سلام و خسته نباشید من غیر از مواد غذایی به قرص ژلوفن و ناپروکسن حساسیت دارم آیا میشه این قرص هارو به واکسن خانگی اضافه کرد و اگر میشود به چه مقدار باید اضافه کنم؟؟؟ و یک سوال دیگه داشتم اینکه دقیقا چقدر باید آب جوش به محلول اضافه کرد؟؟؟


علی

سلام و وقت بخیر من قصد انجام حجامت آلرژی دارم و در یکی از شهرستان های استان کرمانشاه هستم جایی رو پیدا نمیکنم که حجامت آلرژی انجام بدن خواستم بدونم میشه پیش کسی که حجامت عادی انجام میده برم و همین مراحل حجامت آلرژی رو بگم که برام انجام بده و اگر نمیشه جایی رو معرفی میکنین که برم حجامت رو انجام بدم لطفاً راهنمایی کنید ممنون
علی

سلام. ببخشید من 52 روز هست زایمان طبیعی داشتم و مشکلی هم الحمدلله در شیردهی نداشتم. اطرافیانم میگن به نوزاد شیرخشک بدم تا بدن خودم ضعیف نشه. دچار سردرگمی شدم.میشه هم شیر داد و هم در اینده دچار ضعف نشم؟ بچه اول هست و 30 سالمه
شهریار

سلام. دخترم ۷ ماهشه. هم الرژی تنفسی داره هم الرژی به بعضی مواد غذایی. همیشه هم بدنش کهیر داره و کم و زیاد میشه. واسه بچه توی این سن هم میشه حجامت الرژی انجام داد یا همون حجامت ساده کافیه. لطفا راهنمایی کنین
مریم

سلام علیکم پیام به دست بنده نرسیده ( نمیدانم به چه علت) ولی محبت بفرمایید پاسخ را مجدد برایم ارسال بفرستید..
محمدجواد

سلام واحترام دکتربزرگواربه تازگی متوجه شدم باردارم الحمدلله اما موهایم وپوستم چرب میشودو سرهمراه شوره وخارش قبلااز شامپوهای قوی استفاده میکردم خوب بودم الان نمیتونم چی جایگزین کنم البته من امپول رقیق کننده خون هم میزنم،التماس دعا ازشمابزرگوار🙏
زینب

سلام و عرض ادب برای کبد چرب چه روزی مناسب حجامت است و از کدام ناحیه بدن؟
مجید

سلام و درود من دانشجو هستم و میخام مطالب یکی از مقالتتون رو pdf کنم و تو کلاس ارائه بدم از نظر شرعی شما مخالف نیستید؟
محمد رجبیان

سلام و ادب شش ماهی هست گاهی سوزش درسمت چپ قفسه سینه نزدیک به زیر بغل دارم .پس از مدتی کار مداوم منزل احساس سنگینی در ناحیه سمت چپ قفسه سینه و چپ پشت کتف دارم این چند ماه تجت فشار عصبی بوده ام.حالت رفلاکس معده هم گاهی دارم.چه درمانی پیشنهاد میفرمایید؟
بامداد

سلام علیکم بزرگوار در دو پیام ارسال شده قبلی سوالی مطرح کردم که هنوز منتظر پاسخ شما هستم احساس میکنم که رغبتی برای پاسخ نداشتید و یا به دلیل مشغله کاری وقت جواب دادن ندارید بحرحال اگر تمایلی ندارید که پاسخگوی پیام های بنده باشید به من اطلاع بدهید تا مُصَدّع اوقات شریفتان نشوم و بنده انتظار نکشم سپاسگزارم
محمدجواد
کد : 36886
تاریخ انتشار : ۰۶ مهر ۱۴۰۱
خبرها و نظرها
Share Email
عوارض زیاد خوابیدن برای سلامت بدن

بسم الله الرّحمن الرّحيم

و صلّى اللّه على محمّد و آله الطّاهرين و لعنة الله على اعدائهم اجمعين

 

 

 

 


عوارض زیاد خوابیدن برای سلامت بدن

 

 

 

 

 


به گزارش جهان نيوز به نقل از ایسکانیوز، حتما تابه حال در مورد عوارض و خطرات کم خوابیدن زیاد شنیده اید اما از طرفی دیگر، خوابیدن بیش از حد نیز خطرات خودش را دارد. مسئله خوابیدن مدت زمان زیادی است که مورد تحقیق محققان قرار گرفته است و مدت زیادی است که در حال بررسی اثرات آن بر روی مغز هستند.
 

