بسم اللّه الرّحمن الرّحيم
و صلّي الله علي محمّد و آله الطّاهرين و لعنة الله علي اعدائهم اجمعين
عذاب خواری و ذلّت!
الان شما از کسانی که در اروپا و امریکا زندگی میکنند بپرسید، همینها که میگویند آنجا همه چیزش خوب است، یکی از چیزهایی که بالاتفاق میگویند این است که «اینجا مال ما نیست. ما شهروند درجه دو هستیم. هرچقدر هم اینجا خوشگل باشد، مال کس دیگر است ».
قرار نیست عذاب لزوماً از جنس این باشد که دارند طرف را اذیت میکنند و شخص دارد شکنجه جسمی میبیند. برخی از عذابها، عذاب خواری و ذلّت است.
ممکن است جامعهای برود زیر بار یک قرارداد ننگین . ممکن است یک جامعه به ذلّت در مقابل دشمنان بیفتد. چگونه؟ از غُرر روایات حضرت امیر علیه السلام است که میفرمایند: «النّاسُ مِن خَوفِ الذُّلِّ فِی الذُّلِّ»؛ مردم این جوری هستند که از ترس ذلّت، زیر بار ذلّت میروند! از ترس مرگ، خودکشی میکنند. از ترس اینکه یک سپاه شام موهومی قرار است بیاید، سر امام حسین علیه السلام را بالای نیزه میکنند.
ممکن است در جامعه ای یک نظم باشد ولی عذاب خواری و ذلت داشته باشد. ممکن است اطاعت ها از سرِ خوار کردن باشد . مثلاً عقل یک نفر را از او بگیرید و بعد او شما را اطاعت کند. فرعون این جوری اطاعت درست میکرد: فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ فَأَطَاعُوهُ... مردم فرعون را اطاعت می کردند، منتها چون اینقدر آنها را به استخفاف میکشید اطاعتش میکردند.
منطق فرعون امروز چیست؟ با رسانهها یک کاری میکند که طرف را به استخفاف میکشاند ؛ یعنی ذهنیت طرف را اینقدر پایین میآورد که بالاخره طرف او را اطاعت میکند. با اسباب جنسی ، با اسباب مجموعه سرگرمیها و امثال آن.
گزیده جلسه۷۸ تفسیر سوره بقره