بسم اللّه الرّحمن الرّحيم
و صلّي الله علي محمّد و آله الطّاهرين و لعنة الله علي اعدائهم اجمعين
توصیه‌های امام رضا علیه السلام برای داشتن پوست و مویی زیبا
مواد خوراکی و نوع تغذیه آدمی می‌تواند تأثیر مستقیمی روی بدن داشته باشد. دانش روز ثابت کرده است که داشتن عادت‌های غذایی مناسب می‌تواند ما را برای داشتن پوستی سالم و بانشاط یاری رساند.
امروزه در کنار راه‌های متعدد برای رفع چروک پوست راه‌حل‌های طبیعی برای این کار هم پیشنهاد می‌شود. از میان توصیه‌های پزشکی امام رضا علیه‌السلام که در فرصت‌های مختلف بیان کرده‌اند می‌توان به برخی از این راه‌حل‌ها دست یافت.
ایجاد چین و چروک صورت تا حدودی احساس نشاط را از بین برده و باعث می‌شود افراد اعتماد به‌نفس خود را از دست داده و احساس پیری کنند. برخی راه‌های طبیعی برای رهایی از این مشکل وجود دارد. امام رضا علیه‌السلام در فرصت‌های مختلفی که برای ایشان پیش آمد؛ ضمن ذکر برخی خواص خوراکی‌ها و تأثیر آن‌ها بر روی پوست بدن توصیه‌های ارزشمندی در این زمینه داشته‌اند. امام هشتم علیه السلام در دستورالعملی جالب در باره داشتن مو و صورت زیبا می‌فرمایند:
* * استفاده از سفیده‌ی تخم‌مرغ و ماساژ دادن پوست با آن به علت مواد موجود در آن برای نرمی و لطافت پوست سفارش شده است اما در خوردن این ماده غذایی باید حساب‌شده عمل کرد چرا که برای پوست تأثیر معکوس دارد. امام رضا علیه السلام می‌فرماید: خوردن همیشگی تخم‌مرغ، سبب پیدایش کنجدک (کک مک) در صورت می‌شود. (1)
* * استفاده از روغن زیتون طبیعی برای کمک به نرمی و انعطاف‌پذیری پوست و رفع چین و چروک‌ها سفارش شده است. امام رضا علیه السلام در رساله ذهبیه در مورد عادت‌های غذایی فصل سرد توصیه کرده‌اند: در این فصل باید غذاهای پر انرژی مصرف کرد. مالیدن روغن و ماساژ استخوان‌ها در حال استراحت با روغن‌های شب بو، زیتون و گل سرخ به تقویت و استحکام کمک می‌کند.
* * ماساژ درمانی یکی از راه‌های رفع چین و چروک‌های پوست است و در طب اسلامی سفارش‌های متعددی برای آن شده است. امام رضا علیه‌السلام در باره اهمیت این روش درمانی در تامین نیرو و نشاط بدن می‌فرماید: وَ أَرْوِی أَنَّهُ لَوْ کَانَ شَیْ ءٌ یَزِیدُ فِی الْبَدَنِ لَکَانَ الْغَمْزُ یَزِیدُ وَ اللَّیِّنُ مِنَ الثِّیَابِ وَ کَذَلِکَ الطِّیبُ وَ دُخُولُ الْحَمَّامِ وَ لَوْ غُمِزَ الْمَیِّتُ فَعَاشَ لَمَا أَنْکَرْتُ ذَلِکَ؛ روایت میکنم که اگر چیزی موجب افزایش نیرو و نشاط بدن باشد، ماساژ دادن بدن و لباس نرم، همچنین بوی خوش و استحمام [جزیی از آن] است و اگر مرده‌ای در اثر ماساژ دادن زنده شده، من انکار نمی‌کنم. (٢)
در خراسان روزی جوانی از شیعیان از زردی، خدمت آن حضرت شکایت کرد. حضرت فرمودند: خیار را پوست بکن و بعد پوستش را با آب بپز و بعد از پختن به مدت سه روز مقداری از آن را در حال ناشتا بخور
* * استفاده از میوه و سبزیجات هم به علت داشتن ویتامین‌های مفید می‌تواند منجر به استحکام و درخشش پوست شود. یکی از مواد مناسب برای تقویت پوست استفاده از مرکبات به ویژه لیمو است. اسید موجود در لیمو باعث می‌شود تا پوست روشن‌تر شود و چین و چروک‌ها کمتر به نظر برسند. همچنین بوی تازه لیمو باعث ایجاد حس تازگی در فرد می‌شود. مرکبات در طب الأئمّه (علیهم السلام اجمعین) از ارزش و اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پیشوایان دین با بهره‌گیری از الهامات ربانی جوامع بشری را به ارزش دقیق علمی میوه‌ها و فرآورده‌های طبیعی آگاه نموده‌اند. در توصیه‌های پزشکی ائمه (علیهماالسلام اجمعین) خوردن مرکبات قبل از غذا خوب و بعد از غذا بسیار پسندیده دانسته شده است. امام رضا (علیه السلام) هم مصرف این میوه باارزش را برای هضم و جذب غذا و کمک به رسوب‌زدایی از خون بدن و بهبود سوخت و ساز و پیشگیری از غلظت خون مفید شمرده‌اند. (٣)
* * امام رضا علیه‌السلام در دستورالعملی درباره ناراحتی پوستی بهک یا همان پیسی راه درمان آن را بیان کرده‌اند. مردی می‌گوید: از امام رضا (علیه السلام) در مورد بهک پرسیدم. فرمود: مقداری ماش تازه را در فصل برداشت آن بردار و همراه برگش بکوب و فشار بده تا آبش گرفته شود. آن آب را در حالت ناشتا بخور و بر قسمت بهک زده بمال.