این موضوع ثابت شده است که بدن هنگام خواب خودش را بازیابی می کند و استراحت زیاد می تواند مشکلاتی مربوط به سلامتی را به وجود بیاورد.


بحث این بخش مربوط به عوارض خواب زیاد است که همانند عوارض کم خوابی نمیتوان به سادگی از ان گذشت.
 
 

آیا فکر می کنید که زیاد خوابیدن برای شما مفید است؟
 

جواب بعضی از محققان به این سوال خیر است و شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد زیاد خوابیدن می تواند باعث ایجاد مشکل شود و گاهی اوقات میل بیش از حد به خواب نیز می تواند ناشی از مشکلاتی باشد که در این مقاله به عوارض و مشکلات ناشی از آن اشاره خواهیم کرد.
 

آیا خوابتان زیاد است؟
 

اول از همه باید ببینیم که زیاد خوابیدن یعنی چه و چه مقداررا می توان خواب زیاد محسوب کرد؟ خواب استاندارد و طلایی حدود ۸ ساعت است و متعادل محسوب می شود و بعضی از متخصصان نیز معتقدند که بین ۷ تا ۹ ساعت می تواند خواب طبیعی باشد که برای افراد بین ۱۸ تا ۶۴ سال توصیه می شود.


مقدار مناسب خواب ثابت می کند که افراد با ۷ ساعت خواب می توانند نشاط و انرژی کافی را داشته باشند اما ممکن است که افراد دیگر به بیش از این مقدار نیاز داشته باشند و اگرچه در بیشتر مطالعات، بیش از ۹ ساعت خواب زیاد محسوب می شود.



اگر در آخر هفته ها خواب کمی دارید، با چالش بزرگی روبرو نخواهید بود و اگر به طور منظم هر شب را بیش از ۹ ساعت می خوابید و هنوز هم احساس انرژی کافی ندارید، بهتر است که تجدید نظری در میزان خواب خود داشته باشید و تخمین زده شده است که بیش از ۲ درصد از جمعیت به طور طبیعی خواب زیادی دارند اما مشکلاتی را به وجود خواهد آورد که قابل درمان است.


چرا به خوابیدن نیاز داریم؟
 

خوابیدن مثل غذا یک نیاز ضروری برای انسان است در روز برای اینکه بتوانید عملکرد خوبی از بدن خود داشته باشید، باید به اندازه کافی بخوابید.


هنوز علت اصلی نیاز ما به خواب مشخص نیست اما چیزی که واضح است این است که بدن در این زمان به استراحت می پردازد و به مغز شما فرصت می دهد که بتوانید به فرآیند تفکری خود اهمیت بدهید و مغز تان می تواند منابع اطلاعاتی را به یکدیگر ربط دهد و حافظه کوتاه مدت و بلند مدت شما نیز به خواب خوب شبانه بستگی دارد.
 
 

عوارض بیش از حد خوابیدن چیست؟
 

- دیابت
 

بین خواب زیاد و دیابت رابطه مستقیم وجود دارد و تحقیقات انجام شده نشان می دهد که هم کم خوابیدن و هم زیاد خوابیدن می تواند بدن را به سمت علائم دیابت ببرد و تئوری های مطالعاتی نشان می دهد که خواب زیاد تقریبا کار مشابهی را با مقاومت انسولین انجام می دهد و باعث می شود که بدن شما در پروسه هضم و تولید قند دچار مشکل شود.
 

- سردرد
 

بعضی از افراد بیشتر در معرض سردرد قرار می گیرند که معمولا این اتفاق در آخر هفته ها و تعطیلات بیشتر است و محققان بر این باورند که این سردرد می تواند در نتیجه خواب زیاد باشد و علت آن هم میزان سروتونین در مغز است و افرادی که در روز زیاد می خوابند و خواب شب آن ها به هم می ریزد، احتمالا صبح ها از سردرد رنج می برند.
 

- ورم
 

بیش از حد خوابیدن می تواند برای تولید کورتیزول زیاد به بدن فشار بیاورد و در دز های پایین، کورتیزول نقش مهمی را در سیستم ایمنی ایفا می کند و می تواند به کاهش التهاب و ورم در بدن کمک کنداگرچه که کورتیزول در خون ساخته می شود و زمان تولید آن در مواقع استرس یا خستگی می باشد و در نتیجه خواب زیاد تولید کورتیزول را افزایش می دهد.


