بسم الله الرحمن الرحیم

و صلّی الله علی محمّد و آله الطّاهرین و لعنه الله علی اعدایهم اجمعین

آزمون علمی حجامت

سلام؛

یکی از مشکلات شایع مراکز درمانی که در زمینه طبّ سنّتی فعالیت می کنند؛ کمبود یا ناهمخوانی اطّلاعات علمی کارکنان شاغل در این مراکز است. اعتقاد دارم برگزاری دایم دوره های بازتوانی علمی برای این این کارکنان بسیار ضروری است. آنچه در پی می آید یک نمونه از آزمون های علمی است که من برای تمامی کارکنان درمانگاه خود، حتی کارکنان خدماتی، برگزار کرده ام و بر اساس آن نتایج آموزش های دوره ای خود را ارزیابی می کنم. امیدوارم بتواند ایده مناسبی برای همکاران باشد.

آزمون ارتقای اطّلاعات علمی کارکنان درمانگاه اسلامی-12/12/1390

نام و نام خانوادگی: ...............................................................................................................................................................................................................................................

تذکّر: سوالات تستی، به ازای هر پاسخ غلط، یک سوم نمره منفی دارند.

مدّت آزمون: 90 دقیقه.

**********************************************

1- غشوه حجامت:

□ الف- در فصول گرم سال شایع تر است.

□ ب- در فصول سرد سال شایع تر است.

□ ج- تفاوت معنی داری در این مورد وجود ندارد.

پاسخ: الف

(در فصول یا هوای گرم، به دلیل انحراف خون از مغز و سایر اعضای رئیسه به سوی پوست، احتمال غشوه حجامت بیشتر است.)

2- داروهایی که مصرف آنها مانع از حجامت  نیست را علامت بزنید(بیش از یک گزینه صحیح است):

□ الف- هپارین           □ ب- وارفارین           □ ج- آسپرین          □ د- دی پریدامول              □ ه- پلاویکس

پاسخ: همه موارد

(هیچ دارویی به طور مستقیم منع انجام حجامت نیست. برخی داروها مانند داروهای سرکوب کننده دستگاه ایمنی یا داروهای شیمی درمانی به واسطه تحلیل قوای بدنی مانع حجامت محسوب می شوند.

هیچ کدام از داروهای ضدّانعقادی(مثل آسپرين، وارفارين، هپارین، دي پريدامول و ...) آن قدر توان ندارند که بابت عدم قطع خونریزی پس از حجامت، ایجاد نگرانی کنند و لذا مصرف کنندگان داروهای ضدّانعقادی می توانند با خیالی راحت حجامت کنند.

بهتر است بین حجامت و مصرف داروهایی که ایجاد برادی کاردی(کاهش ضربان قلب) ایجاد می کنند(مانند پروپرانولول یا ایندرال)، حدّاقل 4 ساعت فاصله باشد.)

3- بیماری با فشارخون 24 روی 16 و سن 75 سال به شما مراجعه می کند:

□ الف- در صورتی که منع خاصی برای حجامت ندارد او را حجامت می کنیم.

□ ب- به جهت کهولت سن بهتر است با درمان دارویی مشکل وی حل شود.

□ ج- ابتدا با دارو فشار خون را به زیر 20 رسانده بعد حجامت می کنیم.

□ د- او را به صورت اورژانسی به بیمارستان منتقل می کنیم.

پاسخ: الف

(فشار خون بالا نه تنها مانع حجامت نیست بلکه حجامت در این زمان باعث کنترل فشار خون شخص می شود.)

4- بیمارانی که دچار تالاسمی مینور هستند:

□ الف- به هیچ وجه نباید حجامت کنند.

□ ب- در صورت ضرورت می توانند حجامت کنند.

□ ج- در صورت کم خونی شدید نباید حجامت کنند.

□ د- موارد ب و ج صحیح است.

□ هـ- موارد الف و ج صحیح است.

