در سال های اخیر با چرخش ۱۸۰ درجه ای سیاست های جمعیت مسائلی که افزایش جمعیت در ایران را با چالش مواجه می کند بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. علاوه بر اینکه مسئولان و کارشناسان درباره کاهش تمایل زوجین به فرزندآوری هشدار می دهند آنطور که اظهارنظرهای اخیر نشان می دهد بعضی از تغییرات جمعیتی نیز می تواند بحران جمعیت در ایران را تشدید کند؛ یکی از موارد تولد بیشتر نوزادان پسر نسبت به دختران است.
به گزارش آرمان، در سال ۹۰ رشد جمعیت ایران ۳/۱ بود که نشان از کاهش جمعیت در ایران و رسیدن به آمار جهانی رشد جمعیت ۲/۱ داشت. میزان باروری كل (متوسط تعداد بچه‌های زنده‌ای كه یك مادر در طول دوره باروری به دنیا می‌آورد) به زیر دو بچه كاهش یافته و این به معنی كاهش تدریجی جمعیت و نهایتا انقراض نسل است. تبعات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کاهش جمعیت و تأثیر منفی آن بر رشد و پیشرفت کشور باعث شده است که سیاست افزایش جمعیت در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گیرد. بحران کاهش جمعیت فقط معطوف به ایران نیست و بسیاری از كشورهای پیشرفته كه نرخ باروری كلی آنها كمتر از ۲ است با ارائه مشوق‌هایی تلاش دارند تا والدین را به داشتن فرزند بیشتر ترغیب كنند. در کشور ما هم دولت تلاش کرد با اجرای برنامه‌های تشویقی مختلف نرخ باروری را در کشور بالا ببرد. یکی از این سیاست‌ها افزایش مرخصی بعد از زایمان زنان از شش ماه به نه ماه است. در صورتی که برنامه‌های افزایش جمعیت، رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را در کنار افزایش جمعیت مدنظر قرار دهند می‌توانند موفقیت‌آمیز باشند.
کاهش دختران در جامعه به بحران تجدید نسل می‌انجامد
معاون برنامه‌ریزی و هماهنگی دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی گفت: کاهش شمار دختران در جامعه، کشور را در آینده دچار بحران تجدید نسل خواهد کرد. محمد اسحاقی در همایش «تبیین سیاست‌های کلی جمعیت مبتنی بر سلامت مادر و کودک» در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان افزود: اگر همین روند ادامه یابد و بیشتر فرزندان متولد شده پسر باشند؛ در آینده با کاهش تعداد مادران به منظور فرزندآوری و تجدید نسل مواجه می‌شویم. او همچنین با بیان اینکه در حال نزدیک شدن به بحران باروری هستیم، اظهار کرد: مقرر بود نرخ رشد جمعیت در سال ۹۰ به ۳/۲ درصد برسد اما به رقم ۳/۱ درصد رسیدیم. اسحاقی ادامه داد: مقرر بود نرخ باروری کلی از ۴/۶ درصد در سال ۶۵ به چهار درصد در سال ۹۰ برسد اما در سال ۷۱ به این نقطه هدف رسیدیم و با ادامه روند کاهشی نرخ باروری، در سال ۹۰ این رقم به ۷ /۱ درصد رسید. او کمترین نرخ باروری را مربوط به چهار استان تهران، گیلان، اصفهان و سمنان با نرخ ۲/ ۱ تا ۶/ ۱ درصد دانست و افزود: این نرخ باروری در برخی نقاط تهران کمتر از یک درصد است که بسیاری از ساکنان این نقاط نیز از قشر مرفه و دارای تحصیلات بالا هستند.
اسحاقی اظهارکرد: کاهش نرخ باروری کلی، امری فراگیر در کشور شده است که این موضوع خسارت‌های بزرگی به کشور وارد میکند. او بیان کرد: با کاهش باروری، کشور دچار چالش‌های جمعیتی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی میشود؛ از جمله چالش‌های جمعیتی می‌توان به کاهش جمعیت ملی، کاهش نیروی کار، بحران سالمندی و افزایش مهاجرت‌های بین‌المللی اشاره کرد. معاون برنامه‌ریزی و هماهنگی دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: براساس پیش‌بینی‌ها، اگر نرخ باروری کلی به همین روند پایین باشد، جمعیت ایران در سال ۱۴۸۰ شمسی به ۳۱ میلیون نفر کاهش می‌یابد. او افزود: مهم‌ترین علل کاهش نرخ باروری تاخیر در ازدواج و فرزندآوری و همچنین کاهش فرزندآوری است که این معضلات باید با فرهنگ‌سازی، اعمال قوانین مرتبط، اصلاح سبک زندگی و مدیریت صحیح حل شود.
