بسم اللّه الرّحمن الرّحیم
و صلّی الله علی محمّد و آله الطّاهرین و لعنه الله علی اعدایهم اجمعین
فطانت و هوشمندی با پرخوری جمع نمی شود!
(پرسش و پاسخ از محضر حضرت آیت الله جوادی آملی)
پرسش 27: اگر نماز شب بخوانم در طول روز به درسم لطمه وارد می شود؛ چه کنم؟
اگر انسان بخواهد نماز شب بخواند به درس روز لطمه وارد نمی شود؛ به شرط اینکه شب ها یک مقدار زود بخوابد و شام را سبک تر میل کند. شام را هر چه سبک تر میل کنید بهتر است.
شما می دانید بدن دو وعده غذا بیشتر احتیاج ندارد. به ما گفته اند اگر سیر هستید غذا نخورید، در روایات آمده است در حال سیری غذا خوردن استعداد را کم می کند. یکی از بیانات نورانی حضرت امیر(علیه السلام) این است که «لم تجتمع الفطنة و البطنة؛ فطانت و هوشمندی با پرخوری جمع نمی شود». پرخور هرگز خردمند نمی شود؛ چرا؟
برای اینکه تمام تلاش و کوشش روح این است که این غذاها را هضم کند و دیگر فرصت اندیشیدن ندارد. درست مثل آن است که شما یک انسان متخصص دانشمند را رفتگر کوی و برزن کنید تا زباله ها را جمع کند. اگر کسی بتواند استاد باشد چرا او را به رفتگری وادار کنیم.
روح انسان می تواند استاد و مربی خوبی باشد، حیف است او را رفتگر جسم کنیم، بگوییم زباله ها را جمع کن. غذایی که می خوریم تا به مواد دفعی و زباله تبدیل شود طول می کشد. این کار را که بدن انجام نمی دهد؛ این روح است که با واسطه بدن این کارها را انجام می دهد.
روح یک سلسله قوای ادراکی دارد یک سلسله قوای تحریکی. قوای تحریکی روح نیز یک سری ابزار فیزیکی دارد مثل معده و روده و ریه وقلب، ولی آن که غذا را به صورت خون درمی آورد و عادلانه بین مو و ناخن و گوش و چشم و مژه تقسیم می کند، نفس انسان است، روح آدم است.
خلاصه حیف است انسان روح خود را به رفتگری وادار کند. وجود مبارک امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمود: «لا تجتمع عزیمة و ولیمة». یک وقت انسان اهل سورچرانی است، می خواهد این جا سور بخورد و آنجا سور بخورد، هر روز یک جا میهمان باشد. آدم سورچران اهل عزم نیست.
انسان تا می تواند بهتر است دستش کنار سفره خودش باشد. اگر کسی بخواهد اهل عزیمت و جزء وارثان اولوالعزم باشد، در همان رفت و آمد با ارحام هم مراقب است. گاهی میهمانی هایی پیش می آید که عیبی ندارد انسان برود، اما این که سورچران باشد با اهل عزم بودن سازگار نیست.
پس نماز شب انسان را از کار روز باز نمی دارد، به شرط آن که انسان مراقب مسائل جنبی باشد. خیلی از برنامه های تلوزیون هست که انسان می تواند نگاه نکند، همه سریال ها که سودمند نیست. خیلی از جلسات و گفتن ها و شنیدن ها سودمند نیست.
حضرت امیر(علیه السلام) به فرزندش فرمود: جوان! مبادا کاری کنی یا حرفی بزنی که دیگران به تو بخندند. این کار، تو را کوچک می کند. اگر نیم ساعت به اذان صبح بلند شوید هم به نماز شب می رسید هم به نماز اول وقت؛ بعد هم کمی استراحت می کنید و به درس روز هم لطمه ای وارد نمی شود.