پاسخ: د

(مبتلایان به کم خونی های خفیف (و از جمله تالاسمی مینور) در صورت تشخیص پزشک می توانند حجامت کنند امّا کسانی که از کم خونی های شدید رنج می برند هرگز نباید حجامت کنند.)

5- محل دقیق حجامت سر:

□ الف- به اندازه یک وجب بزرگ خود شخص از نوک بینی.

□ ب- به اندازه یک وجب کوچک خود شخص از انتهای بینی.

□ ج- روی محل ملاج جلویی سر.

□ د- موارد الف و ج.

□ هـ - همه موارد صحیح است.

پاسخ: هـ

(موضع حجامت سر: ملاج قدامی؛ به فاصله يك وجب کوچک(وجب چهارانگشتی؛ از انگشت کوچک تا سبّابه) دست هر كس از نقطه وسط بين ابروهایش؛ یا این که اگر شست را میان دو ابرو قرار دهیم انگشت سبّابه به هر کجای سر که رسید محل حجامت سر است؛ یا یک وجب بزرگ فرد از نوك بيني خودش.)

6- آقای 45 ساله، حسابدار، متاهل و دارای دو فرزند، با تعداد زیادی جوش خارش دار در گودی گردنش به شما مراجعه می کند:

□ الف- حجامت موضعی انجام می دهیم و در صورت ضرورت، چند روز بعد، آن را تکرار می کنیم.

□ ب- به هیچ وجه او را حجامت نمی کنیم.

□ ج- تنها با درمان دارویی او را درمان می کنیم.

□ د- حجامت عام می تواند یکی از گزینه های درمانی او باشد.

□ هـ- موارد ب و ج صحیح است.

پاسخ: د

(حجامت عام، فراگیرترین اثر را در بین تمام انواع حجامت داراست و در خروج اخلاط فاسد از کلّ بدن تاثیر به سزایی دارد. به همین دلیل، در حجامت های پیشگیرانه و یا برای شروع فرایند درمانی با حجامت، معمولا به عنوان اوّلین گزینه، مدّنظر پزشک قرار می گیرد.)

7- انجام دو حجامت ..........     .......... ممنوع است:

□ الف- همسوی همزمان.          □ ب- ناهمسوی ناهمزمان.

□ ج- همسوی ناهمزمان.          □ د- ناهمسوی همزمان.

پاسخ: د

(دو حجامت هم زمان با هم نباید انجام شوند مگر این که همسو باشند، مثل حجامت ساقین یا کلیه ها)

8- حجامت روزه داران:

□ الف- حرام است.          □ ب- بسیار مضرّ است.

□ ج- کم اثر است.          □ د- باطل کننده روزه است.

پاسخ: ج

(حجامت در حال گرسنگی، علاوه بر احتمال غشوه و ضعف، کم سود و یا حتّی بدون منفعت است.)

9- سابقه ممنوعیت حجامت در ایران:

□ الف- سال 1334- با قانون نظارت بر درمان.

□ ب- سال 1314- با قانون منع حجامت.

□ ج- سال 1344- با قانون گسترش طب جدید.

□ د- سال 1324- با قانون مبارزه با طب سنتی.

پاسخ: الف

( حادثه مهم در مورد حجامت در ايران، مربوط به سال 1344 هجري شمسي است. در اين سال و هم زمان با وضع قانون « نظارت بر درمان»، به شكل گسترده اي با حجامت مبارزه شد و ژاندارم ها، حجّام ها را در سراسر كشور دستگير مي كردند و بدين ترتيب اين سنت درماني پرسابقه بدون هيچ بررسي و تحقيق علمي، از روند رفتارهاي بهداشتی و درمانی جامعه خارج شد و تنها در مناطقي از كشور كه تحت تسلط كامل دولت نبود، اجرا مي شد.)

