تسنیم: بحران جمعیت ایران به واسطه ی کاهش بی سابقه نرخ باروری به عنوان یکی از عجایب جمعیت شناسی در دنیا مطرح است، چنان که یکی از دانشمندان برجسته ی غربی در این زمینه می گوید: "کاهش نرخ باروری در ایران طی ۳۰ سال گذشته حیرت‌انگیز و معادل ۷۰ درصد بوده است. این میزان یکی از سریع‌ترین و چشمگیرترین آمارهای کاهش باروری در تاریخ بشر است" (۱). این کاهش شدید نرخ باروری سبب شده است که اکنون ایران یکی از سه کشوری باشد که جمعیتش، سریع ترین حرکت به سمت مرزهای سالخوردگی را دارد (۲). همین شرایط باعث شد که مقام معظم رهبری در سالیان اخیر بیش از ۲۰ بار در مورد مسئله ی جمعیت صحبت نمایند و از آن جمله، بگویند: "براى آن دشمنانى که ... اشاره کردم، بهترین چیز این است که ایران یک کشورى باشد با بیست - سى میلیون جمعیّت، که نصف این جمعیّت هم کهن‌سال و میان‌سال و ازکارافتاده باشند؛ این برایشان بهترین چیز است؛ [اگر] براى این برنامه‌ریزى بتوانند بکنند، حتماً می کنند، پول بتوانند خرج کنند، حتماً خرج می کنند" (۰۴/۰۳/۱۳۹۳)

الغرض با توجه به وضعیت فوق الذکر و سخنان مکرر مقام معظم رهبری پیرامون اهمیت مسئله ی جمعیت، این توقع وجود داشت که تمام ارکان نظام برای فایق آمدن بر بحران جمعیت بسیج شوند؛ توقعی که نه تنها برآورده نشد، بلکه بعضا حرکاتی در جهت تشدید بحران جمعیت نیز صورت پذیرفت.

مجلس شورای اسلامی هیچ قانونی در راستای عملی کردن سیاست های کلی جمعیت تصویب نکرد و حتی قانون ضدجمعیت تنظیم خانواده را نیز لغو نکرد. در قوه ی قضائیه نیز مدعی العمومی یافت نشد که احساس وظیفه کرده، در پرونده ی «۲۵۰ هزار سقط جنین غیرقانونی سالیانه» (۳) که به یک قتل عام تمام عیار شبیه است، ورود کند. دولت هم بودجه ای برای افزایش مرخصی زایمان در نظر نگرفت (۴)، به زوجین نابارور کمک قابل توجهی نکرد و البته وزارت بهداشت نیز به رویه ی ضدجمعیتی خود در عمده ی موارد ادامه داد (۳)، تا جایی که معاون بهداشت وزیر بهداشت در یک سخنرانی عمومی اصل بحران جمعیت را زیر سوال برد و مدعی شد که ایران در وضع عروسی جمعیتی است! و اطلاعات جمعیتی را ناقص به مقام معظم رهبری رسانده اند! (۵)

اکنون به واسطه ی مطرح شدن برنامه ی ششم توسعه، قسمت دیگری از بی توجهی به بحران جمعیت را شاهد هستیم، چنان که مسئله ی جمعیت که در پیش نویس این برنامه مورد توجه قرار گرفته بود، از متن برنامه به صورت یکجا حذف شده است (۶). اما این که چگونه امری به این مهمی که با امنیت ملی کشور پیوند خورده است، کاملا نادیده گرفته می شود، حکایت اصلی این یادداشت است.

نهم تیرماه سال جاری بود که مقام معظم رهبری سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه را ابلاغ نمودند. در مقدمه ی این سیاست ها بر لزوم تکیه بر سیاست های کلی جمعیت تاکید شده و در بند ۴۵ ام نیز به وضوح «فرهنگ‌سازی و ایجاد زمینه‌ها و ترتیبات لازم برای تحقق سیاست‌های کلی جمعیت» از دولت درخواست شده است (۷). ابلاغ این سیاست ها سبب شد که بحث جمعیت در تبصره ی دهم از پیش نویس برنامه ی ششم، به خوبی مورد اشاره قرار بگیرد. همچنین دولت شورایی را با عنوان شورای برنامه ریزی جمعیت تشکیل داد، تا برنامه ای عملیاتی برای آنچه در پیش نویس برنامه آمده بود، ارائه دهد (۸). دکتر نوبخت -رئیس سازمان مدیریت وبرنامه‌ریزی کشور- هم طی حکمی دکتر عادل آذر –رئیس مرکز آمار- را به ریاست شورای برنامه ریزی جمعیت منصوب کرد. اما خروجی این شورا که قرار بود «برنامه ای عملیاتی برای رفع بحران جمعیت در برنامه ی ششم» باشد، شد حذف کامل مقوله ی جمعیت از متن برنامه! (۹)

