بسم الله الرّحمن الرّحیم

و صلّی الله علی محمّد و آله الطّاهرین  و لعنة الله علی اعدائهم اجمعین

عنبر نسارا؛ پشکل پر خاصیت!

مقدّمه

بعد از راه اندازی پایگاه، یک نکته جالب توجّه برایم آن بود که در موارد نسبتاً زیادی، کاربران با جستجوی واژه «عنبر نسارا» وارد پایگاه شده اند؛ این کنجکاوی کاربران، من را هم وادار به تحقیق در این باره نمود که حاصل آن این مقاله به اضافه دعای خیر هزاران بیماری است که از طریق این متن یا در ویزیت های حضوری مطب از اثرات درمانی فوقا العاده این دارو بهره برده اند. 

عنبر نسارا

با شنیدن این اسم پرطمطراق، انسان ناخودآگاه، یک داروی خوش رنگ و بو را در ذهن خود مجسّم می کند؛ امّا در واقع، عنبر نسارا، پشکل الاغ مادّه(به گویش محلّی ماچه الاغ) است.

در کتب طبّی قدیم و طبّ افواهی، عنبرنسارا با این عناوین مورد اشاره قرار گرفته است:

عنبرنسارا، عنبرنسا، عنبرنصاری، پشگل ماچه‏ الاغ، پهن الاغ، سرگين الاغ ماده، سرجين(سرقین) الحمار، زبل الحمار، روث الحمار و ...

برای جستجو  در منابع علمی انگلیسی نیز می توان از این کلیدواژه ها یا کلمات مشابه استفاده کرد:

   ...Anbarnesara, Anbarnesa, female donkey’s droppings, Donkey Dung

در کتب داروسازی طبّ قدیم، خواصّ دارویی انواع مدفوع و ادرار انسان و حیوانات مختلف شرح داده شده است. جالب آنجاست که این آثار درمانی به طور مکرّر تجربه شده است و در بسیاری موارد گره گشای درمان بیماری هایی بوده اند که در حالت عادّی درمان آنها بسیار سخت است. برای مثال با مراجعه به یادداشت های مرحوم فقید، دکتر عبدالله احمدیه-که خدایش رحمت کناد- موارد متعدّدی را می توان یافت که دردهای شدید مفصلی و روماتیسمی را با ضماد سرگین گاو درمان نموده اند. البتّه در کتب طبّی قدیم، حتّی آثار استفاده خوراکی! از این داروها هم ذکر شده است امّا  از آنجا که استفاده خوراکی آنها در فقه ما حرام شمرده شده است – به استثنای ادرار شتر که با رعایت شرایط و از نظر بعضی فقها، قابل شرب است – ترجیح می دهم از این موارد عبور کنم و به سایر خواص عنبر نسارا بپردازم.

امّا قبل از شروع بحث اصلی لازم می دانم به یک سؤال مهم پاسخ دهم و آن این که:

وقتی می توان بیماری ها را با داروهای بهداشتی موجود درمان کرد، چه ضرورتی دارد که به سراغ داروهای غیربهداشتی و مشمئز کننده ای چون عنبرنسارا برویم و طبّ سنّتی را مضحکه عامّ و خاصّ کنیم؟ و اصولا اطبّا و حکمای بزرگی چون ابن سینا چرا در کتب خود به این داروها و روش های درمانی اشاره کرده اند؟

اگرچه پاسخ دقیق به این سؤال، مستلزم اطناب و بحث های تخصّصی است امّا مختصر و مفید به موارد ذیل اشاره می کنم:

1-  اوّل باید تکلیف خودمان را روشن کنیم که بهداشتی چیست و غیربهداشتی کدام است؟ آیا طبّ جدید با تعاریف خود از بهداشت و این همه مبارزه با عوامل عیربهداشتی و بیماریزا(البته طبق تعریف خودش از این عوامل) توانسته است که حال مردم دنیا را بهتر، بیماری هایشان را کمتر و جسم و روحشان را سالم تر کند؟ به نظر می رسد که همه ما نیازمند بازنگری جدّی در مفاهیم پایه و اساسی بهداشتی طبّ جدید هستیم. همین که علیرغم پیشرفت سرسام آور ظاهری علم طبّ، مردم، پزشکان، مجامع رسمی علمی عالم و نهادهای اصلی سیاستگزاری بهداشت و درمان جهانی، به این روش ها و داروهای ظاهرا غیربهداشتی! اقبال دوباره و وسیعی نشان داده اند بهترین دلیل بر این است که روند تجدیدنظر – یا حدّاقل شک و شبهه- نسبت به مفاهیم پذیرفته شده و اصول موضوعه ظاهرا بدیهی طبّ جدید در حال شکل گیری است و این رویکرد به ویژه در بین فلاسفه غرب به شدّت دنبال می شود؛ هرچند شیفتگی اصحاب علم ما به اربابان و کدخداهای بلوند خود باعث می شود این گونه جریان های تغییر افکار خیلی دیر در مملکت ما مطرح شوند.