حال اگر کورتیزول در بدن بالا باشد، تاثیر آن در بدن برعکس می شود، یعنی این که صبح ها با چشم های پف کرده بیدار خواهید شد و گلودرد را نیز تجربه می کنید که علت آن تورم سینوس ها و مفضل ها است.
 

- افسردگی
 

شاید بدانید که خواب زیاد می تواند باعث افسردگی شود و یا یکی از نشانه های آن باشد.


خواب زیاد و افسردگی ارتباط بسیار زیادی با هم دارند و علت آن هم می تواند دوباره به همان کورتیزول برگردد.


سروتونین یک ماده شیمیایی ایجاد کننده حس خوب در مغز می تواند در اثر افزایش کورتیزول کم شود که در اثر پرخوابی این اتفاق رخ می دهد و اگر سروتونین بدن شما به طور ثابت آشفته باشد، می تواند عکس العمل هایی مثل افسردگی را در پی داشته باشد.
 
 

- ادراک
 

استفاده از اطلاعات باعث تمرین مغز می شود و متخصصان یافته اند که عملکرد ذهنی مغز بر روی سه ناحیه است و برای افرادی که هفت ساعت در شب می خوابند، بهتر است و خواب بیشتر یا کمتر به آن آسیب می زند و مطالعات دیگر نشان می دهد که زنجیره ارتباطی این سه قسمت با خواب زیاد آشفته می شود.

 

- بیماری های فاسد کننده مغز
 

تحقیقات نشان می دهد که خواب بیش از حد زیاد یا بیش از حد کم، خطر آلزایمر را افزایش می دهد و اینکه افرادی که بیش از حد زیاد می خوابند، احتمال ابتلای بالاتری به جنون دارند.

- بیماری تیره کننده مغز
 

آیا تابه حال شده که در آخر هفته زیاد خوابیده باشید و بعد در طول روز هم احساس خواب آلودگی داشته باشید؟ تنها نشانه آن سر شما نیست.


موضوع می تواند بسیار جدی تر از این حرف ها باشد که ممکن است باعث ایجاد وضعیت های دائمی و طولانی مدت شود.


مطالعات نشان می دهد افرادی که به طور منظم ۹ ساعت یا بیشتر می خوابند، باعث زوال مغزشان مس شوند.
 

- چاقی
 

اگر شبانه روز بیشتر از ۹ ساعت می خوابید، به احتمال زیاد بیش از بقیه در معرض چاقی قرار خواهید گرفت و اگر خواب زیادی دارید، ریتم خواب شبانه روزی شما بهم می ریزد که می تواند تمام خواب و رژیم شما را در طول روز بهم بریزد.


خواب زیاد می تواند اشتیاق شما را به سمت غذا های ناسالم افزایش دهد و دچار اضافه وزن ناخواسته شوید و علاوه بر آن کورتیزولی که در بالا اشاره کردیم نیز در چاقی موثر است چرا که کورتیزول باعث ذخیره بالای چربی می شود.
 
 

- بیماری قلبی
 

خواب شب این فرصت را به قلب شما می دهد که استراحت کنید؛ سرعت ضربان قلب شما در این زمان آرام می شود و عضلات تان مجبور به زحمت برای کار کردن نیستند و اگر زیاد بخوابید، قلب شما به دلیل کم شدن فعالیت دچار مشکل خواهد شد.


اساس قلب شما نیاز دارد که بعد از ساعات مشخصی پمپاژ داشته باشد و اگر زیاد بخوابید تعداد این پمپاژ کم می شود و در نتیجه خطر گرفتگی عروق، درد سینه و کاهش جریان خون بالا می رود و مشکلات دیگر زیاد خوابیدن مثل چاقی نیز می تواند خطر مشکلات و نارسایی قلبی را بالا ببرد.
 
 

- ناباروری
 

میزان خواب شبانه شما با باروری رابطه مستقیم دارد، البته واضح است که خانم ها بعد از یائسگی کمتر در معرض این خطر هستند اما زنان جوان باید مراقب این موضوع باشند و حتما بین ۷ تا ۸ ساعت بخوابند.


خواب زیاد سیکل پریود را در خانم ها به هم می ریزد و به این معناست که تخمک گذاری شما در آن برهه نا منظم می شود و باردار شدن را سخت می کند.
 