10- فردی دموی با غلظت خون بسیار بالا در ابتدای حجامت دچاره غشوه می شود، پس از انجام اقدامات لازم:

□ الف- بهتر است حجامت را با احتیاط ادامه دهیم.

□ ب- بهتر است حجامت را تمام کنیم.

□ ج- اختیار با حجام است.

□ د- فرقی نمی کند.

پاسخ: الف

(حجامت فردی که دچار غشوه می شود تنها درصورت غشوه شدید او به نحوی که ادامه حجامت وی ممکن نباشد قطع می شود وگرنه به خصوص در یک فرد دموی و پرخون، با انجام تمهیدات لازم، حجامت را ادامه می دهیم.)

11- فردی 55 ساله به شما مراجعه می کند و می گوید که در کل بدنش احساس سنگینی می کند و این سنگینی در یک طرف بدنش بیشتر است. علاوه بر آن احساس سرگیجه دارد و عضلاتش به خوبی از او فرمان نمی برند و صورتش نیز برافروخته است. با توجه به این که این فرد در صبح روز جمعه 15 دی ماه به شما مراجعه کرده است:

□ الف- چون کم خون است به هیچ وجه حجامت نمی کنیم.

□ ب- حجامت می کنیم ولی در روز شنبه.

□ ج- فورا او را حجامت می کنیم.

□ د- اگر اصرار به حجامت داشت، با پرداخت صدقه او را حجامت می کنیم.

پاسخ: ج

(علائم این فرد دلالت بر امتلای شدید و احتمال بروز قریب الوقوع سکته مغزی در او می کنند و حجامت فوری او ضروری است.)

12- مزاج حجامت:

□ الف- سرد و خشک.          □ ب- سرد و تر.

□ ج- گرم و تر.                  □ د- گرم و خشک.

پاسخ: ب

13- رابطه اسلام و حجامت:

□ الف- تاسیس.          □ ب- امضاء و تکمیل.

□ ج- ابداع.                □ د- انکار.

پاسخ: ب

(سنن حسنه موجود در دوران قبل از ظهور اسلام، از سوی این دین مبین، مودد تایید(امضا) و در صورت ضرورت، تکمیل قرار گرفته اند. حجامت ازجمله این سنن است.)

14- مزد حجّام:

□ الف- بهتر است به شکل هدیه باشد.

□ ب- بهتر است از ابتدا تعیین نشود.

□ ج- رشوه و حرام است.

□ د- جایز و مستحب است.

□ هـ- الف و ب.

پاسخ: هـ

15- نامناسب ترین مورد از موارد ذیل برای انجام حجامت:

□ الف- روز اول عادت ماهیانه زن.

□ ب- روز آخر عادت ماهیانه زن.

□ ج- ماه هشتم بارداری.

□ د- ماه سوّم بارداری.

پاسخ: ب

(حجامت بانوان در دوره قاعدگی ممنوع است و هرقدر شدّت خونریزی بیشتر باشد این ممنوعیت هم تشدید می شود. در زمان اوج خونریزی قاعدگی بیشترین احتمال خطر وجود دارد. با نزدیک شدن به اواخر قاعدگی هم؛ علیرغم کاهش خونریزی، به دلیل افزایش سرمای مزاجی بدن زن، احتیاط بیشتری لازم است. در صورت ضرورت، اوایل قاعدگی که هنوز خونریزی شدید زن شروع نشده است می توان او را حجامت کرد. در دوران بارداری علاوه بر ممنوعیت های عمومی، توصیه می شود بانوان در اوایل و اواخر بارداری حجامت نکنند. در صورت ضرورت، حجامت بانوان باردار بین ماه 4 تا 7 انجام می شود.)

16- در مورد رابطه حجامت و وضو:

□ الف-  حجامت، موجب بطلان وضو است.

□ ب- وضو گرفتن قبل از حجامت ضروری است.

□ ج- تا قبل از استحمام پس از حجامت نمی توان وضو گرفت.

□ د- همه موارد صحیح است.