اما واقعا به چه دلیل این شورا چنین عملکرد مخرب و برونداد عجیبی داشته است؟

شاید بتوان مهمترین دلیل این موضوع را در ترکیب اعضای این شورا جستجو کرد. برخی از اعضای شورای برنامه ریزی جمعیت عبارت بوده اند از: دکتر محمد جلال عباسی شوازی، خانم شهیندخت مولاوردی، دکتر سید علیرضا مرندی و نماینده ای از انجمن جمعیت شناسی ایران.

اما خوب است که مروری کوتاه بر مواضع این افراد و نهادها در قبال مسئله ی جمعیت داشته باشیم.


بیشتر از یک یا دو فرزند خیلی عقلانی نیست!

شهیندخت مولاوردی ضمن مصاحبه ای عنوان کرده است: "با وجود مشکلاتی مثل اشتغال و مسکن و ازاین‌دست مسائل، بیشتر از یک یا دو فرزند خیلی عقلانی نیست و به شرطی اصلاح می‌شود که تسهیلات و امکانات لازم برای یک زندگی سالم و رفاه نسبی در اختیار جوانان قرار گیرد." (۱۰)

 
خانم مولاوردی در حالی این ادعا را مطرح می کند که ارتباط مشخصی بین رفاه و افزایش فرزندآوری وجود ندارد، چنان که اکنون ثروتمندترین استان های کشور، کمترین نرخ باروری و محروم ترین استان ها، بیشترین نرخ باروری را دارند. حتی در یک شهر مثل تهران نیز آمارهای رسمی نشان می دهد که اقشار مرفه، فرزندآوری کمتری نسبت به قشر متوسط جامعه دارند. به هر حال خانم مولاوردی که به داشتن افکار فمینیستی مشهور است، در حالی رفاه را شرط فرزندآوری بیشتر مردم می داند که خود برای تامین رفاه خانواده ها گام قابل ذکری برنداشته است و بیش از آن که به اولویت های مهمی مانند «بیمه ی زنان خانه دار» و «افزایش مرخصی زایمان زنان» بپردازد، به مسائل فرعی و دست چندمی مانند «ورود زنان به ورزشگاه ها» و «خروج زنان از کشور بدون اجازه همسر» پرداخته است. وی همچنین در مرداد ماه سال جاری و در اظهارنظری عجیب مدعی شد که ظرف یک سال و نیم، ۴۷ هزار زن شاغل به دلیل مرخصی زایمان اخراج شده اند! (۱۱) ادعایی که البته هیچ سندی برای آن ارائه نشد.

ایران کشور پیرهای باسواد خواهد بود!

دکتر عباسی شوازی، رئیس کنونی موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور و همان کسی است که اسباب تغییر پیش بینی های سازمان ملل در مورد جمعیت ایران را فراهم کرد. اما شرح واقعه این که: سازمان ملل در سال ۲۰۱۰ و در پیش بینی تکان دهنده ی خود از وضع آینده ی جمعیتی ایران، اذعان کرد که با ادامه ی روند کنونی کاهش نرخ باروری، جمعیت ایران در سال ۱۴۸۰، به سی و یک میلیون نفر خواهد رسید که قریب به نیمی از آن بیش از شصت سال سن خواهند داشت. این پیش بینی تلنگری شد برای مسئولان تا به فکر افزایش جمعیت کشور باشند و خطر ویرانگر پیری جمعیت را مدنظر قرار دهند. در این هنگام دکتر عباسی شوازی که همواره ارتباط تنگاتنگی با سازمان ملل داشته است، آمار و پیش بینی های این سازمان را زیر سوال برد و گفت: "جای تعجب است که برخی افراد که ادعای کارشناسی جمعیت نیز دارند، از داده های سازمان ملل با این قاطعیت استفاده می کنند" (۱۲) اما موضوع هنگامی جالب می شود که بدانیم، در حالی دکتر عباسی پیش بینی سازمان ملل را زیر سوال می برد که دریافت جایزه ی جهانی جمعیت در سال ۲۰۱۱ را مدیون همین سازمان است.

