سویا، ذرت و سیب‌زمینی مصرفی کشور تراریخته است/ رشد بیماریهای اوتیسم، آلزایمر و دیابت بعد از آزادشدن مصرف تراریخته‌ها

به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»؛ کارگاه آموزشی «پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا و قوانین ایمنی زیستی ویژه خبرنگاران و اصحاب رسانه» با حضور داوود حیات‌غیب، معاون دفتر پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست و مدیر و هماهنگ‌کننده پروژه توانمند‌سازی ایمنی زیستی و شهاب‌الدین منتظمی، مسئول دبیرخانه شورای ملی ایمنی زیستی برگزار شد.

حیات‌غیب در این کارگاه آموزشی در تشریح وضعیت محصولات تراریخته در کشورهای مختلف دنیا و ایران اظهار کرد: ارزیابی مخاطرات محصولات تراریخته باید مورد به مورد و به‌صورت مستقل انجام گیرد حتی اگر محصولات تراریخته برای مصرف دام و طیور باشد باید این ارزیابی در نظر گرفته شود.

معاون دفتر پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست با بیان "کشور ما از سالهای گذشته واردکننده ذرت از آرژانتین بوده است"، عنوان کرد: واردات ذرت از سال 82 انجام شده اما تحقیقات بر روی آن از سالهای بعد انجام گرفته است؛ سال 85 در پژوهشکده بیوتکنولوژی تشخیص دادند که ذرت آرژانتینی تراریخته است.

حیات‌غیب تصریح کرد: دانش علمی و تجهیزات کارشناسی از سال 85 تاکنون وجود داشته و تشخیص در مورد ذرت آرژانتینی انجام گرفته است که در هر حال این محصول تراریخته محسوب می‌شود. 

وی افزود: همین ذرت‌های مکزیکی که مردم ما مصرف می‌کنند، ذرت‌های تراریخته آرژانتینی است که متأسفانه از سالهای بسیار دور قدرت تشخیص این مهم را داشتیم اما انجام نگرفت.

معاون دفتر پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست به پروتکل کارتاهنا اشاره کرد و گفت: این پروتکل که مورد تأیید بسیاری از کشورهای جهان قرار گرفته بر ارزیابی مخاطرات تأکید دارد و استفاده از محصولات تراریخته به هیچ عنوان نباید چشم‌بسته باشد. 

حیات‌غیب خاطرنشان کرد: از طرفی استفاده از محصولات تراریخته نباید کلاً قطع شود، اما باید مصرف آن در ایران عاقلانه باشد و به ارزیابی مخاطرات به‌همراه سایر قوانین همچون برچسب‌گذاری توجه ویژه‌ای شود.

وی درباره این پرسش که "برخی مسافران بذرهای محصولات تراریخته را به‌طور ناخواسته یا خواسته از طریق حمل و نقل هوایی وارد کشور می‌کنند و  چرا کنترلی روی آن وجود ندارد؟" گفت: این حساسیت‌ها می‌تواند توسط دستگاه‌های مختلف همچون حفظ نباتات یا گمرک صورت گیرد که در گمرک‌ها این حساسیت دیده نشده است و باید مورد توجه واقع شود و نسبت به ورود دانه‌های تراریخته دقت عمل باشد.

معاون دفتر پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست عنوان کرد: باید در مصرف مواد غذایی و واردات آن نگاه جامع‌تری به مخاطرات داشت و توصیه می‌شود که ارزیابی خطر در همه حال اعم از واردات، کشت و مصرف انجام گیرد.

حیات‌غیب با تأکید بر اینکه استفاده ایمن در محصولات تراریخته باید موردنظر مسئولان و مردم قرار گیرد، گفت: تاکنون در ایران این استفاده ایمن لحاظ نشده است.

وی تصریح کرد: کشاورزی کشور ما به‌صورت سنتی است و نوعی در هم رفتگی وجود دارد که باید ملاحظات کشت و ارزیابی خطر به‌طور جدی و همیشه مورد توجه ویژه قرار گیرد.

معاون دفتر پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست درباره اینکه باید محصولات تراریخته در زمان حمل و نقل مورد بسته‌بندی کامل قرار گیرند، گفت: باید کامیونهای حمل و نقل بار حتی برای ذرت و سویا بسته‌بندی‌های کاملی انجام دهند تا خطری کشاورزی کشور را تهدید نکند.

