گـــــزارش
استفاده از موادّ آرایشی، از دیرباز مرسوم بوده است و شرکت‌های زیادی در این زمینه، فعّالیت می‌کنند؛ امّا در سال‌های اخیر، میزان استفاده از این مواد، رشد چشم‌گیری داشته است و صنایع فعّال در این حوزه، بازار بسیار وسیعی را در پیش روی خود مشاهده می‌کنند.
«ایران» بعد از «عربستان»، بیشترین میزان مصرف لوازم آرایشی را در «خاورمیانه» دارد. کلّ مصرف لوازم آرایشی در خاورمیانه در سال ۲۰۰۸م در حدود ۷/۲ میلیارد دلار بوده که با میانگین رشد حدود هشت درصد در سال، بعد از کشورهای «اروپای شرقی»، بالاترین رشد را داشته است و این بدان علّت است که تقریباً نیمی از جمعیت منطقه زیر سی سال هستند. در این حال، چهارده میلیون خانم ایرانی از نظر مصرف لوازم آرایشی، گوی سبقت را تقریباً از کلّ کشورهای منطقه ربوده‌اند؛ به نحوی که تقریبا ۲۹% کلّ مصرف‌کنندگان منطقه خاورمیانه را تشکیل می‌دهند.
طبق آمارها هفده میلیون زن ایرانی هر ساله مبلغ بسیار گزافی را برای خرید لوازم آرایشی هزینه می‌کنند! این در حالی است که بین ۸۰ تا ۹۰% بازارهای لوازم آرایشی ایران در اختیار «چین»، «ترکیه» و «تایلند» قرار گرفته است؛ کشورهایی که هر ساله میلیون‌ها دلار از صادرات لوازم آرایشی بهداشتی به ایران سود می‌برند!
••• جشن بازگشت به ایران اسلامی!
به گزارش «خبرگزاری فرانسه» اخیراً کمپانی «لانکوم فرانسه» که یک برند معروف تولیدکننده لوازم آرایشی است، با گرفتن جشن در هتلی در «تهران» بازگشت دوباره خود به بازار لوازم آرایشی ایران را جشن گرفت. این جشن با دعوت بیش از چهارصد نفر از همکاران و هنرمندان صورت گرفت.
خبرگزاری فرانسه می‌نویسد: این نخستین بار پس از «انقلاب اسلامی» در ایران است که یک برند معروف تولید لوازم آرایش غربی که زیر خطّ تولید کمپانی معروف «اورئال فرانسه» کار میکند، چنین مراسمی را در ایران برگزار میکند. یکی از مسئولان این شرکت فرانسوی می‌گوید: ایران، بازار بالقوّه و بزرگی برای ماست که ارزش آن سالانه صدها میلیون دلار است.
••• لوازم آرایشی، سمومی زیبا و خوشبو
مقاله‌‌های زیادی درباره خطر استفاده از برخی روان‌سازها در موادّ آرایشی منتشر شده است. «سدیم لوریل سولفات» (SLS) استفاده شده در این مواد، سبب مشکلات پوستی متعدّدی میشود که آماس پوستی، شایع‌ترین آنهاست. از موادّ رایجی که در بعضی محصول‌ها یافت میشود، می‌توان به مادّه‌ای اشاره کرد که به ویژه در محصولات حاوی «سورفاکتانت» یافت میشود و از طریق پوست، تنفّس و گوارش، قابل جذب بوده و گفته میشود علاوه بر خشکی و التهاب پوست و مخاط‌ها، درصورت مصرف زیاد، آثار سرطان‌زایی نیز دارد. «ایزوپروپیل الکل» و الکل‌های مشابه که به وفور در این محصولات یافت میشود، می‌تواند باعث خشکی، التهاب و درماتیت آلرژیک و چروک خوردگی سریع‌تر پوست شود.