2-  علاوه بر طبّ سنّتی، مفاهیم طبّ اسلامی نیز در بسیاری از مواقع مباینتی آشکار با آموزه های طبّ جدید دارند. به عنوان یک مثال ساده ممکن است یک داروی خوراکی از نظر طبّی، تمیز و بهداشتی و استریل محسوب شود امّا از نظر فقهی نجس و غیرقابل استفاده باشد. برای ما بازنگری در نحوه تعامل قواعد فقهی با اصول فکری طبّ جدید نیز از ضروریات است. مثلا در حالی که طبّ جدید بین سرگین سگ و الاغ تفاوتی نمی گذارد و هر دو را غیربهداشتی و مملو از میکروب می داند، در فقه، اوّلی نجس و دوّمی پاک است.

3-   اگر بنده به عنوان یک پزشک دریابم که بیماری یا بیماری هایی از راه هایی با اقلّ هزینه، بازدهی بالا و کمترین عوارض قابل درمانند آیا مجازم که گوش خود را به کوک ناساز عدّه ای بسپارم که « ایش!! بدم می آید»؛ « اه اه!! چه کثیف!!» «بی کلاس ها! » و ... و از هراس این که شارلاتان و منفعت طلب و پوپولیست علمی نخوانندم، بسیاری از هم نوعانم را از این درمان ها محروم کنم؟ آیا در این صورت بر خلاف سوگند پزشکی خود عمل نکرده ام؟

و این در حالی است که این مطالب مستظهر به تأکیدات علمی و تجربی بسیار زیاد موجود در کتب اطبّای بزرگی چون ابن سینا و رازی و اهوازی و عقیلی، طبّ افواهی این سرزمین، تجربه خود و همکاران و کاربران پایگاه و حتّی مقالات و تحقیقات علمی به سبک طبّ جدید است.

آیا اهمّیتی دارد که بگویند:

« در محیط اینترنت نیز برخی سایت های زرد، برای جلب مخاطب به انتشار مطالبی غیر علمی در این باره پرداخته و زیر مطلبی با عنوان (عنبر نسارا؛ پشگل پر خاصیت) به بازگویی خواص خیالی مدفوع الاغ پرداخته و بدون هیچ سند و مدرکی آن را نمونه ای از " طب شیعه"  بر شمرده اند.

به گزارش انجمن وت، بررسی منابع علمی پزشکی نوین نشان می دهد که هیچ منبعی خواص درمانی مدفوع الاغ را تائید نمی کند. حتی منابع رسمی طب سنتی نیز این شیوه درمان را به رسمیت نمی شناسند.»

4-  امّا چرا حکمای ما در کتب علمی خود به این نوع درمان ها پرداخته اند و مثلا چرا حتّی خواصّ درمانی ادرار فیل و صفرای گرگ و ... در آنها پیدامی شود؟

پاسخ در دو نکته است:

الف- برخی کتب طبّی- مانند قانون ابن سینا و الحاوی رازی و ذخیره خوارزمشاهی جرجانی- کتب مرجع هستند و دأب حکما بر این بوده است که تمام مطالبی که به نحوی مرتبط با بیماری های انسان و درمان آنها بوده است را در این کتاب ها جمع آوری کنند و به قول معروف چیزی را از قلم نیندازند، خواه این موارد، موارد دم دستی و پرمصرف و شناخته شده بوده اند و خواه این گونه نبوده اند. لذا می بینیم که برخی داروها یا درمان هایی که در تمام عمر یک حکیم هم مورد استفاده او نبوده است در کتابش ذکر شده است. در کتاب های دیگر که کتب تخصّصی تر هستند این رویه وجود ندارد و درمان های مهم تر و شایع تر و در دسترس تر بیان شده و مورد بحث قرار گرفته اند.