 

- افزایش درد
 

گاهی اوقات افراد برای کاهش درد بیشتر می خوابند اما باید بدانید که خواب بیش از حد خودش می تواند عامل افزایش درد باشد.


کمردرد با کم خوابیدن یا سپری کردن زمان زیاد در رختخواب افزایش پیدا می کند و استفاده از تشک های نامناسب نیز آن را تشدید می کند و از طرفی بسیاری از سر دردهای میگرنی نیز در نتیجه خواب بی رویه است.
 
 

- فاسد شدن گلوکز
 

توانایی بدن در فرآوری قندها باعث تثبیت گلوکز می شود. حال تحقیقات نشان داده است که خواب زیاد این پروسه را در بدن به هم می ریزد و خطر دیابت نوع دو و بیماری های قلبی را با فساد گلوکز به وجود می آورد.
 

- افزایش خطر حمله
 

افرادی که بیش از ۸ ساعت در روز می خوابند، ۴۸ درصد بیش از بقیه در معرض حملات قرار می گیرند و علاوه بر آن افرادی که خواب بیش از حد زیادی دارند و سرگیجه را در طول روز احساس می کنند، احتمال حمله بالاتری خواهند داشت.
 

- پیری زودرس
 

خوابیدن زیاد اگر مزمن و طولانی شود، مغز شما را زودتر پیر می کند. مخصوصا در جوانان که نشان می دهند آنهایی که زیاد می خوابند، دو سال زودتر از دیگران پیر می شوند.


در نتیجه با کاهش تمرکز، حافظه ضعیف و ناتوانی در انجام امور روزانه روبرو خواهید شد.
 

- خستگی
 

سپری کردن زمان زیاد در رختخواب باعث می شود که احساس خستگی شما نیز افزایش پیدا کند و این خستگی می تواند تاثیرات منفی بر جنبه های مختلف زندگی شما داشته باشد.


کم حوصلگی، ضعیف شدن ذهن و بالا رفتن خطر تصادف هنگام رانندگی از نتایج آن است.
 

- افزایش خطر مرگ
 

با تفاسیر و مشکلاتی که در بالا نام بردیم، خواب بیش از حد می تواند باعث به وجود آوردن مشکلاتی در فرد شود که میزان مرگ و میر را بالا می برد.
 

- غذای سالم بخورید:
 

تئوبرومین- در شکلات یافت می شود و میزان آن در وانیل کم است.


دودکانوئیک اسید- در نارگیل، روغن نارگیل و روغن هسته خرما زیاد است.


کولین- در میگو، ماهی، تخم مرغ، بوقلمون، سویا و سبزیجات تیره بیشتر است.


سلنیوم- در آجیل های برزیلی، ماهی، میگو، بوقلمون، مرغ، گوشت گاو و غلات کامل یافت می شود.


لیکوپن- در هندوانه، گوجه پخته، فلفل قرمز، گواوا و کلم قرمز بالاست.


فسفر- در دانه کدو تبل، تخم آفتابگردان، تخم مرغ، ماهی، آجیل برزیلی، گوشت قرمز، پنیر سویا و عدس وجود دارد.
 
 

- ورزش کنید.


فعالیت های نسبتا سبک و متوسط را به طور منظم دنبال کنید تا کیفیت خواب و سلامت شما افزایش پیدا کند که ورزش کردن بی خوابی را از بین می برد و می تواند خواب افراد پرخواب را نیز کاهش دهد.


آشفتگی و اتفاقاتی مثل راه رفتن در خواب برای فرد با ورزش کاهش پیدا می کند و انرژی او را تامین می کند.


- در معرض نور خورشید قرار گرفتن
 

بدن ما ساعت دارد و در ساعت های مشخصی شروع به تولید هورمون های خاصی می کند و تولید این هورمون ها از الگوهای رفتاری ما، دما، محیط و مخصوصا نور الگو می گیرند.


اگر صبح های زود خودتان را در معرض نور قرار دهید، راحت تر از خواب بیدار خواهید شد.


قهوه خود را در فضای آزاد میل کنید، یک پیاده روی سبک داشته باشید یا اینکه پیاده به محل کار بروید و در کنار پنجره خوابیدن نیز کمک کننده است و اگر محل زندگی و خانه شما تاریک است، تنها چاره این است که صبح ها چراغ را روشن کنید.


- به زمان خوابیدن خوب پایبند باشید.
 