مصرف «سدیم لوریل سولفات» و «آمونیوم لوریل سولفات» که در بسیاری از موادّ آرایشی و بهداشتی یافت میشود، علاوه بر آثار التهابی و آلرژیک بر پوست و چشم، در صورت جذب سیستمیک یا خورده شدن به طور اشتباهی، می‌تواند آثار داخلی متعدّدی داشته باشد.
«کلروفورم‌های» حاوی «آئروسل» در ترکیبات عطرها و مادّه‌ای به اسم «دی متابروسالان وتری متابروسالان وتتراکللوروسال دئودرانت‌ها سی لانیلید» در دئودورانت‌ها زمانی که در مواجهه با نور آفتاب قرار می‌گیرند، حسّاسیت‌زا هستند.
«پارابن» که به عنوان مادّه نگه دارنده در لوازم آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌تواند فعّالیت‌های غددی را کمی مختل کند؛ یعنی به عبارت ساده‌تر می‌تواند وضعیت هورمون‌ها را در بدن شما به هم زند. این مادّه به طور وسیعی در موادّ آرایشی استفاده میشود و در واقع یک مادّه نگه‌دارنده است که از رشد میکروب‌ها جلوگیری میکند. این مادّه همچنین در ریمل، کرم‌های صورت، ضدّآفتاب‌ها، دئودورانت‌ها و….وجود دارد.
«فرمالدئید» که در بسیاری از محصول‌ها مثل روژلب، لاک ناخن و.. یافت میشود، می‌تواند باعث التهاب و تحریک پوستی شده و در صورت تماس مزمن، باعث ضعف عمومی شود. رنگ‌های شیمیایی متعدّدی که در محصول‌های مختلف، به ویژه در محصول‌های زیبایی و آرایشی مصرف میشود، می‌تواند در صورت رعایت نکردن استانداردهای خاص، مشکل‌ساز باشد. گاهی این رنگ‌ها برای ایجاد رنگ خاصّی، با هم ترکیب می‌شوند که علاوه بر عوارض پوستی، می‌تواند عوارض متعدّد داخلی نیز داشته باشد؛ به ویژه در مورد روژلب که در طول روز، چند بار تکرار شده و احتمال دارد با خوردن هر نوع مادّه غذایی، مقداری از آن مستقیماً نیز وارد بدن شود. همچنین استفاده بلندمدّت از موادّ آرایشی، سبب نازک شدن پلک میشود.
استفاده از موادّ خوشبو کننده در محصولات آرایشی، بسیار مرسوم است. تحقیقات انجام گرفته درباره این مواد، بیانگر آن است که این خوشبوکننده‌ها از موادّ افزودنی متعدّدی تشکیل شده‌اند که اغلب آنها حسّاسیت‌زا هستند.
بسیاری از صاحب‌نظران در زمینه موادّ آرایشی، شرکت‌های بزرگ در این زمینه را به دلیل ادّعاهای علمی دروغ خود، مورد انتقاد قرار می‌دهند؛ زیرا این شرکت‌ها با این ادّعاهای علمی، سبب گمراه شدن مردم و استفاده از این مواد، بدون آگاهی از عوارض جانبی آنها می‌شوند.
••• علاقه غیرمسلمانان به لوازم آرایشی حلال
اهلام مومین، مالک شرکت لوازم آرایشی «شفا» به عنوان یک شرکت، دارای مجوّز محصولات آرایشی حلال که زمانی تنها در بازار خاورمیانه کار می‌کرد، گفت: در حال حاضر تقاضا برای محصولات حلال در حال افزایش است. تمام محصولات ما دارای گواهی تأییدیه حلال هستند و در ساخت آنها از هیچ محصول حیوانی یا الکلی استفاده نمی‌شود. این محصولات کاملاً طبیعی و گیاهی هستند.