ب- نکته بسیار مهم و مغفول این است که شیوه درمان در طبّ سنّتی این گونه است که هر شخص در هر منطقه جغرافیایی و اقلیمی، با هر فرهنگ و سلیقه و آئین، با هر نوع بیماری و گرفتاری و توانایی، با هر سطح اقتصادی، در هر فصلی و ... بتواند بیماری خود را درمان کند.

این مسأله یعنی تنوّع  و استقلالِ درمانی از مزیّت های عمده طبّ سنّتی بر طبّ جدید است که در آن، گلوی بیماران و پزشکان توسّط کارتل های دارویی، مافیاهای پزشکی، حاکمان و سیاستمداران و ... فشرده می شود و سلامتی و بیماری انسان به سان ابزاری برای اعمال سلطه فرهنگی و اقتصادی و ... بر او مورد استفاده قرار می گیرد.

بنابراین ذکر داروهای اینچنینی در کتب طبّ قدیم دلالت بر حرّیت طبّ سنّتی و اطبّای آن دارد و به این سیاق است که کتب تخصّصی با عناوینی چون « طب الفقراء و المساکین» به رشته تحریر درآمده است.

البته طبیعتا برای ما مسلمین، در کاربرد این روش های درمانی، محدوه شرع، عامل اصلی انتخاب و غربال است. اوّل جواز شرعی و سپس انتخاب نوع درمان، متناسب باعوامل شخصی بیمار و بیماری از بین هزاران درمان مطرح شده.

نکات عملی درمان با عنبرنسارا

۱- دود دادن عنبر نسارا در محیط های بسته مثل فضای خانه، مانند اسفند اثر میکروب کشی قوی دارد و انجام گاهگاهی این کار به ویژه در فصول سرد، تاثیر قابل توجّهی در کاهش موارد بروز بیماری هایی مثل سرماخوردگی دارد؛ به ویژه اگر یکی از اعضای خانواده سرماخورده باشد می توان با این کار از افزایش بار ویروس در فضای محلّ زندگی کاست. پیشنهاد عملی این است که هفته ای دو سه بار و هر بار یکی دو عدد عنبرنسارا را داخل اسفنددودکن گذاشته و بعد از شروع دود کردن در فضای خانه بچرخانید. نیم ساعت صبر کنید و بعد پنجره ها را باز کنید تا هوای خانه تهویه شود.

در این جا بد نیست خلاصه مطالعه ای که دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد در این باره انجام شده است را با هم مرور کنیم:

تاثير دودهای طبی بر برخی عوامل عفونت زای بيمارستانی

نویسندگان: ندا پروين، مجيد وليدی، مهدی بنی طالبی، غلامرضا مبينی، کوروش اشرفی، عفت فرخی، محمود رفيعيان، نسرين اکبری، فرانک صفدری ، ليلا رفيعی وردنجانی

مرکز تحقيقات گياهان دارويی- دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد ، np285@yahoo.com

نوع مطالعه: پژوهشي 

چکيده مقاله:

- زمينه و هدف: مقاومت دارويی امروزه يکی از مشکلات اساسی در درمان عفونت هاست و مقابله با اين پديده و استفاده از جايگزين های طبيعی اهميت زيادی دارد. در اين ميان استفاده از دودهای طبی در درمان بسياری از بيماری ها و از جمله بيماری های ميکروبی و عفونی در ايران و بخصوص در استان چهارمحال و بختياری از قديم الايام رواج داشته که از جمله اين دودها، دود حاصل از سوزاندن اسپند و سرگين می باشد. اين مطالعه با هدف مقايسه خواص ضد ميکروبی دود حاصل از دانه های اسپند و سرگين بر روی سودوموناس آئروژينوزا و استافيلوکوک اورئوس طراحی و انجام شد.

