نوشیدنی های مناسب افطار
یکی از گزینه های پرطرفدار و مناسب برای باز کردن روزه، نوشیدنی ها هستند؛ علت این امر می‌تواند عطش و تشنگی فرد روزه دار و یا پیروی از فرهنگ رایج در خصوص بازکردن افطار با چای یا یک نوشیدنی باشد.
بنابراین نوشیدنی عموماً یک پای ثابت سفره افطار برای شروع است؛ اما برای انتخاب نوشیدنی مناسب و اختصاصی هر فرد باید به حال معده وی توجه کرد.
وضعیت معده در ابتدای افطار
به واسطه گرسنگی که در طول روزه داری رخ می‌دهد، معده حالت خلاء و خالی بودن به خود گرفته و به محلی برای ریخته شدن کل مواد زائد بدن تبدیل می‌گردد.
در لحظه باز کردن افطار، ۴ حالت ممکن است اتفاق بیفتد:
- غلبه صفرا یا ریختن خلط صفرا به درون معده (مثلاً فرض کنید، فردی که در طول روزه دچار غلبه صفرا می‌شود، هنگامی که در معرض آفتاب قرار می‌گیرد یا کار سنگین انجام می‌دهد یا در وعده سحر غذای گرم و خشک مصرف می‌کند، صفرای زائدی که از نوع مزاج یا شرایط روزه داری وی ایجاد شده است، داخل معده ریخته می‌شود)
- غلبه بلغم ( مثلاً فردی که زیاد می‌خوابد، یا در معرض باد سرد قرار می‌گیرد یا کلاً مستعد نزله و زکام است یا بدنش دچار رطوبت زیاد است، نزله های بدنش زیاد شده و در هنگام روزه داری به واسطه خلاء معده درون آن ریخته می‌شود.)
- غلبه سودا (در افرادی که دچار سوء مزاج کلی سوداوی، سوء مزاج سرد و خشک معده و غلبه سودا، ورم طحال و تجمع زیاد سودا در آن هستند، سودا درون معده ریخته می‌شود).
- غلبه دم و گاهاً ریختن خون به معده که این مورد خیلی نادر است ( معده یا کل بدن را در افرادی که مزاج گرم و تر دارند، یا بین وعده افطار تا سحر، زیاد پرخوری نموده و غذای گرم و تر مصرف می‌کنند، و رطوبت و تری بدنشان بالاست، دچار سوء مزاج یا غلبه گرم و تر می‌شوند).
طبیعتاً برای این ۴ حالت، یک نوشیدنی مناسب نیست و بایستی برای هر کدام، نوشیدنی مناسب و خاص آن، تجویز شود.
حال بحث اصلی، تمرکز بر این موضوع، یعنی انتخاب نوشیدنی مناسب برای افطار با توجه به رنگ زبان افراد است.
تشخیص وضعیت معده در ابتدای افطار از طریق رنگ زبان
یکی از علایمی که دلالت اصلی بر تشخیص حالات فوق و یا وجود هر نوع ماده زائد دیگری در معده، دارد، رنگ جرم روی زبان است.
- اگر جرم روی زبان سفید باشد، نشان دهنده بلغم یا ماده سرد و تر درون معده است.
- اگر جرم روی زبان زرد و مزه دهان کمی تلخ باشد، نشان دهنده وجود خلط صفرا یا ماده گرم و خشک درون معده است.
- اگر زبان تیره و سیاه و مزه دهان کمی ترش باشد و احساس ناخوشایندی در دهان حس گردد، نشان دهنده خلط سودا در معده است.
- و در حالت کلی اگر فرد روزه دار در لحظه افطار احساس ناخوشایند یا بوی بد دهان داشته یا احساس پری معده نماید این نشان دهنده وجود مواد زائد در بدن است و به نوشیدنی مناسبی نیاز است تا این مواد را از معده خارج کنیم.
بررسی نوشیدنی های رایج شده در فرهنگ ما برای افطار
- از جمله معمول ترین نوشیدنی ها برای وعده افطار و باز کردن روزه، می توان به چای، آب، انواع آب میوه ها، شربت ها و حتی شیر اشاره کرد.
- در زمانی که مواد زائدی در بدن یا معده وجود دارد، مصرف آب سرد و شیر بی نهایت مضر است زیرا شیر استحاله پیدا کرده و به مواد زائد بدل می‌شود.
- به خصوص اگر در معده صفرا وجود داشته باشد، فرد بلافاصله بعد از مصرف شیر، به واسطه فاسد و بخار شدن شیر،حالت گرمی شدید پیدا کرده یا احساس تب و سردرد می‌کند.
- میوه نیز همین حالت را دارا می‌باشد و اکثر میوه های آبدار مانند هندوانه، خربزه و آب سیب شیرین نیز در صورت مصرف در ابتدای افطار، به مواد زائد و فاسد (اخلاط یا عفونت) استحاله پیدا می‌کنند و حالت سوء مزاجی را تشدید می‌نمایند.