••• معضلی به نام قاچاق
طبق اظهارات مقامات ایرانی، سالانه هشتصد میلیون دلار لوازم آرایشی قاچاق وارد کشور میشود. واردات قانونی کشور ما در لوازم آرایشی، بهداشتی به طور متوسط صد و پنجاه میلیون دلار است که تولیدات ما در داخل، جواب‌گوی ۱۰% از این مقدار هم نیست و حدّاقل هشتصد میلیون دلار از نیاز ما، از طریق قاچاق وارد میشود.
به دلیل عوارض پوستی، استفاده از لوازم آرایشی از یک سو و استفاده از نوع نامرغوب و غیربهداشتی آن از سوی دیگر، سلامت مصرف‌کنندگان به شدّت به مخاطره افتاده است. در حال حاضر ایران فقط درصد کمی از نیاز خود را به محصولات آرایشی و بهداشتی تولید میکند و بیشتر این محصولات از کشورهای چین، ترکیه، «کره» و «امارات» وارد یا قاچاق می‌شوند.
بین ۸۰ تا ۹۰% لوازم و کالاهای آرایشی در ایران به صورت قاچاق از طریق مرزهای شرقی و غربی وارد ایران می‌شوند و آن دسته از آنها که دارای مارک‌های معروف اروپایی یا آمریکایی هستند، تقریباً همه قلّابی بوده و به طرز ماهرانه‌ای در چین، تایلند و ترکیه جعل شده و روانه بازار ایران می‌شوند.
آخرین شماره فصل‌نامه مهندسی بازار، در مقاله‌ای تخصّصی به بررسی ویژگی‌های بازار لوازم آرایشی در ایران پرداخته و با اعلام مطلب بالا و با تأکید بر اینکه بخش عمده‌ای از بازار ایران در اختیار مارک‌های چینی، کره‌ای و ترکیه‌ای است، می‌نویسد: این دست از کشورها با ارائه تنوّع گسترده‌ای از محصولات آرایشی، با قیمت‌های ارزان و در بسته‌بندی‌های جذّاب، مطابق بودجه بخش عمده‌ای از مصرف‌کننده‌های ایرانی، اقدام به تولید لوازم آرایشی می‌کنند.
اغلب كالاهای قاچاق از طریق شبكه‌های ماهواره‌ای، تبلیغ شده و بسیاری از مردم كه اطّلاع كافی از پخش و عرضه آن را ندارند، به صورت تلفنی و از طریق پیك موتوری آنها را خریداری می‌كنند.
اگر در «اروپا» مردم ترجیح می‌دهند طبیعی باشند، در ایران جوانان ترجیح می‌دهند آرایش کنند. زنان و دختران ایرانی سالانه حدود هزار و ششصد و سی میلیون یورو برای کالای آرایشی هزینه می‌کنند و بیشتر محصولات آرایشی، وارداتی هستند؛ ولی قسمت اعظم این واردات، خارج از شیوه قانونی انجام میشود و اکثر کارشناسان معتقدند که حجم محصولات وارداتی غیرقانونی بین پانصد و هفتاد تا ششصد و ده میلیون یورو است.
ارقام، نشان‌دهنده آن است که هر زن ایرانی در سال صد و پنجاه دلار یا به عبارتی بیش از پانصد هزارتومان و هر زن در خاورمیانه تقریباً سی و شش دلار یا به عبارتی بیش از صد هزارتومان لوازم آرایشی مصرف میکند. ضمن آنکه زنان ایرانی اغلب از اجناس چینی استفاده می‌کنند و در این زمینه، شاید حجم بیشتری از لوازم آرایشی را مصرف کنند. سهم برندهای معتبر اروپایی و آمریکایی که دارای کیفیت و ترکیبات قابل اعتمادتری هستند، به دلیل قیمت‌های بالایی که در ایران دارند، کمتر از یک درصد بازار تخمین زده میشود. متأسّفانه سهم تولیدکننده‌های ایرانی از این بازار بزرگ و رو به گسترش بسیار ناچیز است و حدّاکثر در حدود پنج درصد تخمین زده میشود.
