیک شدم فرمود: کیستی؟ گفتم: میثم هستم. فرمود: مگر تو را امر نکردم که جلوتر نیائی؟ گفتم: چرا، امّا برجان شما و فراوانی دشمن ترسیدم. حضرت فرمود: آیا از سخنان من در چاه چیزی شنیدی؟ گفتم: نه. سپس این شعر را زیر لب زمزمه فرمودند:
وَفِی الصَّدْرِ لَباناتٍ؛ إِذا ضاقَ لَها صَدْرِی؛ نَکَتُّ الْأرْضَ بِالْکَفِّ؛ وَاُبْدِیتُ لَهَا سِرّی؛ فَمَهْمَا تُنْبِتُ الأَْرْضَ؛ فَذاکَ النَّبْتُ مِنْ بَذْری
(در سینه دردهایی است که وقتی تنگی می‌کند زمین را باکف دست می‌شکافم و اسرارم را در آن می‌گذارم، پس هرگاه زمین چیزی رویاند؛ از آن بذری است که من کاشته‌ام.) (بحارالانوار ج 4 ص 199.)
از امام باقر (علیه‌السّلام) نیز خطاب به یکی از پیروانشان نیز توصیه شده که هرگاه دلت به تنگ آمد، چاله‌ای کنده و راز خود را درون آن بازگو کن. (رجال کشی)
بنده این توصیه را بارها به بیماران خود داشته ام که حتّی اگر باغچه ای در منزل ندارند، خاک گوشه گلدانی را کنار بزنند و دردل های خود را با آن واگویه کرده و سپس خاک رابر سر جایش بریزند. گویا که این دردها به دل خاک سپرده می شوند و فرد آرامش زیبایی را احساس می کند.
راه دیگر آن است که نگرانی‌هايتان درباره‌ی آينده را روی يک کاغذ بنويسيد، در يک پاکت نامه بگذاريد و به معنای واقعی مهر و مومش کنيد.
بعضی دلایل خاص مشکلات روحی
بسیاری از مسکلات روحی و روانی ما ناشی از عللی هستند که زندگی ماشینی و پرسرعت، ما را از آنها غافل نموده است. به برخی از آنها اشاره می کنم و از شما می خواهم که آنها را خیلی جدّی بگیرید.
* استفاده از لباس شهرت (به معنای عامّ آن یعنی ظاهر شدن در انظار مردم با لباس، خانه، ماشین و ... هایی که قیمت یا حالت غیرعادی دارند و توجّه مردم را به خود جلب می کنند و باعث حسرت ایشان می شوند.) لذا توصیه می کنیم:
- چیزهای گران که توی چشم هستند استفاده نکنید.
- میوه ها و یا سایر خوراکی های گران قیمت موجود در مغازه ها که چشم عده زیادی دنبال آنهاست مصرف نکنید.
- از زندگی متبرّجانه و پر از دروغ اینستاگرامی فاصله بگیرید.
* با عصبانیت و غضب و زبان تند و ... دل کسی را نسوزانید و نشکنید. افراد دموی و صفراوی به خصوص مراقب باشند.
* بانوان با پوشش ها و آرایش های خاصّ از مردان دلبری نکنند و زندگی ها را به هم نریزند.
* از اثر منفی روحی باقی ماندن بر جنابت و حیض غافل نشوید (ناخن کاشتن و سایر آرایش های مانع رسیدن آب).
* راه های دفعی بدن را نبندید (کرم ها و آرایش های افراطی دیگر، لیزر موهای زائد و ...).
* فرزند خود را نکشید (سقط عمدی، قرص های اورژانسی، آی یو دی، سقط به توصیه پزشکان بعد از غربالگری و ...).
و ... العاقل یکفیه الاشارة ...
شفای عامّ در کلام بهجت عارفان (ره)
آیت الله بهجت (ره) می فرمایند: «روایت عجیب و غریبی از حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله‌‌وسلّم نقل کرده‌اند که: «أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِدَائِكُمْ مِنْ دَوَائِكُمْ ... دَاؤُكُمُ الذُّنُوبُ وَ دَوَاؤُكُمُ الِاسْتِغْفَارُ: آیا درد و درمان شما را به شما خبر ندهم؟ درد شما گناهان، و دوا و درمانتان استغفار است». ... یعنی سرت درد می‌کند، «دوآؤُکمُ الإِسْتِغْفارُ»، پایت درد می‌گیرد، دوای آن استغفار است، گوش و دندان درد می‌کند، «دوآؤُکمُ الإِسْتِغْفارُ» و... یعنی یک نسخه برای درمان همه دردها!»