به هر حال حساسیتی که به دنبال این پیش بینی سازمان ملل به وجود آمد و منجر به تحرکاتی در کشور شد، درس عبرتی شد برای این سازمان به اصطلاح بین المللی و در حقیقت آمریکایی؛ چنان که پس از آن، سازمان ملل در اقدامی بی سابقه، در آمار و پیش بینی های خود تجدید نظر کرد؛ یا به معنای دقیقتر آنها را دستکاری کرد، بدان امید که روند بی نظیر کاهش نرخ باروری در ایران، چنان که هست به نظر نیامده و حساسیت های به وجود آمده در مردم و مسئولین کشورمان فروکش کند. در پیش بینی های جدید (۲۰۱۲)، آنقدر ماهرانه آمار جمعیتی کشور دستکاری شده بود که در صورت تحقق سناریوی خوش بینانه، جمعیت ایران به ۱۵۰ میلیون هم می رسید که از قضای روزگار با منویات مقام معظم رهبری نیز تطابق کامل داشت!

اما در اینجا یک سوال پیش می آید و آن این که: سازمان ملل چگونه و با استناد به چه آماری توانست در پیش بینی خود نسبت به آینده ی جمعیت کشورمان تجدید نظر کند؟ باید گفت که در این برهه نیز دکتر عباسی شوازی وارد عمل شده و آماری مجعول را به سازمان ملل هدیه می کند؛ یعنی انتقاد دکتر عباسی به پیش بینی های سازمان ملل، نه تنها آسیبی به ارتباط دوستانه ی وی با این سازمان نمی زند، بلکه گویا به تحکیم این ارتباط نیز مینجامد، زیرا سازمان ملل که علی القاعده باید آمار کشوری را از مراجع معتبر دریافت کند، رقم نرخ باروری را از کسی می گیرد که در کشور هیچ سِمتی برای ارائه ی آمار ندارد.

دکتر عباسی، نرخ باروری را به سازمان ملل ۱.۸۹ گزارش می کند، در حالی که مرکز آمار کشور به عنوان معتبرترین منبع ارائه ی آمار جمعیتی، این آمار را بین ۱.۵ تا ۱.۷۵ اعلام کرده بود. نکته ی بسیار جالب توجه این که، دکتر عباسی اخیرا ضمن یک مصاحبه، اعترافی ضمنی به جعلی بودن آمار ارائه شده به سازمان ملل داشته است و نرخ باروری در سال ۱۳۹۰ را ۱.۷ عنوان کرده است (۱۳).

البته سوابق دکتر عباسی پر است از روابط مشکوک، اظهارنظرهای مغرضانه و اقدامات مخرب. به عنوان مثال وی سال گذشته، سمینار ضدجمعیتی «پویایی جمعیت در کشورهای مسلمان» را با کمک مالی سفارت سوئیس و صندوق جمعیت سازمان ملل و با حضور مرتبطین با صهیونیست ها در تهران، یزد و شیراز برگزار کرد. دکتر عباسی در این سمینار، آینده ی جمعیت ایران را یک جمعیت سالخورده ی باسواد عنوان کرد که هنوز امید به زندگی دارند! (۱۴) بر اساس این اظهارنظر عجیب باید از دکتر عباسی پرسید: اگر به صورت قطعی جمعیت ایران سالخورده خواهد شد، خاصیت موسسه مطالعات تخصصی جمعیت کشور که از بیت المال ارتزاق می کند و شما ریاست آن را بر عهده دارید، چیست؟! بالتبع این سوال نیز مطرح می شود که چرا باید فردی که معتقد است جمعیت ایران قطعا پیر خواهد شد، در شورای برنامه ریزی جمعیت حضور داشته باشد؟

 

شاید اصلاً نباید وارد مسئله کنترل جمعیت می‌شدم!

