بسم الله الرّحمن الرّحيم

توصیه امام صادق (ع) به پدران و مادران امروز!

بزرگ‌ترها به ما می‌گویند اگر در روایات اهل بیت (ع) تأمل شود، آن وقت راه حل همه مشکلات زندگی برایتان باز می‌شود، به خصوص وقتی درباره شیوه تربیتی فرزندت به چالش افتاده باشی می‌توانی با رجوع به توصیه‌های امام صادق (ع) با خیالی آسوده‌تر برای فرزندت گام برداری.

زمانی که کودکت به دلیل کمبود محبت به آغوش کسی دیگر پناه می‌برد یا در حسرت بازی کردن با پدر و مادرش مانده است، به نظر شما چه کاری می‌توان کرد که دل این امانت‌های الهی آرام بگیرد، مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه‌های علمیه حجت‌الاسلام امیرعلی حسنلو برایمان از راهکارهای تربیتی منطبق بر سیره امام صادق (ع) می‌گوید. شما هم اگر می‌خواهید بهتر با فرزندتان مواجه شوید با ما همراه باشید:

اکسیری به نام «محبت»

همان طور که ما به محبت و دوست داشتن نیاز داریم، تحویل گرفتن و محبت کردن هم با ذات ما عجین است، کودکمان نیز به محبت، دوست داشتن و توجه کردن نیاز دارد. بگذارید یک مثال ملموس برایتان بزنیم، در جمع فامیل نشسته‌اید و می‌بینید فرزندتان بیش‌تر پیش یک نفر می‌رود، چون محبت دیده است.

بله! کودکان با افرادی ارتباط بر قرار می‌کنند که به آن‌ها محبت داشته باشد و برای همین دوست دارند همیشه در کنار او باشند. شاید بیجا نباشد که بگوییم یکی از اساسی‌ترین نیازهای کودک پس از نیازهای مادی، نیاز به محبت است.

حجت‌الاسلام حسنلو می‌گوید لازم است والدین به این نیاز کودک توجه خاص داشته باشند و بدانند که پاسخگویی صحیح به این نیاز، اساس و پایه تربیت او را شکل می‌دهد. با نگاهی به آمار دختران فراری و بررسی ریشه این مسأله، پی می‌بریم که در خانه به آن‌ها محبت نشده و برای همین شخص به دنبال محبت‌های دروغین بیرون از خانه است.

محبت کردن به فرزند خواه کودک باشد یا نوجوان و جوان پاسخگویی صحیح به این نیاز، اساس و پایه تربیت او است، این را آمار مرتبط با دختران فراری، بزهکاران بریده از خانواده، افراد معتاد می‌گوید. 

امام صادق (ع) هم درباره دوستی با فرزندان و محبت به آن‌ها می‌فرماید «به درستی  خداوند نسبت به شخصی كه نسبت به فرزند خود محبت بسيار دارد رحمت و عنايت می‌كند».

این کارشناس دینی می‌افزاید نقل شده است که امام صادق (ع) به فرزندشان بسیار محبت می‌کردند، از ایشان سؤال کردند چقدر او را دوست دارید؟ فرمود «به اندازه‌ای که دوست ندارم فرزند دیگری داشته باشم تا محبتم را بین آن‌ها تقسیم کنم»، این روایت اصل مهم و اساسی محبت به فرزندان را مورد توجه قرار می‌دهد.

کودکتان را محکم بغل کنید.

حال فرض کنید شما فرزندی دارید که نسبت به نماز غافل و سست است، گرفتار برخی ناهنجاری‌ها است، ریشه همه این موارد تنها بی‌توجهی ناشی از کاستن و کم گذاشتن در محبت و دوستی با او است.

این همه از محبت گفتیم، اما چگونه می‌توانیم محبتمان را به فرزندمان نشان دهیم؟ در ادامه برای شما از سیره امام صادق (ع) در این زمینه می‌گوییم.

کودک در سنین نوزادی با بوی پدر و مادر مانوس شده و عاشق بوی آغوش پدر و مادر است. پس او را در سنین کودکی در آغوش بگیرید. اگرچه در این دوران آغوش پر مهر مادر برای فرزند از امن‌ترین و پر جاذبه‌ترین پناهگاه‌ها است، اما در کنار مادر، پدر نیز باید در این دوران به او محبت و با اقتضای سنش با کودک بازی کند و این شیوه همیشه ادامه داشته باشد.

چون در آغوش گرفتن فرزند، روح او را تحت تأثیر قرار می‌دهد و خشونت را در او کاهش می‌دهد. همچنین احساس تنهایی، اضطراب، عصبانیت و ناراحتی فرزند، زمانی که او در آغوش پدر یا مادر آرام می‎‌گیرد، کاهش می‌یابد.

