عطیه‌همتی: باید بگوییم که میلیون‌ها خانواده در جهان هر روز از صبح تا بعد از ظهر بر سر نامرتبی اتاق فرزندانشان بحث و جدل دارند.
میلیون‌ها کودک در جهان هر روز قول می‌دهند که اتاقشان را مرتب کنند اما به دلایل مختلف مثل بازی کردن و به تعویق انداختن این کار را انجام نمی‌دهند. پس بی‌اغراق نامرتبی اتاق کودکان و دعوا و مرافه بر سر تمیزی آن یک معضل جهانی و نبرد همیشگی والدین و کودکان است.
نبردی که گاهی با خواهش پدرومادرها شروع میشود بعد به صورت امر و نهی و بازخواست ادامه پیدا میکند و گاهی اوقات در نهایت کودکان یک جمله شگفت‌انگیز می‌گویند:«اتاق خودم است و من اینطوری راحت‌ترم!» بسیاری از والدین بعد از این سوال حسابی خلع سلاح می‌شوند.
آنها جوابی برای این جمله ندارند. فقط می‌دانند که بخشی از ذهن‌شان درگیر آن اتاق خاص است و هرچه تلاش می‌کنند با بستن در اتاق و ندیدن آن سرزمین عجایب مثل پادزهر عمل کنند و آنجا را نبینند باز نمی‌توانند.
اما آیا بچه‌ها حق نامرتب بودن دارند؟ آیا این مشکل جهانی راه حلی هم دارد؟ چطور میشود این اتاق اعصاب‌خرد‌کن را سروسامانی داد؟
در این گزارش به این موضوع می‌پردازیم.
آرام باشید؛ بهم‌ریختگی اتاق کودکان یک معضل جهانی است!
کافیست نامرتبی اتاق کودکان را به هر زبان زنده دنیا در اینترنت جستجو کنید.
هزاران صفحه در این باره مطلب و راهکار و خبر وجود دارد. خبرهای خنده‌داری از معضل نامرتبی اتاق بچه‌ها که یک اتفاق بامزه به وجود آورده‌است.
با این حساب اگر پدر و مادری هستید که با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنید.
خونسردی خودتان را حفظ کنید. چون کودک شما تنها کودک شلخته جهان نیست!
این یک معضل جهانی است و بچه‌ها در همه جای دنیا دارند با به هم ریخته کردن اتاقشان اعصاب والدین را به هم می‌ریزند و البته همه دنیا در تلاش هستند که برای این مشکل راهکاری پیدا کنند.
البته بچه‌ها نیز روز به روز زرنگتر می‌شوند و دلایل به روز‌تری برای توجیه به هم ریختگی اتاقشان پیدا می‌کنند.
چرا بچه‌ها اتاقشان را به هم می‌ریزند؟
این سوال یک جواب ساده دارد. چون اینطوری راحت‌تر هستند.
آنها راحت‌ترند بعد از استفاده از وسیله‌ها و اسباب‌بازی هایشان آن را رها کنند و بعد دوباره در همان محل سراغشان بروند.
منظم بودن و طبق برنامه عمل کردن برایشان بسیار سخت تر از زمانی‌ست که هرچیزی را هرجایی که بخواهند رها می‌کنند.
اتاق برای آنها حکم قلعه‌شان را دارد و دوست دارند هرجوری که دوست دارند در آن عمل کنند.
نه تنها اتاق بلکه آنها این حس را نسبت به برخی از اسباب‌بازی‌هایشان هم دارند. زندگی برای آنها در بازی خلاصه شده‌است و اثر نظم داشتن را در زندگی احساس نمی‌کنند.
فقط ممکن است گاهی که از پیدا کردن یک وسیله ناکام می‌مانند بی‌نظمی در اتاقشان کلافه‌شان کند و بعد از پیدا کردن وسیله دوباره همه چیز در ذهن‌شان به قبل برگردد.
آنها در بسیاری از مواقع از ترس تهدیدها و سرزنش‌های پدر و مادرشان اتاقشان را مرتب می‌کنند.
البته بعد از مدتی از راهکار سرهم بندی کردن مثل ریختن وسیله‌ها در کمد یا زیر تخت برای ساکت کردن پدر و مادرشان استفاده می کنند.
پس از تمام این حرفها یک نتیجه می‌گیریم.