مقام معظم رهبری در مردادماه سال ۱۳۹۱ در زمینه ی مسئله ی جمعیت می فرمایند: "آنطوری که افراد متخصص و عالم و کارشناسان علمیِ این قسمت، تحقیق و بررسی کردند و گزارش دادند، ما در سال ۷۱ به همان مقاصدی که از تحدید نسل وجود داشت، رسیدیم. از سال ۷۱ به این طرف، باید سیاست را تغییر می دادیم؛ خطا کردیم، تغییر ندادیم. امروز باید این خطا را جبران کنیم" با توجه به این صحبت از مقام معظم رهبری، بعد از سال ۱۳۷۱ باید سیاست خسارتزای تحدید نسل رها می شد، در حالی که در فاصله ی سال های ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۶ که آقای دکتر مرندی به عنوان وزیر بهداشت مشغول خدمت بوده اند، وزارت مزبور با نهایت توان پیگیر کاهش جمعیت مسلمین بود.

البته این کوتاهی از آقای دکتر مرندی به این برهه از زمان محدود نشد، بلکه حتی در سال ۱۳۸۹ که رئیس جمهور وقت، قانون تنظیم خانواده را زیر سوال برد نیز، وی در نخستین فرصت ممکن مصاحبه ای صورت داد و ضمن این که احمدی‌نژاد را عدالت‌محورتر و دلسوزتر از خود دانست و گفت که به او رای داده است، از این مواضع احمدی نژاد انتقاد کرده و گفت: "باید مشخص شود که چه کار کارشناسی‌ای در این‌باره در دولت انجام شده است" دکتر مرندی در ادامه ی صحبت هایش با اصرار بر ادامه ی روند تحدید نسل مدعی شد: "مناسب‌ترین زمان برای بارداری در سنین ۲۰ تا ۲۹ سالگی!!! و حداکثر تا پایان ۳۴ سالگی است و فاصله میان بارداری هم باید ۳ تا ۴ سال باشد، بر این اساس هیچ خانواده‌ای نمی‌تواند بیش از سه فرزند داشته باشد!!" وی در این مصاحبه گفت: "افزایش تعداد فرزندان که هنر نیست، حیوانات هم می‌توانند این کار را بکنند!" (۱۵)

اما در نقد این صحبت های جناب دکتر مرندی باید گفت که متخصصین زنان و زایمان، فاصله ی ۱۸ تا ۳۵ سال برای فرزندآوری زنان را مطابق امکانات دهه ی شصت و سیاستی برای کاهش جمعیت می دانند که اساسا هیچ مبنای علمی ندارد (۳). ضمنا در پاسخ این که آقای دکتر گفته اند حیوانات هم می توانند زیاد فرزند بیاورند، باید گفت: حیوان، حیوان به دنیا می آورد و انسان، انسان. ارزش انسان هم به روح الهی او است و نه به جسمش. احتمالا دکتر مرندی که پزشک هستند صرفا مسائل جسمانی که وجه مشترک انسان و حیوان است را در نظر گرفته اند که چنین جمله ی عجیبی را عنوان کرده اند.

به هر حال این که چرا دکتر مرندی ۱۸ سال پس از زمانی که باید سیاست های جمعیتی متوقف می شد، اینگونه به دفاع از سیاست تحدید نسل می پردازد و خواستار ادامه ی آن می شود، حقیقتا جای سوال دارد. آیا دلیل این مسئله بی اطلاعی ایشان از وضع فاجعه بار آمارهای جمعیتی کشور بوده است؟ اگرچه این موضوع محتمل است ولی با توجه به سابقه ی دوستی ایشان با جمعیت شناسان برجسته ی کشور و دکتر ملک افضلی که اپیدمیولوژیست است، این گمانه بعید به نظر می رسد. با رجوع به مصاحبه های ایشان به جمله ای جالب بر می خوریم که این گمانه را از اساس منتفی می کند: "آمار رشد جمعیت مرتباً توسط نهادهای آماری اعلام می‌شد، اما هیچگاه کسی از این آمارها استفاده‌ای نکرد!" (۱۶)

نهایتا دکتر مرندی در اسفند ماه سال گذشته با پذیرش اشتباهات خود در بحث جمعیت می گوید: "من بر اساس آنچه به عقلم می‌رسید، برای کشور عمل کردم اما هنوز هم احساس عذاب وجدان می‌کنم. شاید اصلاً نباید وارد مسئله کنترل جمعیت می‌شدم" (۱۷) به هر حال با وجود این که دکتر مرندی به اعتراف خویش سابقه ی مطلوب و البته تخصصی در زمینه ی مسئله ی جمعیت ندارد، این مسئله که پذیرفته است در شورای برنامه ریزی جمعیت حضور داشته باشد، کاملا عجیب به نظر می آید.