- روش بررسی: در اين مطالعه تجربی آزمايشگاهی، گروه های دود اسپند و سرگين الاغ ماده به عنوان مورد و گروه های آنتی بيوتيک و دود کاه به عنوان شاهد در نظر گرفته شدند. سوش های استاندارد سودوموناس آئروژينوزا و استافيلوکوک اورئوس در محيط کشت های مناسب (مولر هينتون آگار، EMB و بلادآگار) کشت داده شدند. ديسک های بلانک آنتی بيوگرام دود دهی شده با سرگين، اسپند و کاه به طور جداگانه با کمک پنس استريل بر روی سطح پليت های حاوی اين سوش ها قرار داده شده و پس از 48 ساعت انکوباسيون در 37 درجه سانتی گراد از نظر وجود يا عدم وجود هاله رشد بررسی گرديد. عمل دود دهی در محفظه های طراحی شده هر 20 دقيقه يکبار و حداکثر تا 24 بار تکرارگرديد.

- يافته ها: هر دو گونه نسبت به دود کاه مقاوم بودند. استافيلوکوک اورئوس نسبت به دود سرگين و اسپند و سودوموناس آئروژينوزا نسبت به سرگين حساس بودند. در گروه شاهد نيز استافيلوکوک اورئوس نسبت به کلوگزاسيلين مقاوم بوده و سودوموناس آئروژينوزا تنها نسبت به اريترومايسين و سيپروفلوکساسين حساس بود. با افزايش زمان دود دهی، قطر هاله عدم رشد در موارد حساس بزرگتر شده و به عبارت ديگر اثرات ضد ميکروبی دود افزايش می يافت.

- نتيجه گيری: با توجه به يافته های پژوهش و اثرات ضدميکروبی دود سرگين بر روی ميکروب های بسيار مقاومی مانند استافيلوکوک اورئوس و سودوموناس آئروژينوزا، لزوم انجام تحقيقات وسيع تر در مورد مواد موثره و خواص دود سرگين مطرح می گردد.

- واژه‌های کلیدی: اسپند، دود، سرگين، ضد ميكروبي.

منبع: http://journal.skums.ac.ir/browse.php?a_id=368&sid=1&slc_lang=fa

۲- استنشاق دود عنبر نسارا یکی از راه های مناسب برای درمان سینوزیت های مزمن و حاد، انواع سرماخوردگی، آلرژی، برونشیت، برونشکتازی، سرفه های خلط دار، آسم و تنگی نفس است. به شخصه کمتر دارویی را سراغ دارم که به اندازه تدخین عنبرنسارا در درمان سینوزیت و تخلیه آنها مؤثّر باشد. این کار در درمان سردردهای کهنه به ویژه سردردهایی که در زمینه بیماری های فوق الذّکر ایجاد شده اند نیز موثّر است. بسیاری از کسانی که دچار آلرژی یا آسم و تنگی نفس هستند به بوهای مختلف حسّاسند و لذا می ترسند که در صورت استنشاق دود عنبرنسارا دچار مشکل شوند امّا در این مورد قضیه به عکس است و تدخین عنبرنسارا اثار مفید درمانی واضحی برای این بیماران دارد.

برای این کار، عنبرنسارا را در یک اسفنددودکن ریخته روی شعله کم قرار داده دود متصاعد شده را استنشاق کنید. یادتان باشد به محض این که قسمتی از عنبرنسارا شروع به سوختن کند، بقیه آن مانند عود خود به خود خواهد سوخت و نیازی به ادامه تماس با شعله آتش نیست. راه دیگر این است که عنبرنسارا را خرد کرده به جای توتون یا تنباکو، در پیپ، چپق، قلیان و یا سیگار ریخته استفاده کنید.

بدون این که بترسید سعی کنید دود عنبرنسارا را عمیقا به داخل ریه ها بکشید. سوزش و اشکریزش چشم، سوزش گلو و چند سرفه در هنگام این کار، اتّفاقی طبیعی است و نباید موجب نگرانی شما شود.

۳- گرفتن مواضعی از بدن که دچار خارش است روی دود عنبر نسارا، یکی از روش های بسیار موثّر در کاهش انواع خارش هاست. همچنین این کار، برای درمان تاول ها و زخم های ترشّح دار نیز اثر مناسبی دارد. این روش یکی از بهترین روش های درمانی اگزما هم هست. همچنین این کار تاثیر بسیار خوبی در ترمیم سریع انواع زخم ها به ویژه زخم های سوختگی دارد. زخم های ترشّح دار ناشی از دیابت و نیز زخم های بستر هم از تدخین مکرّر عنبرنسارا بسیار سود خواهند برد.