بازی حرف اول را می‌زند.

پدر و مادر از خردسالی با فرزندتان بازی کنید، جدا از اینکه هر دو به بازی نیاز دارید، روان‌شناسان به این نتیجه رسیده‌اند که کودکانی که با پدر و مادر بازی داشته‌اند با هوش‌تر از دیگران هستند.

زیرا بازی والدین با فرزند از نظر روحی و روانی در او تأثیر فوق‌العاده‌ای دارد و به نوعی اعلام محبت و علاقه به کودک است و به او می فهماند که والدین حاضرند که برای او وقت بگذارند. امام صادق (ع) می‌فرماید «فرزندت را رها کن تا هفت سال بازی کند».

فرزندت را یک دنیا غرق بوسه کن!

یکی از اصول تربیت و جلب دوستی فرزندان، بوسیدن آن‌ها از کودکی تا جوانی است، فرزند به ویژه در سنین خردسالی، اظهار محبت دیگران را از طریق بوسیدن درک می‌کند، منتها این گونه اظهار محبت طبیعی و فطری است که امام صادق (ع) به آن این گونه سفارش کرده‌اند:

«فرزندان خود را زیاد ببوسید، به درستی که برای هر بوسه‌ای درجه‌ای برای شما در بهشت به اندازه مسیر 500 سال خواهد بود».

از هدیه دادن غافل نشوید.

تشویق مادر و پدر با هدیه دادن و جایزه گرفتن از بزرگ‌ترین مشوق‌های تربیتی است. امام صادق(ع) در این رابطه می‌فرمایند:

«هرگاه مردی به سفر می‌رود، وقتی نزد خانواده‌اش بر می‌گردد، باید چیز تازه‌ای بخرد، اگر چه چیزی کم ارزش همچون سنگ باشد».

به قولی که دادید پایبند باشید.

شما بهتر می‌دانید که فرزندان همه آداب و رفتار خود را از والدین فرا می‌گیرند، راستگویی و عمل به وعده و قول را باید به صورت عملی به کودکان آموزش داد. مطابق سیره امام صادق (ع) اگر والدین به وعده‌هایشان به فرزندان عمل نکنند، شخصیت فرزندان را تحقیر کرده، به آنان درس دروغگویی می‌دهند.

امام صادق(ع) می فرماید «فرزندان را دوست بدارید و به آن‌ها محبت کنید، پس اگر به آنان وعده‌ای دادید، به آن وفا کنید؛ زیرا آنان روزی خود را در دست شما می بینند».

خداپرستی را این گونه در وجود فرزندت نهادینه کن!

برای رشد و تقویت روحیه خداپرستی در کودک، امام صادق (ع) مراحلی را بیان می دارند که وقتی فرزند به سن 3 سالگی رسید، به او گفته شود: هفت مرتبه بگو «لا اله الّا الله»، سپس رها شود تا 3 سال و هفت ماه و بیست روز از او بگذرد، آن گاه به او بگوید: هفت مرتبه بگو «محمّد رسول الله»، آنگاه رها شود تا اینکه به سن 4 سالگی درآید، سپس به او گفته شود: هفت مرتبه بگو «صلّی الله علی محمّد و آله» سپس رها شود....».

در این روایت امام صادق (ع) بسیار ظریف و به صورت تدریجی نحوه علاقه‌مند کردن کودک به خدا و دین را در قالب الفاظی ساده و گویا آموزش داده‌اند.

فرزندت این گونه شیفته نماز می‌شود.

امام صادق (ع) سن واداشتن فرزندان اعم از دختر و پسر به نماز را 9 سالگی می‌دانند، منتهی با توجه به اینکه هر عملی نیاز به مقدمات و شرایط خاص خود دارد و یکی از اصول و روش‌های تربیتی، مسأله تدریج است، در این زمینه می‌فرماید وقتی کودک 5 ساله شد، به او گفته شود دست راست و چپت کدام است؟ وقتی این را دانست، صورت او را به قبله برگردان و به او بگو تا سجده کند، سپس رها شود تا به هفت سال برسد. وقتی هفت سال او تمام شد، به او گفته شود صورت و دو کف را بشوی. وقتی شست، به او بگوی نماز بخوان! بعد او را به حال خود واگذار تا 9 سال او تمام شود. وقتی 9 سال او تمام شد، وضو یادش بده و او را به نماز وادار. وقتی وضو و نماز را یاد گرفت، خدا إن شاء الله او و پدر و مادرش را می‌آمرزد.

البته توصیه‌های تربیتی امام صادق (ع) بیش از این موارد است و ما تنها گوشه‌ای از آن را برای شما بیان کردیم، امیدواریم دعای این امام همام همیشه رهسپار فرزندان شما باشد.