بسم الله الرحمن الرحیم
و صلّی الله علی محمّد و آله الطّاهرین و لعنه الله علی اعدئهم اجمعین
نفخ نوزادان(کولیک - دل پیچه)
نفخ یا دل پیچه نوزادان از مشکلاتی است که باعث ناراحتی های زیادی در خانواده می شود. گریه مداوم اینگونه نوزادان، یک تراژدی است که شادی ناشی از بچه دار شدن را تا حدّی تحت الشّعاع قرار می دهد. در این رابطه نکات ذیل قابل ذکر است:
۱- این مشکل دوره خاصی دارد که طول آن در کودکان مختلف، متفاوت است و پس از طی این دوره معمولاً مساله خود به خود حل می شود. برخی کودکان، چهل روزه و بعضی دیگر سه چهار ماهه این مشکل را از سر می گذرانند.
۲- نکات ساده ولی در عین حال مهمی در هنگام شیردهی هستند که رعایت آنها مشکل را خیلی کم می کند. این نکات را به نقل از خانم دکتر اختری با هم مرور می کنیم:
- هنگام شیردهی توجه کنید که گوشه دهان کودک باز نباشد که به همراه شیر هوا نمکد. با دست خودتان سینه تان را کنترل کنید و اجازه ندهید روی صورتش بیفتد.
- سعی کنید بنشینید و شیر بدهید.
- از بالش های متعدد یا بالش مخصوص شیردهی برای زیر بدن کودک استفاده کنید تا زود خسته نشوید.
- بعد از تمام شدن شیردهی، کودک دلبندتان را با شکم روی کف دستتان گذاشته به سینه تان بچسبانید و با دست دیگر به ملایمت به پشتش بزنید تا چند آروغ خوب بزند. البته می توانید حوله مناسبی روی شانه خود پهن کرده او را روی شانه تان بگذارید و این کار را با نهایت صبر و آرامش و همراه خواندن آوازی ملایم که به او آرامش و حس حمایت شدن بیشتری بدهد انجام دهید.
- کودک را به پهلو بخوابانید. در این حال با گذاشتن بالش او را حمایت کنید.
- سعی کنید کودک در تخت خودش بخوابد.
- حتما از گهواره یا تخت گهواره ای استفاده کنید. به ملایمت تکانش دهید.
- اعصابتان آرام باشد. برای اعضای خانواده با مهربانی و حسن نیت توضیح دهید که صدای بلند تلویزیون، صدای بلند موسیقی، دود سیگار و قلیان، بحث با صدای بلند و... شما و دلبندتان را می آزارد.
- کودک زیبای شما چون غنچه ای است که توان مقاومتش در برابر باد و طوفان بسیار کم است و خانه برایش بهترین و امن ترین مکان است. به روایتی تا شش ماهگی و به روایتی دیگر تا یک سالگی از بردنش به مکان های شلوغ، مراکز خرید، شهر بازی و مسافرت های طولانی اجتناب کنید.
۳- در این دوره مادر باید از مصرف غذاهای نفّاخ به شدت پرهیز کند(حبوبات، سیر، پیاز و …). همچنین بهتر است در سبد غذایی خود از غذاها یا داروهایی که نفخ را کم می کنند هم استفاده کند. مصرف رازیانه، آویشن یا زیره سبز(در اشکال مختلف آنها به صورت دم کرده، جوشانده، عرقیات، قاووت یا در غذاها) یک راه حل ساده است که هم شیر مادر را زیاد می کنند و هم نفخ او را کم. توصیه اکید می کنم که مادران توصیه این بلند را جدّی بگیرند. شاید راحت ترین راه این باشد که شبی یک استکان عرق رازیانه به جز ایام عادت و بارداری تا چند ماه بخورید.
۴- یک راه خوب برای کاهش نفخ نوزادان استفاده از عرقیاتی مانند زیره، آویشن، زنیان، بابونه، شیرین بیان، گشنیز، بادرنجبویه، انیسون، کرفس و ... است.
پس از هر بار شیر دادن ۲ تا ۳ قاشق چایخوری از یکی از این عرقیات را به کودک بخورانید. مادر نیز می تواند روزی دو یا سه بار و هر بار نصف استکان از این عرقیات را استفاده کند.
تذکّر: اگر با خوردن این عرقیات، کودک دچار گرمی می شود؛ کمی عرق کاسنی به آنها بیافزایید.
5- یک قاشق چایخوری زیره سبز شسته شود و در یک استکان آب جوش ده دقیقه دم بکشد و بعد با کمی نبات شیرین کرده قاشق قاشق به نوزاد بدهید.