نوشیدنی های مضر برای باز کردن روزه در افطار (به ترتیب اولویت)
نوشیدنی هایی که منع مصرف ندارند و مصرف آن ها نیز عارضه ای به دنبال نخواهد داشت، عبارتند از :
- چای کمرنگ ایرانی به صورت نه خیلی گرم و نه خیلی سرد (ولرم رو به گرم) یا هر نوشیدنی که کیفیت خیلی خاصی نداشته باشد (منظور دمنوش هایی مثل چای آویشن یا چای نعناع نیست).
ویژگی دو نوشیدنی فوق
- این نوشیدنی ها تا حدودی جلادهنده و پاک کننده هستند و می‌توانند مواد زائد را تا تا اندازه ای از معده حرکت داده و دفع کنند؛ تا برای دریافت و هضم و جذب غذا آماده گردد.
- دو نوشیدنی فوق، نوشیدنی های مناسبی هستند اما جزء نسخه و توصیه های اصلی به شمار نمی آیند و در صورت دردسترس نبودن نوشیدنی هایی مفید _ که در ادامه به آن ها می‌پردازیم_ به صورت جایگزین قابل مصرفند.
نوشیدنی های مناسب برای ۴ حالت پیش آمده برای معده
مناسب ترین نوشیدنی که حالت عام داشته باشد و فقط برای سلامتی توصیه می‌گردد، آب ولرم است، البته در صورتی که فرد روزه دار هیچ سوء مزاجی نداشته باشد.
نوشیدنی مناسب افطار در زمان غلبه خلط سودا
- اگر ماده موجود در معده از نوع سودا باشد (تیرگی زبان و مزه ترش دهان) شربت خاکشی گرم با مقدار خیلی کمی عسل، مناسب است.
- شربت خاکشی در مزاج های سرد بهتر است با مقداری عسل میل شود و در مزاج های گرم هم می‌تواند با کمی شکر شیرین شده و مصرف گردد.
طرز تهیه شربت خاکشی گرم
آب را جوش آورده و بعد از این که از جوش افتاد و کمی سرد شد (بعد از گذشت حدود ۱ تا ۲ دقیقه) به آن کمی خاکشی شسته شده اضافه کرده و اجازه می‌دهیم یک ربع دم بکشد.
لعابی که این شربت پس می‌دهد به همراه خاصیت گرمی و تری و جلادهندگی خاکشی سبب می‌گردد مواد زائد از معده دفع گردد و برای جذب و دریافت غذا آماده شود.
نوشیدنی مناسب افطار در مزاج های گرم و خشک و در زمان غلبه صفرا
- بهترین نوشیدنی برای شروع افطار در مزاج های گرم و خشک و کسی که احساس تشنگی و حرارت زیاد می‌کند (این حرارت می‌تواند ناشی از غلبه صفرا و یا ناشی از حرارت مزاجی فرد باشد) سکنجبین ساده (نه سکنجبین نعنایی و آلبالویی و …) است.
- سکنجبین ساده ترکیبی از آب، شکر و سرکه است، این مواد را همراه هم می‌جوشانند تا به یک قوام معتدل برسد، آنگاه آن را مصرف می‌کنند یا غلیظ شده شربت را همراه با آب میل می کنند.
- از دیگر شربت های مناسب این گروه، شربت انار و شربت عناب (تا حدودی) است که البته مناسب ترین گزینه ها همان شربت سکنجبین و شربت انار است. چرا که مابقی شربت ها تا حدودی طبع گرم دارند و ممکن است مناسب این افراد نباشند و بهتر است شربتی انتخاب گردد که طبع آن رو به خنکی باشد.
نوشیدنی مناسب افطار در زمان غلبه خلط بلغم
حالتی که از همه بیشتر شایع تر است، حالت سفید بودن جرم روی زبان است که حتی ممکن است برای فردی که مزاج پایه آن گرم و خشک است، نیز این حالت (سفید بودن جرم زبان در لحظه افطار) رخ دهد.
این حالت نشان دهنده این است که معده در حالت خلاء، بیشترین چیزی که می تواند دریافت کند، همان نزله هایی است که از سر سرازیر می‌شود، یا این که خیلی از افراد معده سردی دارند و در نتیجه بلغم در معده رسوب کرده و در هنگام روزه داری و تحمیل گرسنگی، مواد غذایی درون معده به تحلیل رفته و بلغم خود را نشان می‌دهد، بنابراین گرسنگی کشیدن، راهکار خوبی برای نشان دادن نوع سوء مزاج معده است.
پس جرم سفید رنگ نشان دهنده بلغم بوده و برای این حالت، ماء العسل، یا شربت عسل با مقداری زنجبیل، نوشیدنی مناسبی است، و در مزاج های گرم بهتر است که با مقدار کمی آبلیمو مصرف گردد؛ البته باید توجه داشت که ماء العسل، شربت عسل نیست بلکه به آن شبیه است.
نکته مهم
در اینجا یک نکته نیز حائز اهمیت است، افرادی که در ابتدای افطار شربت میل می‌کنند، ممکن است معده شان گاز ایجاد کند، یا دچار نفخ و سردرد شوند، که در این حالت بهتر است، بعد از صرف نوشیدنی، غذا با فاصله (یک ربع تا نیم ساعت یا حتی یکساعت) میل شود تا ماده بلغم نجوشد و با ورود غذا دفع گردد.