انجمن جمعیت شناسی ایران یا شعبه ی صندوق آمریکایی جمعیت؟!

پیش از این در یادداشتی به صورت مبسوط به عملکرد و مواضع مخرب انجمن جمعیت شناسی پرداخته شد و در این مجال صرفا چند سطر از آن یادداشت (۱۸) ارائه می شود تا تکلیف یکی دیگر از اعضای شورای برنامه ریزی جمعیت مشخص شود.

از نظر انجمن جمعیت شناسی "وضع جمعیت کشور نه تنها بحرانی نیست، بلکه بسیار مطلوب نیز هست. با وجود این مطلوب بودن، جمعیت ایران قطعا سالخورده خواهد شد! از این رو برنامه‌ریزی برای پیشگیری از این امر مقدر، کاری بیهوده است که در صورت توفیق نیز، دور باطل ایجاد می‌کند. اساسا پیر شدن جمعیت یک فرصت است و آینده‌نگری در هر زمینه که خوب باشد، برای پیری جمعیت لازم نیست، چون ممکن است جلوی این فرصت گرفته شود و جمعیت ایران، توفیق پیری را از دست بدهد! مشوق‌های مالی نیز علی‌القاعده نباید در این راستا به کار گرفته شوند، چون ممکن است فرزندآوری در محرومین جامعه بیشتر شود و علی‌القاعده مستضعفین، توانایی تربیت بچه را ندارند"

با این توصیفات و با آگاهی از روابط بسیار گسترده ی انجمن جمعیت شناسی با صندوق آمریکایی جمعیت، می توان این نهاد غیردولتی را شعبه ای دیگر از صندوق جمعیت سازمان ملل عنوان کرد. برای پی بردن به این حقیقت می توان به نامه ی بسیج دانشجویی رجوع کرد که در آن دانشجویان به دلایل متعدد خواستار اخراج نماینده ی صندوق جمعیت از کشور شده بودند (۱۹). با خواندن ادله ی این نامه و مقایسه ی آن با مواضع انجمن جمعیت شناسی، مشابهت های فراوانی به چشم خواهد خورد که پرده از حقایق بسیاری برمی دارد. 

به هر حال با توجه به مواضع و عملکرد اعضای شورای برنامه ریزی جمعیت، حذف یکجای مقوله ی جمعیت از برنامه ی ششم توسعه، آنچنان هم کارنامه ی بدی برای این شورا به شمار نمی آید و انصافا ماجرا می توانست از این هم بدتر باشد!

اما در آخر...

شواهد متعددی حاکی از این است که صحبت مقام معظم رهبری که در ابتدای این یادداشت آمد، محقق شده است و دشمن برای جلوگیری از اجرایی شدن سیاست های جدید جمعیتی ایران، برنامه ریزی کرده و پول خرج می کند. نگارنده نیز، قبل از دیدن برنامه ی ششم توسعه، یقین داشتم که «جریان نفوذی تنظیم خانواده» (۲۰) نخواهد گذاشت در برنامه ی ششم توسعه به بحران جمعیت پرداخته شود و البته این پیشبینی احتیاجی به «نوستر آداموس» بودن نداشت! علت این یقین، صرفا سابقه ی جریان مزبور در عقیم گذاشتن طرح های جمعیتی بود؛ به گونه ای که در چهار سال گذشته، این جریان جلوی هرگونه تغییر اساسی در عملکرد های مربوطه در وزارت بهداشت را گرفته است و با رخنه در مجلس، اجازه نداده قانون تنظیم خانواده لغو شود و قانونی برای افزایش رشد جمعیت وضع گردد. در حقیقت با وجود این جریان قدرتمند، هر طرحی برای افزایش جمعیت از ابتدا شکست خورده به شمار می آید، مگر این که خلافش ثابت شود.

اکنون مسئله ی جمعیت، نمودی عریان از «نفوذ جریانی» است که به فرموده ی رهبر حکیم انقلاب، خطرناک تر از نفوذ فردی است. البته ناگفته نماند که، در راس این جریان، فرد و افرادی کمتر از انگشتان یک دست قرار دارند که اگر روزی به میز محاکمه کشانده شوند، آمریکا به ازای آزادی آنها، نه ۷ نفر، که ۷۰ یا ۷۰۰ نفر را آزاد خواهد کرد.

