بسم الله الرّحمن الرّحيم

چگونه خانه‌ای امن برای رشد کودک بسازیم؟

آپارتمان‌نشینی خواه ناخواه شرایطی را بر خانواده‌ها تحمیل می‌کند که تغییرپذیر نیست. اما بعضی ویژگی‌ها و شرایط را خودمان در این سبک زندگی پیاده می‌کنیم که عوارضی برای رشد فرزندانمان و روحیهٔ خودمان دارند.

در این گزارش مهندس «حسین کریمی» پژوهشگر، طراح و مدرس معماری و شهرسازی ایرانی اسلامی به راهکارهای دیگری برای کاهش آسیب‌های زندگی آپارتمانی اشاره می‌کند. این راهکارها در هر خانه‌ای و با هر ظرفیتی قابل‌اجراست.

مصالح و وسایل تزئینی بی‌خطر انتخاب کنید.

لبه‌های تیز میزها و مبلمان، وسایل دکوری ظریف و شکستنی، و... همه دلایلی هستند که دکوراسیون داخلی بیشتر خانه‌ها را برای کودکان، نامناسب می‌کنند و در بیشتر موارد مخالف زیست طبیعی کودکان هم هستند.

بچه‌ها معمولاً در اتاق پذیرایی بازی می‌کنند. پس کاکتوس‌ها، وسایل تزئینی شکستنی و مصالح خطرناک (مثل آجر آنتیک که برجستگی‌های خشن و تیز دارد) خطرساز خواهد بود.

بسیاری از والدین بعد از بچه‌دار شدن با هر آسیبی که به خاطر وجود این شرایط، به کودک می‌رسد تازه متوجه می‌شوند کدام لبهٔ تیز باید مهار شود و کدام وسیله خطرناک است باید از دسترس کودک دور باشد.

«حسین کریمی» با این توضیح و ضمن تأکید بر اینکه طراحی خانه نباید مانع بازی‌های هیجانی کودکان شود می‌گوید «در صورت امکان از وسایلی مثل تشک‌های ورزشی، تاب، سرسره و... نیز برای تخلیهٔ هیجان کودکان در منزل بهره ببرید.»

راه‌پله‌های شیک اما ناامن را فراموش کنید.

این پژوهشگر و طراح معماری ایرانی اسلامی، حفاظ و نردهٔ پله‌های معلق را که اخیراً مد شده برای خانه‌هایی که کودک خردسال دارند بسیار خطرناک می‌داند «هم فاصلهٔ خالی بین پله‌ها برای کودکان امن نیست، هم نرده‌های کنار پله‌ها امنیت لازم برای حفظ کودکان را ندارند.»

تیزی‌ها را نابود یا مهار کنید.

لبه‌های تیز پله‌ها یا آستانه‌های تیز، کودکان کوچکتر از ۲ سال را که هنوز پا نگرفته‌اند و چهار دست‌وپا راه می‌روند تهدید می‌کند.

کریمی در این باره توصیه می‌کند «از ایجاد کنج‌های تیز در خانه بپرهیزید. چون کودکان به‌دلیل نداشتن تعادل کافی، حین بازی با آنها برخورد می‌کنند و ممکن است اتفاقات وحشتناکی (مثل شکستن سر) برایشان بیفتد.»

در شومینه را ببندید!

در زمستان بخاری‌ها و شومینه‌ها به کودکان زیادی آسیب می‌رساند. این معمار ایرانی اسلامی توصیه می‌کند «در خانه‌هایی که کودک دارند، شوفاژ یا شومینه‌های در بسته استفاده شود.»

کف خانه را موکت یا پارکت کنید.

کودکان خردسال به‌علت عدم‌تعادل مدام می‌افتند و با سرامیک کف خانه برخورد می‌کنند.

کریمی در این باره می‌گوید «بهتر است کف‌پوش خانه از موکت یا پارکت باشد. اگر بخشی از خانه را برای بازی کودکان انتخاب می‌کنید ترجیحاً آنجا را با تاتامی بپوشانید تا بدون ترس و نگرانی شما، به بازی بپردازند.»

دوربین نظارتی یا پنجره‌ای به سمت اتاق کودک

مادران همیشه نگرانند که موقع آشپزی و رسیدگی به کارهای خانه، وقتی کودک در اتاق خودش و دور از چشم مادر مشغول بازی است، اتفاقی برای او بیفتد.

کریمی توصیه می‌کند «برای نظارت بهتر بر اتاق کودک از دوربین های نظارتی بهره ببرید یا یک پنجرهٔ زیبا بر دیوار بین پذیرایی و اتاق کودک داشته باشید.»

خاک‌بازی، از واجبات زندگی کودک

خاک در باورهای اعتقادی ما جایگاه ویژه‌ای دارد. در اسلام آمده که انسان از خاک است و به خاک برمی‌گردد. اسلام حس خوب انسان به خاک را هم فطری می‌داند. بزرگان دینی ما بارها به خاک‌بازی کودکان توصیه کرده‌اند و آن را باعث رشد کودکان دانسته‌اند.

روزی حضرت محمد(ص) کودکانی را مشغول خاک‌بازی دیدند که بعضی از اصحاب، آنها را از بازی نهی کردند. پیامبر(ص) فرمودند «بگذارید بازی کنند، خاک بهار کودکان است.» (مجمع الزوائد، ج۸، ص۱۹۸)

دانشمندان می‌گویند در خاک باکتری‌های مفیدی وجود دارد که باعث افزایش «سروتونین» مغز می‌شود. سروتونین یک مادهٔ حیاتی برای بدن است که بر خلق‌وخو، حافظه، شادابی، یادگیری، اشتها و... تأثیر می‌گذارد.

خاک باعث تقویت سیستم دفاعی بدن هم می‌شود. در کتاب «چرا خاک خوب است» آمده «بگذارید کودکتان کودکی کند. اگر کودک شما هر روز با دست‌ها و لباس‌های خاکی و کثیف به خانه نمی‌آید، بدن او در حال ساخت ارتش ایمنی لازم برای بدنش نیست. در حالی که این مسأله حیاتی است.»

وسایل خاک‌بازی را به خانه بیاورید.

خاک منعطف است و کودک می‌تواند با فکر و خلاقیت خودش آن را به اشکال مختلفی درآورد. این ویژگی باعث می‌شود هوش، خلاقیت، اعتماد به نفس، تجسم فضایی و هماهنگی اعصاب و عضلات کودک تقویت شود. خاک‌بازی عصبانیت کودکان را کاهش می‌دهد و آرامش بی‌نظیری را بر روح و روان آنها حاکم می‌کند. به همین دلیل است که بچه‌ها از بازی با خاک خسته نمی‌شوند.

کریمی با این توضیح می‌گوید «این روزها وسایل خاصی برای بازی با خاک برای کودکان ساخته شده که می‌توان در طراحی خانه از آنها بهره برد؛ البته باید آنها را طوری در طراحی بگنجانیم که نظافت خانه هم رعایت شود.»