۴- دود دادن عنبرنسارا براي كاهش خونريزي و كوتاه كردن دوره عادت ماهیانه بانوان، درمان انواع عفونت ها و ترشّحات و خارش های واژينال و کیست تخمدان مفید است. روش استفاده به این شرح است:

  

2 الي 3 عدد عنبر نسارا همراه با کمی خاكشي و اسپند، روي كمي ذغال انداخته و گلدان سفالي كه ته آن سوراخ داشته باشد را روي آن برگردانيد، كه در اين صورت مانند دودكش مي شود، لباس زير خود را درآورده و دامن بلندي بپوشيد و به حالت نيم خيز - به نحوی که پاها از هم باز شوند - روي آن بایستيد تا دود عنبرنسارا از فاصله ای حداکثر سی سانتیمتری کاملا به واژن و زیر شکم بخورد. البته این کار بدون خاکشی و اسپند هم موثر است. اگر هم حوصله ندارید می توانید بدون این تشریفات خاص درمان را انجام دهید. برای این کار، عنبرنسارا را در یک اسفنددودکن ریخته روی شعله کم قرار داده بعد از این که قسمتی از عنبرنسارا شروع به سوختن کرد، اسفنددودکن را روی زمین گذاشته و با دامن بلند و به شکل گفته شده از آن استفاده کنید.

این کار هر زمان که لازم باشد قابل انجام است. ولی دود دادن عنبرنسارا در زمان بارداری توصیه نمی شود.

5-  به همان شیوه فوق الذّکر، دود عنبرنسارا در درمان و کاهش عوارض بواسیر ازجمله کاهش درد و خونریزی آن هم بسیار موثر و کارآمد است.

6- ضماد کردن مخلوط عنبر نسارا و سرکه روی پیشانی در درمان خون دماغ مفید است.

7- مشکلات چشم: دود دادن عنبرنسارا برای درمان گل مژه( در مرحله حادّ آن) و نیز انواع عفونت های قی کننده چشم مفید است. البته دود دادن طولانی مدّت عنبرنسارا برای چشم توصیه نمی شود.

8- مشکلات گوش: تدخین عنبرنسارا، برای درمان بسیاری از مشکلات گوش ازجمله انواع عفونتها، خارش ها، دردهای ناشی از سرماخوردگی یا آب رفتگی و سندروم منیر مفید است.

9- تدخین عنبرنسارا برای درمان فوری و علامتی خون دماغ هم مؤثّر است.

10- مشکلات دهان و دندان: برای درمان دندان درد و عفونت های لثه هم می تواند دود عنبرنسارا را به موضع موردنظر برسانید و هم مي توانيد مقداري از آنرا لاي دستمال كاغذي گذاشته وروي دندان بگذاريد تا موقتا درد برطرف گردد.

11- دود دادن عنبرنسارا در بیماری هایی مانند سرخک و آبله مرغان هم بسیار مفید است و علاوه بر کاهش اثرات ریوی آنها- مصرف استنشاقی- در کاهش عوارض پوستی مثل خارش و تسریع در خشک کردن بثورات آنها هم بسار اثربخش است. دود دادن مکرر موضع زونا و تبخال- عادی و تناسلی-  هم به خشک شدن آن کمک می کند.

عنبرنسارا در تحقیقات جدید

چنان که گفتیم، خواصّ اعجاب آور عنبرنسارا نظر محقّقین را به خود جلب کرده است. نمونه ای از تحقیقات انجام شده در این مورد را در بالا آوردیم. در این قسمت هم تنها به عنوان اشاره نمونه های دیگری را ذکر می کنیم:

1- مقایسه عنبرنسارا و دهانشویه کلرهگزیدین:

African Journal of Microbiology Research Vol. 6(15), pp. 3600-3603, 23 April, 2012

Comparison of the antibacterial effect of ANNAS 0.2% and chlorhexidine 0.2%

Hasanali Shafiee, Hamed Mortazavi, Maryam Baharvand, Guita Eslami, Sedigheh Bakhtiari, Soodabeh Taheri, Fatemeh Namazi, Amin Asgari, Somayyeh Azimi and Khojasteh Joharchi