حیات‌غیب یادآور شد: حتی در پروتکل کارتاهنا نیز کشورها به بسته‌بندی محصولات تراریخته حساسیت دارند و به آن توجه ویژه‌ای می‌کنند که این مهم یکی از بندهای این قانون محسوب می‌شود.

وی بر قانون برچسب‌گذاری محصولات تراریخته تأکید کرد و گفت:وقتی ذرت تراریخته‌ای تولید می‌شود که از آن روغن حاصل می‌شود این محصول غذایی صددرصد تراریخته به حساب می‌آیداما وقتی از روغن در سس یا سایر محصولات استفاده می‌شود باید حد و اندازه آن معین شود و میزان تراریختگی معین شود.

معاون دفتر پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست عنوان کرد: در اتحادیه اروپا نیز تأکید شده که حد آستانه محصولات تراریخته باید مورد توجه قرار گیرد و آنها اذعان دارند که اگر میزان تراریختگی محصول از 9دهم درصد به پایین باشد باید برچسب‌گذاری شود.

حیات‌غیب تصریح کرد: در اکثر کشورهای دنیا که پروتکل کارتاهنا را امضا کرده‌اند، موضوع  درصدگذاری و برچسب‌گذاری روی محصولات تراریخته یکی از الزامات محسوب می‌شود.

وی با اشاره به اینکه اقدامات حفاظتی و مدیریت خطر باید در مصرف محصولات تراریخته اعمال شود، اظهار کرد: افراد جامعه که مصرف‌کننده این محصولات هستند باید نسبت به برچسب‌گذاری و درصد روی محصولات تراریخته آگاه باشند.

معاون دفتر پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست عنوان کرد: اگر اقدامات و ملاحظات خطر نسبت به محصولات تراریخته مورد توجه واقع شود دیگر هر کسی نمی‌تواند دانه یا بذر محصولات تراریخته را از طریق حمل‌ونقل هوایی وارد کشور کند.

حیات‌غیب تصریح کرد: در حال حاضر نزدیک به 65 کشور دنیا محصولات را برچسب‌گذاری می‌کنند؛ ایران نیز برچسب‌گذاری را از سال 944 {روی برخی محصولات} اعمال کرده اما موضوع درصدگذاری روی محصولات انجام نگرفته و این موضوع نیز کار سختی است.

وی خاطرنشان کرد: در کشور آمریکا نیز تا سال 2016 برچسب‌گذاری روی محصولات ممنوع بوده اما در حال حاضر برچسب‌گذاری محصولات تراریخته انجام می‌گیرد البته اتحادیه اروپا برچسب‌گذاری را از سال 20000 انجام داده و این بنابر قوانین و پروتکل کارتاهنا بوده است.

معاون دفتر پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: در پروتکل کارتاهنا بر ضرورت برچسب‌گذاری تأکید شده اما متأسفانه ما 16 سال این فرصت را از دست داده‌ایم؛ طی این سالها ما مصرف‌کننده محصولات تراریخته بوده‌ایم و هیچ برچسب‌گذاری‌ای انجام نگرفت؛ در حال حاضر هم این برچسب‌گذاری فقط روی چند روغن مایع انجام می‌گیرد که باید در مورد همه محصولات اعمال  شود.

حیات‌غیب با بیان "در کشور ما از محصولاتی همچون سویا، ذرت و سیب‌زمینی کنستانتره استفاده می‌شود"، گفت: این محصولات تراریخته محسوب می‌شود که باید نسبت به واردات آن و مصرف آنها حساس‌تر باشیم.

وی درباره اینکه چرا آگاه‌سازی مناسبی به اقشار مختلف جامعه در رابطه با محصولات تراریخته انجام نمی‌شود، متذکر شد: اقشار مختلف را تقسیم‌بندی کرده‌ایم و آموزش همگانی به آنها را مدنظر داریم؛ یکی از نخستین آموزشها به اصحاب رسانه است و سایر اقشار همچون معلمان، دانشجویان و بانوان نیز از این آموزشها بهره می‌گیرند.

معاون دفتر پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست افزود: پیش‌بینی کرده‌ایم تا کارگاه‌های عمومی برای آموزش همگانی بابت محصولات تراریخته تشکیل داده شود و آگاه‌سازی گروه‌های اثرگذار یکی از برنامه‌های آموزشی ما در آینده است.

