پوپک اسدی، فوق تخصص بیماری‌های غدد درون ریز و متابولیسم بالغین، اظهار کرد: قد، نشانه حیاتی و مهم در دوران کودکی است که باید به حد لازم برسد چرا که انحراف از الگوی خط نرمال نشان‌دهنده اختلال است؛ این موضوع وقتی نگران‌کننده میشود که کودک در مقایسه با همسالان خود از نظر جنس متفاوت باشد.
او افزود: اگر بررسی‌های لازم در زمان رشد صورت نگیرد بعد از آن سودی نخواهد داشت البته رشد در فصل پاییز و زمستان آهسته‌تر است و زمانی که قد کودک زیر صدک، ۳ درصد باشد رشد غیرطبیعی محسوب میشود و سرعت رشد قد در صدک ۲۵ درصد نرمال است.
این فوق تخصص بیماری‌های غدد ادامه داد: بررسی سرعت رشد قد باید حداقل هر ۶ ماه یک بار و حداکثر بین یک تا ۱۲ ماه توسط پزشک انجام شود.
اسدی درباره عواملی که در کاهش رشد کودکان دخیل است، گفت: مادرانی که در دوران بارداری و شیردهی تغذیه نامناسب دارند و یا از داروهای غیر مجاز در این دوران استفاده کرده باشند، همچنین بی اشتهایی، مشکلات روانی، اختلال در ترشح و عملکرد هورمون‌ها مثل هورمون رشد و تیروئید یا بیماری‌های تب‌دار و ... در کودک از دیگر عوامل تاثیرگذار در کاهش رشد کودکان است.
این فوق تخصص بیماری‌های غدد درون ریز و متابولیسم بالغین افزود: کوتاهی قد می‌تواند سرشتی باشد که قد والدین در قد کودک بسیار مؤثر است و یک مسئله ژنتیکی محسوب میشود.
او در ادامه بیان کرد: برای جلوگیری از کوتاهی قد، علاوه بر تغذیه مناسب مادر در دوران بارداری و شیردهی و مصرف نکردن داروهای غیر مجاز، توجه به تغذیه مناسب کودک در دوران رشد و بلوغ و همچنین مصرف مناسب املاح و مکمل‌ها و ویتامین‌ها نقش بسزایی دارد.
اسدی تصریح کرد: در نهایت اگر رشد کافی صورت نگیرد با مراجعه به متخصص غدد با بررسی‌های لازم آزمایشگاهی و انجام عکس گرافیک و بررسی سن استخوانی و توجه به شرایط بیمار، درمان مناسب در نظر گرفته میشود.
این فوق تخصص بیماری‌های غدد درون ریز و متابولیسم بالغین در ادامه گفت: اگر اختلال، هورمونال باشد درمان میشود؛ اگر بلوغ زودرس باشد که تعریف آن برای دختران زیر ۸ سال و برای پسران زیر ۹ سال است با تزریق هورمون‌های مربوطه این پروسه به تعویق می‌افتد که فرد به قد نهایی برسد.
او بیان کرد: اگر علت کمبود هورمون رشد باشد و در آزمایشگاه‌های تخصصی به اثبات برسد برای بیمار آمپول هورمون رشد تجویز میشود.
اسدی در ادامه با تاکید بر اینکه بعد از رسیدن به سن بلوغ درخواست افزایش قد چندان سودی ندارد، اظهار کرد: عده‌ای بعد از رسیدن به سن بلوغ خواستار افزایش قد هستند که این مسئله امکان‌پذیر هست؛ البته با رفع بیماری‌های زمینه‌ای که برای رفع آن از تعدادی مکمل استفاده میشود، فرد می‌تواند تا سن ۲۵ سالگی به اندازه‌ای افزایش رشد قد داشته باشد، اما افزایش رشد قدی بعد از بلوغ و بعد از بسته شدن رشد غضروف‌ها که رشد فرد به اندازه قبل از بلوغ نیست و آمپول‌های هورمون رشد بعد از این سن نه تنها باعث افزایش رشد طولی نمی‌شود بلکه باعث افزایش رشد عرضی میشود.
این فوق تخصص بیماری‌های غدد درون ریز و متابولیسم بالغین گفت: در نهایت اگر بیماری از کوتاهی قد بسیار رنج می‌برد می‌تواند بعد از بلوغ با انجام جراحی‌های ارتوپدی، قدش را مقداری افزایش دهد.
او ادامه داد: تعریف قد، بستگی به نژاد و کشور هم دارد که به طور میانگین در ایران قد بالای ۱۶۰ دختران و بالای ۱۷۰ پسران نسبتا مناسب است.
انوشه، متخصص تغذیه نیز درباره تغذیه کودکان و نوجوانان در زمان رشد اظهار کرد: ۴ فاکتور اصلی برای افزایش قد فرد وجود دارد که اولین فاکتور مهم ژنتیک یا وراثت است، فاکتور بعدی تغذیه و خواب مناسب و ورزش است.
او ادامه داد: از آن جایی که تغذیه نقش مهمی دارد فرد باید از همه گروه‌های غذایی لازم به مقدار کافی مصرف کند و غذاهایی که دریافت میکند ارزش کیفی و غذایی بالایی داشته باشد؛ معمولا غذاهایی مانند فست فودها که پرکالری هستند و فقط ارزش کالریکی دارند و ارزش غذایی ندارند باید از رژیم غذایی حذف شوند یا به حداقل برسند.
انوشه افزود: رژیم غذایی در سه وعده اصلی و میان وعده‌های مناسب مثل میان وعده‌های بین صبح تا ظهر و میان وعده عصر و بعد از شام و وعده‌های غذایی اصلی شامل مواد نان و برنج و غلات، مواد پروتئینی، مغزی‌ها و سبزیجات باشد؛ نکته دیگر اینکه نظم مواد غذایی حداقلی حفظ و از مصرف غذاهای چرب و پر کالری خودداری شود.
این متخصص تغذیه بیان کرد: عامل بعدی ورزش است که بهتر است برای افزایش قد ورزش مناسب و متعادلی انجام شود که رسوب گذاری کلسیم و رشد قدی فرد به اندازه کافی برسد؛ مورد دیگر خواب کافی که بهترین زمان برای خواب در ابتدای شب است چرا که هورمون‌ها به ویژه هورمون رشد در ابتدای شب دارای بیشترین میزان ترشح است.
او در ادامه تاکید کرد: هیچ ماده غذایی نیست که به تنهایی بر رشد اثر بگذارد؛ غذاهایی که حاوی کلسیم، منیزیم و زینک و ویتامین‌های D و C هستند بیشترین اثر را در افزایش رشد قدی دارند.
انوشه گفت: برای جذب این ویتامین‌ها و املاح مثلا ویتامین D، فرد خود را بیشتر در معرض تابش نور خورشید قرار دهد و یا اگر امکانش نبود از مکمل‌ها استفاده کند؛ در مورد کلسیم از شیر و لبنیات و برای دریافت منیزیم از مغزی‌ها مانند پسته، بادام، گردو و فندق استفاده کند و همچنین مصرف انواع گوشت‌ها فراموش نشود چرا که این مواد غذایی تأثیر بسیار زیادی در رشد فرد دارند.