کودکان برای اینکه اتاق مرتب داشته باشند باید به خوبی فهم کنند که چرا باید اتاقشان را مرتب کنند؟
دلیل اصرار پدر و مادر برای داشتن اتاق و یا گوشه‌ای منظم برای فرزندشان چیست؟
چرا باید کودکان اتاق منظمی داشته باشند؟
برای این موضوع پاسخ‌های مختلفی وجود دارد.
بچه‌ها آرام آرام باید مهارت‌های مختلف را بیاموزند و یکی از مهم‌ترین مهارت‌ها نظم بخشیدن به محیط است.
هرچه این نظم از سن پایین به آنها آموزش داده شود. برای آنها به شیوه منظم زندگی کردن آسان‌تر است.
یادگیری نظم در کودکان مقدمه یادگیری خیلی از مهارت‌های پیچیده‌تر است.
مهارت‌هایی که اگر پیش‌نیاز نظم را نداشته باشد یادگیری آن سخت‌تر خواهد شد.
اصرار به نظم بخشیدن و یاد گرفتن نظم به بچه‌ها می‌آموزد که مسوول تک‌تک حرکاتشان هستند.
آنها یاد می‌گیرند که باید از جزئیات وسایلی که به آنها تعلق دارد مراقبت کنند و اگر آسیبی به آنها رسید مسوول مستقیم این آسیب خودشان هستند.
وقتی آنها می‌آموزند که باید اسباب‌بازی‌هایی را که با آن بازی کرده‌اند و یا وسیله‌هایی که از آنها استفاده کرده‌اند را سر جای خود بگذارند و در صورت آسیب دیدن باید تعمیرش کنند داریم به آنها مسوولیت‌پذیری را می‌آموزیم.
یکی از مهم‌ترین نکات داشتن نظم چه در محیط و چه در ذهن این است که داشتن روتین و روال‌های منظم و قابل پیش‌بینی موجب ثبات و آرامش بیشتری در زندگی میشود.
تمیزی اتاق کودک به او آرامش می‌دهد.
او همین‌که لباس‌هایش را در کمد لباس‌هایش را منظم ببیند.با آرامش برای مدرسه آماده میشود. او خواب راحت‌تری را تجربه میکند چون تختخواب منظمی دارد و استرس اینکه برای مدرسه کدام وسیله را کجا گذاشته‌است ندارد؟
چطور ذهن کودکان را برای نظم‌پذیری آماده کنیم؟
بسیاری از کسانی که امروز از نظر حرفه‌ای زندگی موفقی دارند و توانسته‌اند پول، زندگی و هر آنچه که نیاز بوده را مدیریت کنند و به ذهن و زندگی‌شان نظم بدهند.
به کودکانتان بگویید همین تمیزی و سازماندهی اتاقشان رابطه مستقیمی با نظم فکری آنها و موفقیت هرچه بیشترشان در بزرگسالی خواهد داشت.
کودکان از روی دست پدر و مادرهایشان نگاه می‌کنند.
پدر و مادری که خودشان منظم نیستند نمی‌توانند کودک منظمی تربیت کنند.
مادری که مدام می‌گوید خانه‌شان را به این دلیل و آن دلیل دوست ندارد نمی‌تواند از کودکش بخواهد اتاقش را دوست داشته باشد و آن را منظم نگه‌دارد.
مثبت‌اندیشی والدین نسبت به خانه و محل زندگی‌شان به طور کامل به کودک منتقل میشود.
اگر خود شما به عنوان والدین نشان دهید خانه‌تان را دوست دارید و به جای غرولند نسبت به کارهای روزانه و نظافت منزل با انرژی و حال خوب آنها را انجام بدهید نیمی از این نبرد را برده‌اید.
خیلی زیباست اگر هنگام انجام کارهای خانه آهنگ موردعلاقه‌تان را گوش بدهید و با آن همراهی کنید. لبخند بزنید با دهانتان صدای سوت در بیاورید و همه جوره نشان دهید که چقدر نظم بخشیدن به محل زندگی لذت‌بخش است.
کودکان وقتی اتاقشان را متعلق به خودشان بدانند (چه یک اتاق کامل یا یک دیوار و گوشه در خانه) نسبت به آن علاقه پیدا می‌کنند و به احتمال زیاد علاقه دارند آن را خوب نگهداری کنند.
پس این حس تعلق را تمام و کمال به آنها بدهید و آنها را مسوول هر‌آنچه که در محیط متعلق به خودشان اتفاق می‌افتد بدانید.