حیات‌غیب درباره قانون ایمنی زیستی کشورمان نیز عنوان کرد: قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی و لازم‌الاجرا است که باید مورد توجه ویژه باشد. 

وی به مسئله بودجه ایمنی زیستی نیز اشاره کرد و یادآور شد: در هیچ کدام از برنامه‌ها و در هیچ یک از دولتها ردیف بودجه‌ای برای ایمنی زیستی در نظر گرفته نشده است.

 معاون دفتر پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست عنوان کرد: ایمنی زیستی و ارزیابی زیست محیطی دارای هیچ بودجه‌ای نیست و این مهم باید جدی گرفته شود.

حیات‌غیب  با اعلام اینکه ردیف بودجه‌ای برای ایمنی زیستی در برنامه ششم هم لحاظ نشده است، متذکر شد: دیده نشدن بودجه باعث عقب افتادن برنامه‌ها خواهد شد.

وی تصریح کرد: وزارت بهداشت و آزمایشگاه تشخیص GMO یا گمرک برای بررسی ورود دانه‌ها نیازمند بودجه‌ای مشخص است که این تخصیص بودجه برای این منظور باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.

معاون دفتر پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به این پرسش که چه محصولات تراریخته‌ای در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد، گفت: محصولاتی همچون پنبه، ذرت، کانولا و سویای مصرفی در کشورمان تراریخته است اما محصولات تولید شده از آنها نیز مهم است که باید درصد تراریختگی و برچسب‌گذاری آن مورد توجه واقع شود.

حیات‌غیب افزود: در  اروپا نیز 70 نوع محصول مصرفی تولید می‌شوند که بخش عمده‌ای از آنها ناشی از محصولات اولیه هستند؛ شاید محصولاتی همچون سس، نان باگت و سوسیس جزو تراریختگی محسوب شوند اما همه آنها برچسب‌گذاری می‌شود.

وی با بیان اینکه آگاهی عمومی نسبت به محصولات تراریخته یکی از اصول پروتکل کارتاهنا بوده است، گفت: باید آگاهی عمومی در زمینه کشت، واردات و مصرف محصولات تراریخته مورد توجه واقع شود و این اطلاع‌رسانی باید توسط کشورهای عضو انجام بگیرد.

معاون دفتر پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست اظهار کرد: بسیاری از ملاحظات اقتصادی و اجتماعی در پروتکل دیده شده اما در قانون نیز باید توجه ویژه‌ای شود.

حیات‌غیب افزود: یکی از موضوعات مهم در پروتکل کارتاهنا و پروتکل ناگویا حمایت از کشاورزان سنتی است که این موضوع توسط ستاد زیست‌فناوری دیده نشده است؛ سازمان جهاد کشاورزی و ستاد زیست‌فناوری باید بنابر تأکیدات پروتکل کارتاهنا روشهای حمایت از کشاورزان سنتی را در نظر بگیرند.

وی تصریح کرد: پروتکل کارتاهنا که ما نیز امضا‌کننده ‌آن هستیم از 16 سال پیش بحث حمایت از کشاورزان سنتی را مدنظر قرار داده و مسئله جبران خسارت به این اقشار را مورد لحاظ قرار داده است چرا که شاید محصولات تراریخته خسارتهایی را به کشاورزان وارد کند.

معاون دفتر پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست درباره کشورهای مصرف‌کننده محصولات تراریخته نیز عنوان کرد: اگر کشورهایی به‌دنبال تولید و مصرف این محصولات هستند باید تحقیقات لازم را انجام دهند و این تحقیقات قبل و بعد از مصرف ضروری است.

حیات‌غیب با ابراز اینکه طبق تحقیقات آمریکاییها محصولات تراریخته می‌تواند به‌عنوان یکی از عوامل خطر در ایجاد بیماریها نقش داشته باشد، گفت: طبق تحقیقات آمریکاییها بعد از آزاد شدن  محصولات تراریخته بیماریهایی نظیر اوتیسم، آلزایمر، دستگاه‌های گوارشی، چاقی و دیابت رشد چشمگیری داشته است که البته این فرضیه‌ای محسوب می‌شود و تحقیقات همچنان انجام می‌گیرد.

وی  تصریح کرد: در 38 کشور دنیا کشت محصولات تراریخته را ممنوع کردند چرا که اگر آن را کشت  کنند باید تحقیقات را نیز انجام دهند و این برای آنها هزینه‌آور و زمانبر خواهد بود اما این کشورها واردات محصولات تراریخته را انجام می‌‌دهند که تحت برچسب‌گذاری و قوانین لازم است.