سیاست‌های افزایش جمعیت به تعدیل جنسیت کمک می‌کنند
به‌رغم ادعاهای مطرح‌شده در مورد کاهش دختران یک کارشناس جمعیت با بیان اینکه در ایران اصلا چنین پدیده‌ای را نداریم به «آرمان» می‌گوید: گرایش بیشتر به فرزند پسر در جوامع سنتی و کشاورزی روی می‌دهد که به نیروی کار پسر احتیاج دارند. چین از جمله کشورهایی بود که به‌دلیل اجباری بودن تک‌فرزندی و رواج معیشت مبتنی بر کشاورزی در آن تعداد موالید پسر افزایش یافته بود اما در جامعه ما به نظر می‌رسد که چنین اتفاقی رخ نداده باشد. شهلا کاظمی می‌افزاید: تحقیقاتی که من در سه چهار ساله اخیر انجام داده‌ام نشان می‌دهد که برای اکثریت خانواده‌هایی که یک یا دو بچه دارند جنسیت بچه فرقی نمی‌کند. او تصریح میکند: در کشور ما به‌دلیل توسعه‌یافتگی آمار موالید پایین آمده است و شاید این پایین آمدن موالید و گرایش خانواده‌ها به تک فرزندی باعث شود که گرایش آنها به فرزند پسر بیشتر شود. او تأکید میکند: این درحالی است که سیاست‌های افزایش جمعیت که در جامعه دنبال می‌شوند، می‌توانند به تعدیل جنسیت در جامعه کمک کنند.
روش‌های مؤثر بر تعیین جنسیت فرزند
یک متخصص زنان و زایمان با اشاره به اینکه استفاده از بعضی روش‌ها می‌تواند روی جنسیت فرزند تأثیر بگذارد به «آرمان» می‌گوید: تغذیه درمانی یکی از روش‌هایی است که وجود دارد. مصرف موادی که سدیم و پتاسیم بالا و کلسیم پایین دارند احتمال پسردارشدن را بالا می‌برد و مصرف موادی که سدیم و پتاسیم پایین و کلسیم و منیزیم بالا احتمال دختردارشدن را بالا می‌برد. روناک نوری می‌افزاید: به‌جز تغذیه‌درمانی روش‌های دیگری هم وجود دارند که استفاده از آنها بر تعیین جنسیت فرزند تأثیر می‌گذارد. او تصریح میکند: این روش‌ها تا حدودی تأثیرگذار هستند ولی تأثیرگذاری آنها صد درصد نیست و در مورد میزان تأثیرگذاری آنها آمار دقیقی وجود ندارد.
ثبات جامعه در گرو تعادل بین جمعیت پسر و دختر است
یک عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در مورد کاهش تعداد دختران به «آرمان» می‌گوید: کاهش تعداد دختران در جامعه تبعات بسیاری به همراه دارد و جای نگرانی دارد. ثبات یک جامعه در تعادل بین جمعیت دختران و پسران است و کاهش جمعیت یک جنس می‌تواند تعادل جامعه را به هم بزند. کارن خانلری می‌افزاید: امیدوارم که این مساله موقتی باشد، زیرا در صورتی که ادامه داشته باشد عواقب بدی برای جامعه خواهد داشت که کاهش ازدواج و کاهش نرخ موالید تنها بخش کوچکی از عوارض آن است. او تصریح میکند: عملی شدن سیاست‌های درست افزایش جمعیت می‌تواند مساله کاهش جمعیت را حل کند و از روی دادن مسائلی این‌چنینی در جامعه بکاهد. او ادامه می‌دهد: کاهش جمعیت تأثیرات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی‌ای مهمی در پی دارد و به همین دلیل توجه به آن اهمیت زیادی دارد.