یکی از مهم ترین کارها در زندگی این است که ساعت بدن خود را به دست بیاورید و به آن پایبند باشید.


ساعت های آشفته و نامنظم برای خوابیدن استراحت را از شما می گیرد و باعث می شود که شب ها دوباره خواب سختی داشته باشید و در نتیجه روز بعد احساس خستگی کنید اما زمانی که تایم خواب و بیداری شما دقیق و منظم باشد، سیستم بدنی تان یاد می گیرد که خودش را متعادل کند.
 
 

- در زمان مناسب کافئین بخورید.
 

همه ما می دانیم که نباید نزدیک تایم خوابیدن کافئین مصرف کرد اما نوشیدن آن هنگام عصر می تواند تاثیر خود را در کفیت خواب شما نشان دهد و در واقع باید کافئین را در ساعات اولیه بیداری و چند ساعت قبل خواب مصرف نکنید اما در میانه روز مجاز هستید.
 
 

- محیط خواب خود را آماده کنید.
 

به محل خواب خود توجه کنید که عواملی مثل نور، صدا و دما نیز می تواند در سرعت به خواب رفتن و میزان آن موثر باشد.
 
 

- تاریکی
 

بدن در تاریکی ملاتونین ترشح می کند، در حالی که وجود نور مثل نور تلویزیون، کامپیوتر و گوشی شما را بیدار نگه می دارد، قبل خواب این نورها را کم کنید و ۳۰ دقیقه قبل خواب آن ها را خاموش کنید و اگر نمی توانید نور محیط را کم کنید، از چشم بند استفاده کنید.
 
 

- صدا ها را کم کنید.

 

صداهای زیاد از اطراف، خوابیدن را سخت می کند و روی مدت زمان آن نیز تاثیر می گذارد.


اگر محیط به اندازه کافی ساکت باشد، خواب شما کیفیت بالایی خواهد داشت و هدفون خاموش و گوش بند می تواند در از بین بردن صداها به شما کمک کند و لوازم پر سر و صدا مثل کاندیشنرها را خاموش کنید.
 
 

- راحتی
 

تشک شما بیشترین نقش را در کیفیت خواب دارد، مخصوصا اگر بدن درد داشته باشید.


تشک های قدیمی معمولا خواب راحتی را به شما ارائه نمی دهند و باید پوزیشن راحتی را نیز برای خود انتخاب کنید.

- دما
 

خواب فرد در دمای خنک بهبود پیدا می کند و ترموستات را بین ۶۲ تا ۷۰ درجه قرار دهید و از پتو و لباس راحت استفاده کنید.


منبع :

جهان نیوز



نظرات
نظر خود را ثبت کنید

کاربر گرامی؛ سلامٌ علیکم

 

لطفا پیش از ثبت نظر خود توجه داشته باشید:


تجویز دارو و پیچیدن نسخه برای بیماری و مشکلات شخصی و موردی، نیاز به شرح حال کامل و معاینه بالینی دارد که طبیعتاً از طریق ارتباط مجازی، قابل حصول نیست.

 

 

لذا خواهشمندیم از تقاضای نسخه و دارو برای بیماری های موردی، اجـتناب فرمایید.

 

سایر نکات:


❶از اعلام نشانی و تلفن درمانگاه معذوریم. درصورت تمایل از طریق پایگاه «طبیب شهر»، پزشک مورد نظر خود را جستجو کنید.

ابتدا مقالات مربوطه را مطالعه کنید و پس از اطمینان از نبود اطّلاعات مورد نظرتان، نسبت به طرح سؤال اقدام کنید. از پاسخگویی به سؤالاتی که در متن مقاله پاسخ داده شده اند معذوریم.

❸از طرح سؤال هایی که نیاز به پاسخ های خصوصی و ارسال به پست الکترونیک دارد خودداری فرمایید.

❹پاسخگویی به سؤالاتِ کلّی و نیازمند پاسخ های مفصّل در توان پایگاه نیست.

❺نشانی پست الکترونیک شما در نزد پایگاه طبّ شیعه محفوظ است.

❻هرنظر را تنها یک بار ارسال کنید و از تکرار ارسال نظرات خودداری کنید.

❼حتّی المقدور از ارسال نظرات به صورت «فینگیلیش» خودداری کنید.

