سرانجام نتایج سرشماری نفوس و مسکن در سال 1395 منتشر شد و اطلاعات و داده‌های آماری در دسترس همگان قرارگرفت که شایسته است کارشناسان و صاحب نظران علوم مختلف با ارائه تحلیلهای مستند و تفسیر مفاهیم داده‌های آماری منتشرشده، از تحولات برآمده از نتایج این اعداد و ارقام رمزگشایی نموده و تفسیر دقیقی از این نمودارها و جداول منتشر نمایند.
مروری بر اطلاعات آماری جدید بویژه در بخش تحولات جمعیتی کشور، هر کارشناس دلسوز و انسان فهیمی را دچار نگرانی شدید می‌نماید، چرا که مبتنی برآمارهای جدید، تغییرات ساختارهای جمعیتی، تحولات هرم سنی جمعیت و ادامه روند کاهشی نرخ رشد جمعیت کشور، نه تنها به نفع نظام اسلامی ایران که ام‌القراء و مهد تمدن نوین اسلامی است، نمی‌باشد، بلکه از اصلیترین موانع پیشبرد اهداف کلان و راهبردی جامعه جهانی اسلام خواهدبود.
طبق نتایج سرشماری سال جاری، جمعیت ایران از 669، 149،75 نفر در سال 1390 به 79.926.270 نفر در سال 1395 رسیده‌است، اما علیرغم این افزایش و در مطالعه کارشناسی تحولات جمعیتی کشور، گزاره‌هایی به دست می‌آید که حاوی پیام‌های هشداردهنده و به معنی به صدا درآمدن زنگ خطر برای جمعیت کشور است. در ادامه برای فهم بهتر این تحولات و آیندهپژوهیها به گوشه‌ای از این گزاره‌های تامل برانگیز توجه فرمایید
تحولات جمعیتی ایران
نرخ رشد جمعیت کشور در سال 1390 در حدود 1.29 بوده‌است که در ادامه کاهش دائمی در سه دهه گذشته، در سال 1395 به عدد 1.24 تنزل پیدا کرده‌است و لذا همچنان روند کاهشی داشته‌است که به این ترتیب پیش‌بینی‌های تحقق رشد صفر درصد در آینده نه چندان دور را دور از ذهن نمیداند.
بعد خانواده یا بعبارتی تعداد اعضای یک خانواده که در سال 1390 حدود 5/3 نفر بوده‌است در سال 1395 به 3/3 نفر کاهش یافته و همچنان روند کاهشی داشته‌است. نباید فراموش کرد که این عدد با احتساب شهرها و استانهای حاشیهای و بطور میانگین محاسبه میشود و به این ترتیب باید اذعان کرد نرخ خانوارهای تک و دو نفره در بسیاری از شهرهای کشور بطور قابل توجهی در حال تثبیت و افزایش است که از منظر بررسی و مطالعه آسیبهای اجتماعی بسی نگران کننده خواهد بود.
با کمال تاسف جمعیت گروه سنی 15 تا 29 سال با سیر کاهشی محسوسی در حدود 5/6 درصد همراه بوده و درعین‌حال جمعیت گروه سنی 30 سال به بالا روند افزایشی خود را با سرعت بیشتر ادامه داده‌است و این یعنی حرکت ساختار هرم سنی کشور بسوی سالمندی بیشتر و جوان‌زدایی سریعتر.
میانه سنی کشور از 27 سال در سال 1390 به 30 سال در سرشماری سال 1395 افزایش یافته‌است. بعبارت دیگر در همین دهه گذشته، چهره ایران بطور میانگین 5 سال پیرتر شده‌است که واکاوی تبعات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی سرعت بالا رفتن میانه سنی کشور مبحث مفصل و مهمی است که مجال دیگری میطلبد.
براساس داده‌های آماری منتشرشده، در دهه اخیر تعداد خانواده‌های بدون فرزند و تک فرزند، بیش از 6/5 درصد افزایش پیدا کرده‌اند و در مقابل خانواده‌های بیش از دو فرزند با کاهش سقوطگونه و کاملا محسوسی در حدود 5/17 درصد روبرو شده‌اند.
یادآور میشود که براساس نتایج سرشماری سال جاری و برخلاف گزارش‌ها و پیش‌بینی‌های انجمن جمعیت‌شناسی و موسسه مطالعات جامع و تخصصی جمعیت که به مقامات نظام هم ارائه شده و در آن ادعا شده‌بود که نرخ رشد جمعیت در سال‌های اخیر بی‌گمان مثبت و افزایشی خواهدبود، باید گفت متاسفانه نرخ رشد جمعیت کشور همچنان روند کاهشی را نشان می‌دهد که البته این گزارشات هدفمند و ادعاهای نادرست و غیرکارشناسانه که در پی القای خوش‌بینی‌های کاذب، ارائه نشانی‌های غلط جمعیتی و ایجاد امیدواری‌های موهوم به مسئولین و مردم است در جای خود قابل تامل و پیگیری است.
متاسفانه باید گفت تعداد تولدها در سال 1395 نسبت به سال قبل از آن، برای اولین‌بار پس از 15 سال کاهش پیدا کرده‌است و برهمین مبنا می‌توان پیش‌بینی کرد که بدون تصویب یک طرح جامع جمعیتی و در فقدان اقدامات جدی حاکمیتی و اعمال مشوق‌های ملموس برای فرزندآوری، نمی‌توان به جلوگیری از روند کاهشی نرخ رشد جمعیت امیدوار بود و این مهم میسور نخواهدبود مگر با عزم و اراده جدی برای تحقق سیاست‌های نوین جمعیتی در همه سیاست‌گزاران، تصمیم‌سازان و به ویژه مخاطبان مستقیم نامه مقام‌معظم‌رهبری(مدظله) در ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت که مسئولین سه قوه و رئیس مجمع‌تشخیص‌مصلحت را شامل میشود.
حدود دو ماه دیگر باید سه سالگی ابلاغ سیاست‌های نوین جمعیتی به مسئولین نظام را اعلام کنیم، در حالیکه در این حدود سه سال از جانب دولت و نهادهای حکومتی، تقریبا هیچ اقدام عملی و موثری برای اصلاح سیاست‌های تحدید نسل انجام نشده‌است، تا جائیکه می‌توان سیاست‌های نوین جمعیتی را مظلومترین سیاست‌های تاریخ جمهوری‌اسلامی دانست.
در پایان بخشی از بیانات مهم رهبرانقلاب‌اسلامی(مدظله‌العالی) در تبیین آینده نگران‌کننده جمعیتی کشور را یادآور می‌شویم. معظم‌له در تاریخ 19/9/1392 و در دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی فرمودند:
یکی از خطراتی‌که وقتی انسان درست به عمق آن فکر میکند، تن او می‌لرزد، این مسئله جمعیت است. مسئله جمعیت را جدی بگیرید. جمعیت جوان کشور دارد کاهش پیدا میکند. به جایی خواهیم رسید که دیگر قابل علاج نیست. یعنی مسئله جمعیت از آن مسائلی نیست که بگوییم حالا ده سال دیگر فکر می‌کنیم. نه اگر چند سال بگذرد، وقتی نسل‌ها پیر شدند، دیگر قابل علاج نیست.
نویسنده:
صالح قاسمی: پژوهشگر و نویسنده کتاب «جنگ جهانی جمعیت»