نکته جالب این گزارش، این است که مصرف لوازم آرایش در ایران، صرفاً در انحصار زنان نیست. در همین باره مجید ابهری، کارشناس علوم رفتاری «دانشگاه شهید بهشتی»، از تحقیقی خبر می‌دهد که بر مبنای نتایج آن، مردان ایرانی، مصرف‌کننده ۱۲% از لوازم آرایش موجود در بازار هستند.
درباره افزایش گرایش جوانان به استفاده از موادّ آرایشی، جامعه‌شناسان معتقدند گاه آرایش بیش از حد و غیرمتعارف در دختران و پسران، جدای از دلایل شخصیّتی و رفتاری فردی (از جمله عدم اعتماد به نفس، اختلالات شخصیتی و…)، تبدیل به ابزاری برای کسب قدرت اجتماعی و لجبازی میشود. آنها کج دهنی خود را به برخوردهای نسنجیده خانواده و اجتماع با رنگ‌های تند صورت‌هایشان یا هر نوع هنجارشکنی ممکن نشان می‌دهند. روش‌های پرورشی نسنجیده و تعصّبات کور و بی‌منطق، جوانان را عصیان زده خواهد کرد که بی‌احترامی به عرف جامعه از پیامدهای آن است.
به هر حال، استفاده از لوازم آرایشی در ایران، دیگر نه سنّ خاصّی دارد و نه قشر خاصّی. امروزه برخی از دختران و زنان ایرانی، استفاده از لوازم آرایشی را جزو لاینفکّ زندگی خود می‌دانند. از سوی دیگر، سنّ مصرف لوازم آرایشی نیز به پانزده سال رسیده و این در حالی است که در کشورهای توسعه‌یافته، تمایل به آرایش، بیشتر در بین زنان مسن دیده میشود که طراوت و شادابی پوست خود را از دست داده‌اند. همه این موارد، نشان‌دهنده یک مشکل ساختاری فرهنگی در کشور ماست؛ مشکلی که اگر برای آن چاره‌اندیشی نشود، چه بسا می‌تواند به بحرانی برای سلامت و هنجارهای جامعه ما تبدیل شود.
••• شرکت هرمی «اوریف لیم»، عرضه کننده محصولات آرایشی با چاشنی فعّالیت‌های سیاسی!
شرکت هرمی اوریف لیم که چندی پیش با دخالت نیروهای پلیس و آگاهی فعّالیت‌هایش متوقّف شد، یکی از شرکت‌هایی بود که زیر پوست تولید لوازم آرایشی، به فعّالیت‌های هرمی و سیاسی می‌پرداخت. این شركت لوازم آرایشی و بهداشی كه در كلّ ایران، تنها یك شعبه برای عرضه محصولات خود در پایتخت داشت، فروش سالیانه محصولاتش در دنیا، بیش از یك میلیارد یورو است. برای خرید محصولات این شركت در ایران تنها یك راه وجود داشت و آن هم ورود به سیستم هرمی آن بود؛ یعنی هیچ خریداری به طور مستقیم نمی‌توانست به تنها فروشگاه آن در تهران مراجعه كرده و محصول مورد نظر خود را خریدرای كند. نكته جالب این است كه این شركت در ابتدا، در ایران، تنها در حدّ یك مغازه لوازم آرایشی بوده و یك سال است كه به گفته گردانندگان آن، پس از روان‌شناسی نحوه جذب مشتری‌های ایرانی، به شیوه فروش هرمی روی آورده و توانسته‌اند سی هزار نفر را جذب كنند. پس از افشای فعّالیت‌های سیاسی این شرکت، برخی رسانه‌ها به شدّت به دفاع از این شرکت پرداختند و موضع‌گیری‌های تندی علیه مقامات ایرانی اتّخاذ کردند.