یکی از اصول شش‌گانه تندرستی از منظر طب سنتی ایران، اعراض نفسانی (تدابیر حفظ سلامت روح و روان) است. حالات روحی روانی نقش مهمی در حفظ سلامت ایفا می‌کنند. بنابراین سلامت روح و روان نیز به اندازه سلامت جسم و یا حتی شاید هم بیشتر از آن در حفظ  تندرستی عمومی افراد نقش دارد اما بعضاً در دنیای پرتنش امروزی نادیده گرفته می‌شود.

ممکن است در اینجا این سوال برایتان پیش بیاید که برای دستیابی به این هدف یعنی سلامت روح و روان چه باید کرد؟ رعایت چه اصول و تدابیری منجر به حفظ سلامت روح و روان خواهد شد. جهت دریافت پاسخ این سوالات در ادامه با ما همراه باشید:

راهکارها و تدابیر حفظ سلامت روح و روان

• بخشی از راهکارهای حفظ سلامت و بهداشت روح و روان، مربوط به عواملی چون مواد غذایی، وضعیت خواب و بیداری، آلودگی هوا، تجمع مواد زائد در بدن، عوامل فرهنگی اجتماعی، ژنتیک، عوامل تربیتی و اجتماعی و … می‌باشد.
• 
  
• هرکدام از حالات روحی مختلف مانتد ( غم / شادی / اضطراب و نگرانی / خشم و ..) تاثیر ویژه ای بر ما می‌گذارند که تدابیر خاص خود را می‌طلبند.
• 
  

10 فرمان و توصیه کلی برای حفظ سلامت روح و روان

1.  از تنش های احتمالی دوری کنید و روزه خبری بگیرید. «روزه خبری» به معنای آن نیست که به اخبار بی توجه باشیم بلکه به این معناست که اولاً انتظار خبر معجزه آسایی را نداشته باشیم، و ثانیاً همه اصول مبتنی بر سبک زندگی صحیح و سالم را رعایت کنیم اما وقت زیادی (شاید در حد حداکثر ده دقیقه) را صرف اخبار نکنیم و حتی اگر از آن هم بگذریم شاید بهتر باشد.
2.  دستور تنفس عمیق را فراموش نکنید. (هردوساعت در طول روز برای ایجاد حس آرامش و نشاط و یا در هنگام بروز خشم)
3. باغبانی کنید (حتی در آپارتمان)
4.  با هم بازی کنید بخصوص با فرزندان و از حرکات ورزشی سبک و گروهی خصوصاً پیاده روی و ورزش های فکری مانند یوگا غافل نشوید.
5.  مسافرت بروید (لازم نیست خیلی دور و دراز باشد)
6.  موسیقی مناسب گوش کنید. (در افراد با غلبه گرمی و خشکی و امکان پرخاشگری از موسیقی آرام و ملایم و در افراد با احساس حزن و اندوه در کنار سایردرمان ها از موسیقی های شاد و فرح بخش استفاده نمود)
7.  رنگ های مناسب انتخاب کنید. (هر رنگ طبعی دارد. افراد با احساس بی قراری، اضطراب، یا پرخاشگری از رنگهای ملایم آبی، سبز کمرنگ، بنفش یا صورتی ملایم و افراد با احساس کسالت، خستگی یا افسردگی از رنگ های پرانرژی مانند زرد براق، نارنجی، قرمز و طلایی در محیط پیرامون خود استفاده نمایند).
8.  طلوع خورشید را دریابید و سحرخیزی را عادت خود سازید.
9.  عطرهای مناسب برگزینید. (برای افراد با احساس اندوه نرگس، اسطوخدوس، مریم، یاس، میخک طبی و در موارد خاص عنبر و مشک و برای افراد تندخو و پرخاشگر با سوء مزاج گرم عطر گلاب، ،خیار تازه، ،بنفشه، نیلوفر و در موارد خاص کافور و صندل مناسب خواهدبود).
10.  از مشاهده زیاد تلویزیون و یا کار طولانی با رایانه و گوشی همراه بپرهیزید.

توصیه ها در بروز حالات روحی خشم و عصبانیت

• خشم و غضب باعث افزایش حرارت بدن می‌شود. برای افراد گرم و خشک یا با غلبه صفرا زیان دارد. بروز خشم زیاد باعث هدر رفتن حرارت غریزی بدن و سردی غیرطبیعی مزاج در درازمدت می‌گردد و رنگ رخسار را زرد می‌کند.
• 
  
• افرادی که بیشتر خشمگین می‌شوند معمولا مزاج غیرطبیعی گرم و یا ضعف دارند.
• 
  

پرهیزات در هنگام بروز خشم

• ادویه تند و تیز ( زنجبیل- فلفل- و خردل)
• 
  
• غذاهای بسیار گرم مثل عسل کهنه، مغزها مثل پسته، سیرو پیازخام، خرمای خشک
• 
  
• نوشیدنی های گرم و داغ (چای، قهوه، نسکافه)
• 
  
• کل فست فودها و غذاهای آماده و یا حاوی نگهدارنده.
• 
  
• خوراکی های گرم و چرب (حلوا ارده، سرخ کردنی ها)
• 
  
• ترشی های غیرطبیعی و هر غذای با مزه ترش شدید
• 
  
• شب زنده داری.

توصیه ها در خشم جهت حفظ سلامت روح و روان

1. تمرینات کنترل ذهن.
2. مصرف خیار، کدو، کاهو، گشنیز و هندوانه.
3. مصرف شربت کمی خنک ( نه شربت یخ) مثل به و لیمو، سکنجبین و گلاب هنگام عصبانیت.
4. بوییدن عطر های ملایم و خنک (بنفشه، گلاب، صندل)
5. گوش فرادادن به نواهای طبیعت (صدای دریا، آب روان)
6. سحرخیزی
7. قدم زدن در طبیعت
8. انجام ورزش های گروهی
9. ماساژ درمانی از جمله ماساژ دست ها
10. مصرف گوشت بره، زرده تخم مرغ عسلی، شیر برنج، حریره بادام، شیر بادام، مربای بالنگ
11. دمنوش ها و شربت های مفرح با توجه به سازگاری مزاجی مثل فالوده سیب شیرین رسیده و تخم شربتی، شربت تخم بالنگو، شربت بیدمشک، شربت بهار نارنج