بسم اللّه الرّحمن الرّحيم
و صلّي الله علي محمّد و آله الطّاهرين و لعنة الله علي اعدائهم اجمعين
خواص پیاز از منظر طب ایرانی
چند نکته در مورد «پیاز»، برگرفته از جلد پنجم کتاب «الشامل لصناعة الطبیة» نوشته ابن نفیس (قرن هفتم هجری قمری)، از بزرگترین حکما و اطبای مسلمان، و اولین کاشف گردش خون ریوی در کتاب «شرح تشریح قانون».
گزینش و گردآوری مطلب، و برگردان از عربی توسط دکتر مجید انوشیروانی انجام شده است:
هرچه تندی و تیزی پیاز، بیشتر و شکل آن کشیده تر باشد، «جوهر ناری» آن بیشتر است و بنابراین گرمی و خشکی بیشتری در بدن پدید می آورد. پیاز گرد سفید از پیاز کشیده سرخ، به اعتدال نزدیک تر است و برای مصرف روزانه در سالاد و در پخت و پز مناسبتر است. چنین پیازی در هنگام پوست کندن و خرد کردن نیز سوزش چشم کمتری ایجاد می کند.
کسانی که در هوای گرم دچار سردرد می شوند از خوردن پیاز خام (به خصوص پیاز سرخ کشیده) در تابستان جداً پرهیز کنند.
در مجموع پیاز خام بیشتر حالت دارویی دارد (کیفیت های گرمی و خشکی بدن را افزایش می دهد) و پیاز پخته بیشتر حالت غذایی دارد ولی از آن خلطهای غلیظ سوداوی و بلغمی حاصل می شود. بنابراین کسانی که دچار غلظت خون و انسدادهای عروقی هستند باید در مصرف پیاز پخته نیز زیاده روی نکنند، البته مصرف مقدار متوسطی از پیاز خام سفید شیرین می تواند به کاهش غلظت خون و بهبود جریان آن کمک کند.
گرمی و خشکی پیاز با پختن آن کاهش می یابد و به اعتدال نزدیکتر می شود.
پیاز برای سردمزاجان چاق مفید است زیرا موجب باز شدن مجاری گوارشی و پاکسازی معده و دفع بیشتر ادرار می شود ولی برای گرم مزاجان زیان آور است و با طبع آنان سازگار نیست، همانگونه که گفته شد پیاز (به خصوص پیاز سرخ تند و تیز) می تواند موجب سردرد آنان شود تا جایی که حتی بوییدن آن نیز می تواند سردرد ایجاد می کند. چنین افرادی در صورت تمایل به مصرف پیاز باید فقط مقدار اندکی پیاز سفید گرد شیرین میل کنند و یا ترشی آن را بخورند.
پیاز سرخ شده در روغن هم تولید منی را بسیار زیاد می کند و هم میل جنسی را افزایش می دهد بنابراین مردان مجرّد (یا متأهلانی که همسر باردار یا شیرده یا بیمار دارند) بهتر است از مصرف آن بپرهیزند. مصرف پیاز در هنگام سفر به مناطق سردسیر سودمند دانسته شده است.