پی نوشت :

 
۱-    Nicholas Eberstadt ۲۰۱۳, on Fertility Decline in the Muslim World: A Veritable Sea-Change, Still Curiously Unnoticed.
۲-    http://isna.ir/fa/news/۹۱۰۸۲۰۱۲۳۱۶/%D۸%AE%D۸%B۷%D۸%B۱-%D۸%A۷%D۹%۸۱%D۸%B۲%D۸%A۷%DB%۸C%D۸%B۴-%D۸%AA%D۸%AC%D۸%B۱%D۸%AF-%D۹%۸۲%D۸%B۷%D۸%B۹%DB%۸C-%D۸%AF%D۸%B۱-%D۸%AC%D۸%A۷%D۹%۸۵%D۸%B۹%D۹%۸۷
۳-    http://www.rajanews.com/news/۲۱۸۲۳۲
۴-    http://www.farsnews.com/۱۳۹۴۱۱۱۰۰۰۰۶۶۵
۵-    http://kayhan.ir/fa/news/۳۳۹۴۶
۶-    http://www.nasimonline.ir/Content/Detail/۲۰۰۶۱۲۰/%D۸%AF%D۹%۸۸%D۹%۸۴%D۸%AA-%D۸%B۳%DB%۸C%D۸%A۷%D۸%B۳%D۸%AA-%D۹%۸۷%D۸%A۷%DB%۸C-%DA%A۹%D۹%۸۴%DB%۸C-%D۸%AC%D۹%۸۵%D۸%B۹%DB%۸C%D۸%AA-%D۸%B۱%D۸%A۷-%D۸%A۷%D۸%B۲-%D۸%A۸%D۸%B۱%D۹%۸۶%D۸%A۷%D۹%۸۵%D۹%۸۷-%D۸%B۴%D۸%B۴%D۹%۸۵-%D۸%AD%D۸%B۰%D۹%۸۱-%DA%A۹%D۸%B۱%D۸%AF-%D۸%B۳%D۹%۸۶%D۸%AF
۷-    http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=۳۰۱۲۸
۸-    http://www.plan۶.ir/Portal/View/Page.aspx?PageId=aecb۱efb-f۰۰۸-۴ae۷-bf۲b-efeb۱۱۰۱۴۶b۱
۹-    http://www.amar.org.ir/%D۸%AE%D۸%A۷%D۹%۸۶%D۹%۸۷/%D۸%A۲%D۸%B۱%D۸%B۴%DB%۸C%D۹%۸۸-%D۸%A۷%D۸%AE%D۸%A۸%D۸%A۷%D۸%B۱-%D۹%۸۵%D۸%B۱%DA%A۹%D۸%B۲-%D۸%A۲%D۹%۸۵%D۸%A۷%D۸%B۱-%D۸%A۷%DB%۸C%D۸%B۱%D۸%A۷%D۹%۸۶/articleType/ArticleView/articleId/۱۸۵۴/%D۸%A۸%D۸%B۱%DA%AF%D۸%B۲%D۸%A۷%D۸%B۱%D۹%۸A-%D۸%A۷%D۹%۸۸%D۹%۸۴%D۹%۸A%D۹%۸۶-%D۸%AC%D۹%۸۴%D۸%B۳%D۹%۸۷-%D۸%B۴%D۹%۸۸%D۸%B۱%D۸%A۷%D۹%۸A-%D۸%A۸%D۸%B۱%D۹%۸۶%D۸%A۷%D۹%۸۵%D۹%۸۷%D۸%B۱%D۹%۸A%D۸%B۲%D۹%۸A-%D۸%AC%D۹%۸۵%D۸%B۹%D۹%۸A%D۸%AA