به محیط متعلق به کودکتان احترام بگذارید حتی اگر به هم ریخته است به آن محیط اهانت نکنید.
به جای اینکه بگویید: ا«تاق نیست بازار شام است» بگویید: «حیفه این اتاق که انقدر به هم ریخته است.»
یا اینکه «این به هم ریختگی‌ها در شان تو نیست.» برعکس زمانی که اتاق مرتب است عادی جلوه نکنید.
به بچه‌ها احساس غرور بدهید.
بگویید که چقدر افتخار می‌کنید که چنین فرزندی دارید که توانسته اتاقش را مرتب نگه‌دارد.
مرتب بودن او را یک امتیاز و جزئی از شخصیت او تلقی کنید و روی آن تاکید کنید.
بچه‌ها باید متوجه شوند که فرق اتاق تمیز و اتاق کثیف خیلی بیشتر از تصوراتشان است.
آنها باید لذت تمیزی را همه‌جوره احساس کنند. پس شما این لذت را برایشان چند‌برابر کنید چون در اتاق تمیز می‌توان کارهایی را انجام داد که در اتاق به هم ریخته نمی‌شود. وقتی اتاقشان تمیز است در آن مهمانی کوچک خانوادگی بگیرید.
مثلا چای و میوه روزانه را باهم در اتاق و یا گوشه متعلق به آنها بخورید.
برای زیباسازی اتاقشان برنامه بریزید. مثلا یک دیوار ضربه خورده را باهم رنگ کنید.
کاردستی بسازید. خودتان لوستر درست کنید. در اتاق تمیز باید جشن گرفت.
چطور با وضع قوانین ساده یک اتاق را از منفجر شدن نجات دهیم؟
هرچیزی در جهان باید قانون خودش را داشته باشد.
به خصوص قانون مکتوب. قانون مکتوب به بچه‌ها کمک میکند به آنچه که باید انجام دهند و آنچه که نباید انجام دهند مسلط باشند و بعد از در مواجهه با مشکل فقط عمل تکرار را انجام دهند.
پس با همکاری با فرزندتان قانون وضع کنید. قانون شما می‌تواند شامل مفاد زیر باشد.
هرچیزی که وارد اتاق میشود یک چیز قدیمی باید از اتاق بیرون برود.
این قانون مهم دو جنبه مفید دارد.
بچه‌ها متوجه می‌شوند که اگر وسیله یا اسباب‌بازی تازه بخواهند باید با یکی از وسیله‌هایشان خداحافظی کنند و آن را به خیریه و یا کسی که به آن نیازمند‌تر است بسپارند.
این موضوع به خودی خود جلوی زیاده‌خواهی‌ها و برخی بهانه‌گیری‌ها را برای انبار کردن و خرید وسیله بیشتر از بین می‌برد. جنبه دوم هم این است که ای قانون مهم از شلوغی اتاق جلوگیری میکند و باعث عدم انباشت وسیله‌ها میشود.
هر چیزی که در اتاق است و یا به اتاق اضافه میشود باید جای مخصوص و مشخص داشته باشد.
یکی از مهم‌ترین دلایل ریخت و پاش‌ها این است که وسیله‌ها جای مشخصی ندارند و در هر نوبت جای جدیدی را تجربه می‌کنند.
این رویه کاملا غلط است.
اگر جزء به جزء اشیاء اتاق کودک محل مشخص داشته باشد.
دیگر بچه‌ها سردرگم این نخواهند بود که وسیله‌شان را این بار کجا بگذارند.
پس باهم برای هر وسیله جا مشخص کنید. اینطوری بچه‌ها فقط دو عمل برداشتن و گذاشتن را تکرار می‌کنند.
وسیله‌های شکسته و خراب شده یا تعمیر شوند یا دورانداخته شوند.
هر وسیله‌ای که خراب میشود و یا می‌شکند نباید لاشه‌اش در اتاق وجود داشته باشد.
اگر قابل تعمیر است تعمیر شود اگر نیست باید دورانداخته شود و یا به سبد بازیافت ریخته شود. هیچ وسیله خرابی نباید در خانه وجود داشته باشد.
این یکی از مهم‌ترین مشکلات بچه‌هاست. کمد آنها همیشه پر از اسباب‌بازی‌های نصفه نیمه و از کار افتاده‌است که گوشه‌ای رها شده‌اند.