Anbarnesa smoke have a long history of antimicrobial effects in Iranian traditional medicine. The present study compared the effect of ANNAS (extract of Anbarnesara smoke) mouth wash 0.2% and Chlorhexidine 0.2% against some bacterial species. In this experimental study, the specific culture mediums were used for each species and the antibacterial efficacies of the mouth rinses were determined by means of agar diffusion test (for measurement of inhibitory zone diameter (IZD)) and dilution method (for measurement minimum inhibitory concentrations (MIC)). IZD and MIC were statistically analyzed by Kruskal-Wallis and Mann-whitney U tests. Both mouth rinses of ANNAS 0.2% and Chlorhexidine 0.2% had similar inhibitory growth zone for different bacterial species which was significantly better than control specimens. Chlorhexidine 0.2% induced higher MIC values than ANNAS 0.2% for the streptococcus sanguis and Enterococcus faecalis species, while no significant differences were found between two agents regarding MIC values against the other bacteria. Chlorhexidine 0.2% and ANNAS 0.2% showed higher growth inhibitory effect than control specimens against all bacteria except for E. faecalis. ANNAS mouth rinse 0.2% has some antibacterial properties, but it is not as efficacious as Chlorhexidine 0.2% on some selected species, with no significant effect on the E. faecalis species.

2- بررسی اثرات سیتوتوکسیک عنبرنسارا  بر فیبروبلاست ها و امکان استفاده از آن به عنوان دهانشویه:

این پژوهش نتیجه گیری می کند که محصولات تهیه شده از عنبرنسارا می توانند به عنوان دهانشویه ای با عوارض کمتر و اثربخشی مناسب در جلوگیری از جرم گرفتن دندان ها و عفونت های بافت لثه مورد استفاده قرار گیرند.

Anc Sci Life. 2014 Apr-Jun; 33(4): 203–207.

?Evaluation of cytotoxic effects of Anbarnesa on fibroblast L929: Can it be used as a mouthwash

Hassan Ali Shafiee, Mohammad Hosein Kalantar Motamedi, Morteza Mina, Jamileh Beigom Taheri, Somayyeh Azimi, Khojasteh Joharchi, Zahra Yadegari, Hamid Reza Rasouli

Aims

In Iranian traditional medicine Anbarnesa (derived from smoke from burning female donkey's stool) has been used to treat ulcers and inflammatory conditions like stomatitis and ear infections (otitis). We assess the properties of Anbarnesa as an alternative mouthwash.was used to read the results. Data were analyzed using one-way ANOVA test

Results

The findings of this study showed Anbarnesa was nontoxic in 1/64, 1/128 and 1/256 dilutions. In 1/32 dilution, toxicity was seen after 72 h. In dilutions, 1/8 and 1/16 toxicity were seen in the 1^st h

Conclusion

According to the initial results of Anbarnesa may be used as an alternative mouthwash with fewer side-effects for plaque control and prevention of periodontal disease

3- عنبرنسارا؛ سنّت گذشته، پزشکی آینده

این مقاله با مرور مقالات علمی نگاشته شده درباره عنبرنسارا نتیجه می گیرد که این دارو در بهبود زخم ها، کاهش تشکیل جوشگاه زخم، از بین بردن سلول های سرطانی و درمان عفونت ها مفید است.

Iran Red Crescent Med J. 2015 December; 17(12)

Review Article

Anbarnesa: The Past Tradition, the Future Medicine

Hassan Ali Shafiee and Elham Moravej-Salehi,

AbstractContext: In the Iranian traditional medicine, anbarnesa smoke derived from burning female donkey’s dung has long been used for treatment of inflammatory ulcers and infections of the middle and external ear with no significant side effects. The aim of this study was to introduce anbarnesa and discuss its therapeutic effects.

Evidence Acquisition: We conducted a systematic search in PubMed, Medline, Google, and Google Scholar databases to find studies on anbarnesa. The keywords searched were as follows: “anbarnesa,” “traditional medicine,” “medicinal smoke,” “donkey,” “dung,” “antimicrobial,” “inflammation,” “infection,” and “cytotoxicity.

Results: Literature review reveals that ANNAS (anbarnesa smoke) enhances wound healing, decreases scar formation, inhibits growth of cancer cells (Hela and KB) and has antimicrobial properties. Also, ANNAS combined with propylene glycol is nontoxic in 1/64, 1/128, and 1/256 dilutions.

Conclusions: The constituents of anbarnesa smoke mainly possess antibacterial, anti-inflammatory, and growth inhibition effects on cancer cells