۱۰-    http://www.mashreghnews.ir/fa/news/۳۵۵۳۲۶/%D۸%AF%D۸%A۷%D۸%B۴%D۸%AA%D۹%۸۶-%D۸%A۸%DB%۸C%D۸%B۴-%D۸%A۷%D۸%B۲-%DB%۸C%DA%A۹-%DB%۸C%D۸%A۷-%D۸%AF%D۹%۸۸-%D۹%۸۱%D۸%B۱%D۸%B۲%D۹%۸۶%D۸%AF-%D۸%B۹%D۹%۸۲%D۹%۸۴%D۸%A۷%D۹%۸۶%DB%۸C-%D۹%۸۶%DB%۸C%D۸%B۳%D۸%AA-۳۰-%D۸%AF%D۸%B۱%D۸%B۵%D۸%AF-%D۸%AF%D۸%AE%D۸%AA%D۸%B۱%D۸%A۷%D۹%۸۶-%D۹%۸۵%D۸%AC%D۸%B۱%D۸%AF-%D۸%A۸%D۸%A۷%D۹%۸۴%D۸%A۷%DB%۸C-۳۰-%D۸%B۳%D۸%A۷%D۹%۸۴-%D۸%B۳%D۹%۸۶-%D۸%AF%D۸%A۷%D۸%B۱%D۹%۸۶%D۸%AF-%D۸%AA%D۸%B۹%D۸%AF%D۸%A۷%D۸%AF-%D۹%۸۶%D۸%A۷%D۸%B۱%D۸%A۷%D۸%B۶%DB%۸C%D۸%A۷%D۹%۸۶-%D۸%B۲%D۹%۸۶-%D۹%۸۸-%D۹%۸۵%D۸%B۱%D۸%AF-%D۸%A۷%D۸%B۲-%D۸%A۷%D۸%AE%D۸%AA%D۹%۸۴%D۸%A۷%D۸%B۷-%D۹%۸۵%D۸%AD%D۹%۸۴-%DA%A۹%D۸%A۷%D۸%B۱-%D۸%A۸%D۸%A۷%D۹%۸۴%D۸%A۷%D۸%B۳%D۸%AA-%D۸%A۷%D۸%AE%D۸%AA%D۹%۸۴%D۸%A۷%D۸%B۷-%D۹%۸۵%D۸%AD%D۹%۸۴-%DA%A۹%D۸%A۷%D۸%B۱-%D۸%AF%D۸%B۱-%D۸%B۷%D۹%۸۴%D۸%A۷%D۹%۸۲-%D۹%۸۸-%D۸%AE%DB%۸C%D۸%A۷%D۹%۸۶%D۸%AA-%D۹%۸۵%D۸%A۴%D۸%AB%D۸%B۱-%D۸%A۷%D۸%B۳%D۸%AA
۱۱-    http://nasimonline.ir/Content/Detail/۱۰۱۷۲۳۵/%D۸%A۷%D۸%AE%D۸%B۱%D۸%A۷%D۸%AC-۴۷-%D۹%۸۷%D۸%B۲%D۸%A۷%D۸%B۱-%D۹%۸۵%D۸%A۷%D۸%AF%D۸%B۱-%D۸%A۷%D۸%B۲-%D۹%۸۵%D۸%AD%D۹%۸۴-%DA%A۹%D۸%A۷%D۸%B۱-%D۸%A۸%D۹%۸۷-%D۸%AF%D۹%۸۴%DB%۸C%D۹%۸۴-%D۸%A۷%D۸%B۳%D۸%AA%D۹%۸۱%D۸%A۷%D۸%AF%D۹%۸۷-%D۸%A۷%D۸%B۲-%D۹%۸۵%D۸%B۱%D۸%AE%D۸%B۵%DB%۸C-%D۸%B۲%D۸%A۷%DB%۸C%D۹%۸۵%D۸%A۷%D۹%۸۶
۱۲-    http://www.magiran.com/npview.asp?ID=۲۸۷۲۲۸۵
۱۳-    http://khorasannews.com/newspaper/BlockPrint/۱۲۳۵۶
۱۴-    http://www.mashreghnews.ir/fa/news/۳۷۷۴۷۱/%D۸%AD%D۹%۸۵%D۹%۸۴%D۹%۸۷-%DA%AF%D۸%B۱%DA%AF%E۲%۸۰%۸C%D۹%۸۷%D۸%A۷%DB%۸C-%D۸%AC%D۹%۸۵%D۸%B۹%DB%۸C%D۸%AA%E۲%۸۰%۸C%D۸%AE%D۹%۸۸%D۸%A۷%D۸%B۱-%D۸%A۸%D۹%۸۷-%D۸%A۷%DB%۸C%D۸%B۱%D۸%A۷%D۹%۸۶-%D۸%A۸%D۸%A۷-%D۹%۸۷%D۹%۸۵%D۸%B۵%D۸%AF%D۸%A۷%DB%۸C%DB%۸C-%D۸%B۱%D۹%۸۸%D۸%B۴%D۹%۸۶%D۹%۸۱%DA%A۹%D۸%B۱%D۸%A۷%D۹%۸۶-%D۸%AF%D۸%A۷%D۸%AE%D۹%۸۴%DB%۸C