وضعیت اتاق و وسیله‌های آن هر ماه چک میشود.
بهتر است یک روز در ماه را مشخص کنید و با کودکانتان به سرکشی اتاقشان بپردازید.
برخی لباس‌ها کوچک شده‌اند و کارایی ندارند.
برخی اسباب‌بازی‌ها اگر خراب هم نباشند از سن‌شان گذشته‌است و بهتر است یا در انباری بروند و یا به خیریه و کودک دیگری سپرده شوند.
وارسی منظم و به موقع اتاق از بهم ریختگی عمیق آن جلوگیری میکند. برای این روز یک اسم بامزه بگذارید تا کاملا رسمی و جدی اما با هیجان تلقی شود.
یک مسکن تازه؛ مرتب کردن اتاق بچه‌ها فقط در 15 دقیقه!
بسیار پیش آمده‌است که کودکان قصد تمیز کردن اتاقشان را داشته‌اند اما بعد از چندساعت سردرگم و خسته شدند و همه چیز را نیمه کاره رها کرده‌اند.
کودکان زود خسته می‌شوند و باید برای رهایی از بهم‌ریختگی اتاقشان یک راهکار 15 دقیقه‌ای پیدا کرد.
راهکاری که در کمترین زمان ممکن اتاقشان را از یک افتضاح محض به یک اتاق قابل تحمل تبدیل کند.
برای تمیز کردن اتاق در 15 دقیقه یک چک لیست ساده نیاز دارید و چند سطل مهم! این چک لیست را برای کودکان بنویسید و در اتاقشان نصب کنید. تا همیشه جلوی چشم‌شان باشد.
تختت را مرتب کن.
آشغال‌ها را داخل سطل زباله بریز.
لباس‌های کثیف را داخل سبد لباس‌های کثیف بریز.
لباس‌های تمیز را داخل کشو و یا آویزان کن.
اسباب‌بازی‌ها را داخل سبد اسباب‌بازی بریز.
کف اتاق را جارو برقی کن.
و تمام.
این 6 جمله طلایی برای بهبود وضعیت حداقلی اتاق از یک شلختگی کامل کفایت می‌کنند. پس برای اینکه از این 15 دقیقه های طلایی داشته باشید برای بچه‌ها سبدهای گود و بزرگ بخرید تا در این مواقع به صورت اسباب‌بازی‌هایشان را داخلش بریزند. مهم‌نیست که آنها باهم قاتی می‌شوند. مهم این است که اتاق به یک محل قابل زندگی تبدیل شود و یک نظم کلی در آن برقرار شود. بعد از انجام این 6 جمله طلایی حالا می‌توانند سراغ سبدها بروند و اسباب‌بازی‌هایشان را از هم تفکیک کنند و هرکدام را سر جای مخصوصش قرار دهند.
وقتی کودک در مقابل نظم مقاومت میکند چه کنم؟ آیا باید کودکم را تنبیه کنم؟
شما در این مرحله با یک کودک جنگجوی حرفه‌ای طرف هستید.
قبل از عملی کردن این پیشنهاد مطمئن شوید که کودکتان به حد افراطی بی‌نظم است.
او صرفا یک شلخته نیست بلکه او واقعا در حال مبارزه با نظم و مسوولیت است. اگر در این مورد مطمئن هستید.
بهتر است بدون آنکه کلام اهانت آمیزی به کار ببرید و این مشکل را تبدیل به یک جدل پرسروصدا کنید.
تمامی وسیله‌های او را جمع کنید و جز اندکی که به شکل اضطراری نیازمند آن است از اتاق خارج کنید و به انباری خانه و یا محلی که وسیله‌های خاص را از آن نگهداری می‌کنید منتقل کنید.
کودک باید بداند اگر مسوولیت نظم وسیله‌ای را به عهده نگرفت آن را از دست خواهد داد.
اگر او نیازمند وسیله‌ایست باید نظم دادن به آن را نیز بپذیرد و دانه دانه آن وسایل را به او برگردانید.
سعی کنید در این مورد به وسواس نیفتید. با او اینطور تا کنید که وقتی از عهده نظمش بر نمی‌آیی بهتر است نباشد.
او را تحقیر نکنید و روحیه او را خراب نکنید. آرام تلاش کنید حالا که اتاق خلوت است میل او نیز به نظم و آرامش بیشتر شود.