❽پاسخ هاي ارائه شده، كلّي و عمومي هستند و پاسخ دقيق و تخصّصي، تنها با ويزيت بيمار امكانپذير است

 

 

با سپاس و امتنان        

دکتر وحید علیان نژادی

نام :  
ایمیل :
* نظر شما
 

آخرین مقالات

داروی گیاهی کرونای مدبر غدیر[12259بازدید]
ارزش های پست مدرن، نارضایتی از پزشکی؛ گرایش به طب مکمل[14948بازدید]
اهمیت طب و طبیب در نگاه علامه حسن زاده آملی (مقاله انتخابی)[29411بازدید]
انتفاع مؤمنین از توسل به روایات طبی ائمه (علیهم‌السّلام) (مقاله انتخابی)[20392بازدید]
مرض عقوبت(مقاله انتخابی)[19633بازدید]
غذا درمانی از دیدگاه قرآن و علم(مقاله انتخابی)[35125بازدید]
نظام بهداشت و سلامت در اسلام(مقاله انتخابی)[46096بازدید]
بهداشت روانی اعتقادی در اجتماع(مقاله انتخابی)[17212بازدید]
بررسي ناهمخوانی آيات طبّي با علوم پزشكي(مقاله انتخابی)[23070بازدید]
قرآن و بهداشت روان(مقاله انتخابی)[63514بازدید]
فطانت و هوشمندی با پرخوری جمع نمی شود!(مقاله انتخابی)[25192بازدید]
چند نکته ساده در مورد از شیر گرفتن کودک[535651بازدید]
زردی نوزادان[493640بازدید]
ارتباط عطر و اسباب بازی با چاقی کودکان (مقاله انتخابی)[11360بازدید]
علم، سنّت، مدرنیته(مقاله انتخابی)[11530بازدید]
پزشکی نوین و تردید های پیش رو(مقاله انتخابی)[11206بازدید]
آشنایی با ابعاد آشکار و پنهان ترویج همجنس بازی در جهان(مقاله انتخابی)[16082بازدید]
توصیه های طبی از مرحوم آقا فخر تهرانی [50762بازدید]
نقد طب مدرن از دیدگاه آیت الله جوادی آملی(مقاله انتخابی)[17672بازدید]
وقتی پیامبران غرب دروغ می گویند (تبارشناسی علوم جدید)(مقاله انتخابی)[15145بازدید]

از میان مقالات

من هم از این کلمۀ برند خیلی بدم می‌آید (مقاله انتخابی)
رکود اقتصادی و فست فودها(مقاله انتخابی)
حکمت تحریم گوشت خوک در قرآن، حدیث و علم(مقاله انتخابی)
هر چه فقیرتر باشی، بیشتر به صفحهٔ گوشی‌ات نگاه می‌کنی (مقاله انتخابی)
اگر همیشه در دسترس نباشیم، اتفاق خاصی می‌افتد؟
مَرهَم؛ توصیه‌هایی از طبّ سنّتی ایران به راهیان سفر اربعین
گرداب تربیت بچه (مقاله انتخابی)
روش های عملی در درمان سرماخوردگی
منع حجامت برای رونق بیمارستان ها!
ياد بگيريم دوباره محبت بورزيم: «خانواده‌هاي از هم گسسته»، شهروندي و حمايت دولت از زوجيت (مقاله انتخابی)
ویتامین‌های بی‌خاصیت (مقاله انتخابی)
بورس‌های تحصیلی؛ ابزاری برای نفوذ و جذب نخبگان (مقاله انتخابی)
واکسینه کردن جهان؛ گیتز و راکفلر به دنبال کاستن از جمعیت جهان هستند(مقاله انتخابی)
اعتیادی کراک‌گونه به بوتاکس (مقاله انتخابی)
ازدواج تك‌جنسيتي در استراليا؛ چرا اكنون؟
استفاده از دارو به مثابه سلاح جنگی(مقاله انتخابی)
مَـــرهَـــم؛ توصیه‌هایی از طبّ سنّتی ایران به راهیان سفر اربعین(ویراست دوّم)
درسنامه مزاج شناسی- مقاله هفتم: راه کارهای عملی و کاربردی مزاج شناسی- آزمون های مزاج شناسی
مهندسى ژنتیک و پایان ماهیّت آدمى(مقاله انتخابی)
بحرانی به‌نام جمعیت‌شناسان؛ کسانی که آهنگ رشد جمعيت «صفر» را به نظام پیشنهاد می‌دهند + تصاویر (مقاله انتخابی)