۱۵-    http://www.fardanews.com/fa/news/۱۰۹۱۷۶/%D۹%۸۵%D۸%B۱%D۹%۸۶%D۸%AF%DB%۸C-%D۸%B۱%D۸%B۴%D۸%AF-%D۹%۸۵%D۹%۸۶%D۹%۸۱%DB%۸C-%D۸%AC%D۹%۸۵%D۸%B۹%DB%۸C%D۸%AA-%D۸%B۱%D۸%A۷-%D۸%AA%DA%A۹%D۸%B۰%DB%۸C%D۸%A۸-%DA%A۹%D۸%B۱%D۸%AF
۱۶-    http://isna.ir/fa/print/۹۱۰۵۲۲۱۳۵۰۷/%D۸%A۷%DA%AF%D۸%B۱-%D۸%AF%D۹%۸۳%D۸%AA%D۸%B۱-%D۹%۸۵%D۸%B۱%D۹%۸۶%D۸%AF%D۹%۸A-%D۸%A۸%D۹%۸۷-%D۸%AF%D۹%۸۷%D۹%۸۷-۶۰-%D۸%A۸%D۸%B۱%D۹%۸۵%D۹%۸A-%DA%AF%D۸%B۴%D۸%AA-%DA%۸۶%D۹%۸۷-%D۹%۸۵%D۹%۸A-%D۹%۸۳%D۸%B۱%D۸%AF
۱۷-    http://www.seratnews.ir/fa/news/۲۳۰۰۹۷/%D۹%۸۵%D۸%B۱%D۹%۸۶%D۸%AF%DB%۸C-%D۸%A۷%D۸%AD%D۸%B۳%D۸%A۷%D۸%B۳-%D۸%B۹%D۸%B۰%D۸%A۷%D۸%A۸-%D۹%۸۸%D۸%AC%D۸%AF%D۸%A۷%D۹%۸۶-%D۹%۸۵%DB%۸C%E۲%۸۰%۸C%DA%A۹%D۹%۸۶%D۹%۸۵-%D۹%۸۶%D۸%A۸%D۸%A۷%DB%۸C%D۸%AF-%D۹%۸۸%D۸%A۷%D۸%B۱%D۸%AF-%D۹%۸۵%D۸%B۳%D۸%A۶%D۹%۸۴%D۹%۸۷-%DA%A۹%D۹%۸۶%D۸%AA%D۸%B۱%D۹%۸۴-%D۸%AC%D۹%۸۵%D۸%B۹%DB%۸C%D۸%AA-%D۹%۸۵%DB%۸C%E۲%۸۰%۸C%D۸%B۴%D۸%AF%D۹%۸۵
۱۸-    http://www.mashreghnews.ir/fa/news/۴۹۵۹۹۲/%DA%A۹%D۸%B۳%D۸%A۷%D۹%۸۶%DB%۸C-%DA%A۹%D۹%۸۷-%D۸%A۲%D۹%۸۷%D۹%۸۶%DA%AF-%D۸%B۱%D۸%B۴%D۸%AF-%D۸%AC%D۹%۸۵%D۸%B۹%D۹%۸A%D۸%AA-%D۸%B۵%D۹%۸۱%D۸%B۱-%D۸%B۱%D۸%A۷-%D۸%A۸%D۹%۸۷-%D۹%۸۶%D۸%B۸%D۸%A۷%D۹%۸۵-%D۹%BE%DB%۸C%D۸%B۴%D۹%۸۶%D۹%۸۷%D۸%A۷%D۸%AF-%D۹%۸۵%DB%۸C%E۲%۸۰%۸C%D۸%AF%D۹%۸۷%D۹%۸۶%D۸%AF-%D۸%AA%D۸%B۵%D۸%A۷%D۹%۸۸%DB%۸C%D۸%B۱
۱۹-    http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=۱۳۹۳۱۱۲۸۰۰۱۴۱۵
۲۰-    http://nasimonline.ir/Content/Detail/۱۰۳۴۵۹۲/۱۸۶