معاون دفتر پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست عنوان کرد: البته برخی کشورها همچون الجزایر کشت و مصرف محصولات تراریخته را به‌طور کامل ممنوع کرده‌اند و رژیم صهیونیستی نیز تحقیقات لازم را در مورد محصولات تراریخته انجام می‌دهد اما از محققان تعهد گرفته که تحقیقات آسیبی به محیط زیست پیرامون آنها وارد نکند.

حیات غیب خاطرنشان کرد: رژیم صهیونیستی ضمن تعهد آسیب زده نشدن به محیط زیست از محققان تضمین‌هایی می‌گیرد که آثار تحقیقی را از بین ببرند؛ مردم رژیم صهیونیستی مصرف‌کننده محصولات تراریخته هستند اما کشت در این کشور انجام نمی‌گیرد.

وی افزود: رژیم صهیونیستی تاکنون برچسب‌گذاری محصولات تراریخته را انجام نمی‌داده اما به‌تازگی براثر فشارهای گروه‌های محیط زیستی و بنابر الگوهای آمریکایی این کار را مورد توجه قرار داده است.

معاون دفتر پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست عنوان کرد: برخی کشورها همچون فرانسه، سوئیس، آلمان، هلند، و اسکاندیناوی به کشت محصولات تراریخته نمی‌پردازند اما مصرف‌کننده این محصولات با شرایط خاص هستند.

حیات‌غیب اظهار کرد: در اروپا فقط اسپانیا بیشترین کشت محصولات تراریخته را دارد و کشورهایی همچون پرتغال، شیلی و چک کارهای تحقیقی را بر روی این محصولات انجام می‌دهند.

وی درباره اینکه در ایران چه‌مقدار زمین برای کشت محصولات تراریخته وجود دارد، گفت: در سال 2005 میزان محصولات تراریخته یک میلیون و 200 هزار هکتار اعلام شد که البته از طرف وزارت کشاورزی تکذیب شده است.

معاون دفتر پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست درباره اینکه باید نسبت به کشت انبوه محصولات تراریخته اطلاع‌رسانی شود، گفت: متأسفانه قانون ایمنی زیستی به‌اندازه کافی دست را باز نگذاشته است؛ شاید کشت انبوه انجام شود اما محیط زیست خبردار نشود.

حیات‌غیب با بیان اینکه هدف کل پروتکل کارتاهنا باید مورد توجه قرار گیرد، گفت: اگر قوانین جاری ما موضوعات را پوشش نمی‌دهد باید بازبینی قانون سال 888 مورد لحاظ قرار گیرد و از قانون تاجرمآبانه به یک قانون احتیاط‌ آمیز مبدل شود. 

وی  افزود: باید اطلاع‌رسانی روی گروه‌ها و ارزیابی ریسک روی خوراک مردم و محیط زیست انجام شود.

معاون دفتر پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: باید قوانین به‌گونه‌ای باشد که کمترین فشار روی کارگران سنتی و ارگانیک انجام گیرد و پروتکل کارتاهنا مورد توجه جدی قرار گیرد.

شهاب‌الدین منتظمی مسئول دبیرخانه شورای ملی ایمنی زیستی نیز در این کارگاه به بررسی قوانین و آیین‌نامه‌های ایمنی زیستی و نقاط قوت و ضعف آن پرداخت و اظهار کرد: قانون باید شفاف‌سازی لازم درباره محصولات تراریخته و واردات یا مصرف آن را انجام دهد.

وی تأکید کرد: باید در زمینه ورود محصولات تراریخته و استفاده آن ارزیابی مخاطرات به‌طور جد انجام گیرد و این ارزیابی نیز بنابر شرایط اقلیمی باشد؛ در حال حاضر برخی دوستان به ارزیابیهای مونسانتو رجوع می‌کنند در حالی که باید ارزیابیها بر مبنای شرایط کشور ما باشد.

مسئول دبیرخانه شورای ملی ایمنی زیستی به پروتکل کارتاهنا نیز اشاره کرد و گفت: روح این پروتکل احتیاطی است اما بازدارنده نیست البته نکات کلیدی که تضاد در بین پروتکل و قانون ایمنی زیستی است باید مورد توجه قرار گرفته و رفع شود.