* * امام رضا علیه‌السلام برای درمان زردی پوست هم دستورالعملی جالب دارند. حماد بن مهران بلخی می‌گوید: در خراسان روزی جوانی از شیعیان از زردی، خدمت آن حضرت شکایت کرد. حضرت فرمودند: خیار را پوست بکن و بعد پوستش را با آب بپز و بعد از پختن به مدت سه روز مقداری از آن را در حال ناشتا بخور.
* * امام رضا (علیه السلام) همچنین برای نشاط پوست می‌فرمایند: توصیـه میکنم که از زیاده‌روی در خوردن پیاز خودداری کنید؛ زیرا پیاز زیاد رنگ نشاط و شادی را از چهره می‌برد و سایه‌ای غم‌انگیز به سیما فرو می‌اندازد.
* * همانطور که گفتیم گوارش می‌تواند تأثیری مستقیم بر پوست داشته باشد. علی بن محمد بنشیم گفت: به محضر امام رضا (علیه السلام) از مشکل گوارش غذا شکایت کردم، حضرت فرمود: زرده تخم‌مرغ بخور. گفت: همین کار را کردم و از آن سود بردم. آن حضرت همچنین می‌فرمایند: زیاد تخم‌مرغ آب پز خوردن، تنگی نفس و نفس‌نفس زدن می‌آورد و خوردن زیاد تخم‌مرغ سبب بیمار شدن طحال و سپرز می‌شود. (٤)
* * و در بیانی دیگر می‌فرمایند: خوردن زیاد تخم‌مرغ، کک و مک در چهره به وجود می‌آورد. (٥)
* * امام رضا علیه‌السلام در جایی دیگر به خواص روغن زیتون اشاره نموده و چنین می‌فرمایند: نعم الطّعام الزّیت یطیّب النّکهة و یذهب بالبلغم و یصفّی اللّون و یشدّ العصب و یذهب بالوصب و یطفیء الغضب؛ روغن زیتون غذای خوبی است، دهان را خوش‌بو و بلغم را برطرف می‌سازد، رنگ صورت را صفا و طراوت می‌بخشد، اعصاب را تقویت کرده، بیماری و درد و ضعف را از میان می‌برد و آتش خشم را فرو می‌نشاند. (٦)
* * از خواص اعجاب انگیز انجیر تقویت مو و کمک به رشد موهای بدن است. امام رضا علیه‌السلام می‌فرمایند که انجیر مو را می‌رویاند. از طرفی انجیر نیروزا، مقوی نیروی جسمی، کمک‌کننده به هاضمه، ملین و تسکین‌دهنده تشنگی و حرارت است و شاید به همین خاطر است که امام رضا (ع) می‌فرماید: وَلایُحتاجُ مَعَهُ إِلى دَواءٍ؛ با وجود انجیر دیگر شما احتیاجى به دارو ندارید.(٧)
امام رضا (علیه السلام) همچنین برای نشاط پوست می‌فرمایند: توصیـه میکنم که از زیاده‌روی در خوردن پیاز خودداری کنید؛ زیرا پیاز زیاد رنگ نشاط و شادی را از چهره می‌برد و سایه‌ای غم‌انگیز به سیما فرو می‌اندازد
* * امام رضا (علیه السلام) انار را میوه‌ای می‌دانند که برای آوردن فرزندانی سالم توصیه می‌کنند و می‌فرماید که انار فرزند را زیبا می‌گرداند . (٨) انار یک تصفیه‌کننده خون بوده و برای کبد بسیار مناسب است. به این دلیل از قدیم خوردن این میوه برای شفافیت پوست توصیه می‌شده است. از امام رضا(علیه السلام) هم نقل شده که: «انار بخورید تا دهان‌تان پاکیزه و خوش‌بو شود.»
و همچنین در توصیه‌هایی جامع می‌فرمایند:
* انجیر و مشروب مویز که اهلش می‌نوشند، اگر با هم خورده شود تولید نقرس و پیسی می‌کند.
* مداومت بر خوردن پیاز باعث کلف (یک اختلال تغییردهنده رنگ پوست صورت به سمت سیاهی می‌باشد که علل مختلفی دارد) در صورت می‌شود.
* خوردن غذاهای شور و گوشت‌های نمک‌سود و همچنین خوردن ماهی شور بعد از عمل حجامت و فصد رگ‌ها تولید بهک و جَرَب می‌کند.
پی‌نوشت‌ها:
1. بحارالانوار: ج 62 ص 321، طب الامام الرضا (علیه‌السلام): ص 62
٢. دانشنامه احادیث پزشکی ج 1 ص 99
٣. محاسن برقی/ ص 555-556/ بحارالانوار ج 63/ ص 191
٤. طب الرضا ص 28؛ بحارالانوار، ج 62، ص 321
٥. بحارالانوار، جلد 62، صفحه 321
٦. بحارالانوار، ج 66، ص 183
٧. وسائل الشیعه ج17 ، ص133، ح
٨. محاسن ، ج 2 ، ص 546
فرآوری: مریم مرادیان نیری