6- از روشهای مفید دیگر این است که شکم کودک را روزی یک دو بار با روغن زیتون تصفیه نشده به صورت دورانی(به مرکزیت ناف) و در جهت عقربه های ساعت به آرامی ماساژ دهید تا روغن به خورد پوست کودک برود.
7- گرم کردن موضعی مثل گذاشتن حوله یا پارچه گرم روی شکم نوزاد نیز روش موثّری در کاهش نفخ و دل پیچه کودک است.
8- ترنجبین یک داروی آزموده شده است. روزی یکی دو بار و هر بار نصف قاشق چایخوری ترنجبین را در نصف استکان آب جوش حل کرده صاف کنید و به تدریج به نوزاد بخورانید. ترنجبین نیاز به شیرین کردن ندارد و خودش به اندازه کافی شیرین هست. این داروی خوشایند، علاوه بر کاهش نفخ نوزاد، یک آرامبخش و خواب آور موثّر نیز هست؛ همچنین به علّت ارزش غذایی بالا، ترنجبین یک داروی ایده آل در نوزادانی است که به علّت کمبود شیر مادرشان دچار مشکل هستند.
برای افزایش اثر این نسخه می توانید ترنجبین را به جای آب، در عرق شیرین بیان یا بابونه حل کنید. اگر مشکل بی خوای کودک شدید است افزودن چند قاشق غذاخوری گلاب به این ترکیب هم خیلی خوب است.
9- توصیه اکید می کنم که با مصرف داروهای آرامبخش و ضدّ نفخ شیمیایی( که از اتّفاق، اکثرا اثربخشی مناسبی نیز ندارند) به کودک دلبند خود خیانت نکنید و مطمئن باشید که با به کار بستن دستورات ساده فوق، به نتیجه مطلوب خواهید رسید.
10- یک نکته مهم در درمان بسیاری از این نوزادان، پرهیز مادر او از شیر و لبنیات گاو و هر خوراکی که حاوی آنها باشند است.
11- به تجربه ثابت شده است که بعضی صداهای خاص باعث آرامش نوزاد می شوند. مثلا بعضی از آنها با شنیدن صدای جاروبرقی آرام می گیرند و بعضی بچّه های دیگر را تنها اگر سوار اتوموبیل خود کرده به گردش و گذار مشغول شوید، از دست گریه تمام نشدنی آنها آسوده خواهید شد.
یک تجربه گرانقدر
وقتی خداوند متعال، بر سر من و همسرم منّت گذاشت و فرزند دوّممان را به ما هدیه داد، با مشکلی مواجه شدیم و آن هم نفخ بیش از اندازه و غیر طبیعی او بود؛ به نحوی که تمام نسخه هایی که برای بیماران خود می پیچیدم را برای نوزاد خود اجرا کردم؛ امّا نتیجه ای حاصل نشد. در این گونه مواقع که تیر دانسته های طبّی من به سنگ می خورد، به تجربه دریافته ام که راه حل را باید پیش قدیمی ترهای فامیل جستجو کرد و خدا را شکر، این بار هم به چشم خود دیدم که طبّ افواهی ما چه گنجینه سرشاری از راه حل های درمانی را در خود ذخیره کرده است. به تمام مادرانی که فرزندانشان نفخ های شدید و غیرعادی دارند و به درمان های معمول پاسخ خوبی نمی دهند توصیه می کنم روش ذیل را تجربه کنند. حتّی در نفخ های عادی هم می توان این روش را به عنوان راهی برای وصول سریع تر به نتیجه درمانی مطلوب به کار بست.
۱- به مدّت ۳- ۲ شب، قبل از خواب، بالا تنه نوزاد(شکم، قفسه سینه، سرشانه ها و تمام ناحیه پشت) را به خوبی با روغن کرچک ماساژ دهید – به نحوی که روغن، جذب پوست شود – و سپس کودک را به حالتی مانند قنداق کردن کاملاً ببندید و به خصوص مواظب باشید که در معرض باد و سرما قرار نگیرد.
۲- در طول روز، ۲- ۱ بار ناحیه زیر ناف نوزاد را با روغن کرچک به خوبی ماساژ دهید.
۳- روزی ۲- ۱ بار، یک گلوله کوچک پنبه(به اندازه یک لوبیا) را با روغن کرچک آغشته کرده و برای نوزاد شیاف بگذارید. راه دیگر این است که یک گوش پاک کن را با روغن کرچک آغشته کرده به آرامی، چند بار داخل مقعد نوزاد جلو و عقب ببرید تا باد شکمش خالی شود.
موارد ۲ و ۳ را تا بهبودی نوزاد ادامه دهید که البته این روند معمولاً چند روزی بیشتر طول نمی کشد. با انجام این روش خواهید دید که کودک دلبندتان از دست این نفخ آزار دهنده خلاص شده و خواب خوب و آرامی را تجربه خواهد کرد.