□ هـ- همه موارد غلط است.

پاسخ: هـ

(حجامت تاثیری بر صحت یا بطلان وضو ندارد.)

17- گزینه غلط پس از انجام حجامت:

□ الف- می توان غسل کرد.          □ ب- می توان حمام رفت.

□ ج- می توان دوش گرفت.      □ د- می توان شستشوی موضعی انجام داد.

پاسخ: ب

(شستشوی محلّ حجامت، غسل کردن و دوش گرفتن سبک، یک ساعت پس از حجامت منعی ندارد. البته این به معنای جواز شستشو می باشد و نه ضرورت آن ولذا اگر کسی احتیاطا این کار را به تاخیر بیندازد اشکالی ندارد. حمّام سنگین و سونا هم حدّاقل تا 12 ساعت پس از حجامت باید به تاخیر انداخته شود.)

18- مسح سر پس از حجامت سر:

□ الف- با توجه به احکام فقهی مسح سر، امکانپذیر است.

□ ب- به دلیل نجاست موضع مسح، نمی توان انجام داد.

□ ج- نیاز به وضوی جبیره است.

□ د- نیاز به تیمم است.

پاسخ: الف

19-  کدام یک از ایام نامناسب برای حجامت است؟

□ الف- ماه کانون اوّل.          □ ب- ماه کانون دوّم.

□ ج- ماه نیسان.                 □ د- ماه آذار.

پاسخ: الف

(ماه رومی کانون اوّل: در رساله ذهبیه بر عدم انجام حجامت در این ماه تاکید شده است که از 23 آذر، شروع و به 23 دی ختم می شود.)

20- دلیل سازمان انتقال خون برای عدم خونگیری از کسانی که حجامت کرده اند:

□ الف- توصیه سازمان بهداشت جهانی به منظور کردن 6 ماه دوره پنجره پس از هر خراش مشکوک.

□ ب- توصیه سازمان بهداشت جهانی به منظور کردن یک سال دوره پنجره پس از هر خراش مشکوک.

□ ج- وظیفه سازمان انتقال خون در مبارزه با اشکال غیر علمی طبابت.

□ د- توصیه علمی انجمن متخصصین خون و اونکولوژی کشور.

پاسخ: الف

21- تفاوت حجامت و انتقال خون:

□ الف- در کیفیت خون خروجی است.

□ ب- در کمیت خون خروجی است.

□ ج- خون انتقال خون، شریانی و خون حجامت وریدی است.

□ د- همه موارد.

□ هـ- موارد الف و ب.

پاسخ: هـ

22- در هنگام سرماخوردگی:

□ الف- بادکش می کنیم ولی هرگز نباید حجامت کرد.

□ ب- حجامت در بسیاری از موارد به درمان کمک می کند.

□ ج- حجامت تنها در دوره نقاهت بیماری باید انجام شود.

□ د- حجامت، سرماخوردگی را تشدید می کند.

پاسخ: ب

23- کسی که به جهت غلیان خون تصمیم به حجامت دارد:

□ الف- بین 12 تا 15 ماه قمری اقدام کند.

□ ب- 17 یا 19 یا 21 ماه قمری اقدام کند.

□ ج- بهتر است تا بهار صبر کند.

□ د- پس از مصرف داروهایی که هیجان خون را کم می کنند حجامت کند.

پاسخ: الف

(این شخص نباید حجامت را به تاخیر بیندازد. بین 12 تا 15 ماه قمری برای کسانی که می خواهند غلیان و هیجان خون را کم کنند و 17 یا 19 یا 21 ماه قمری برای کسانی که قصد تصفیه خون را دارند مناسب تر است.)

24- در هر گزینه، مورد مناسب تر برای حجامت را علامت بزنید:

الف-          □ زنی که باردار است.     □ زنی که در دوره نفاس است.

ب-       □ بیماری که برص دارد.    □  بیماری که کک و مک دارد.

ج-       □  بیماری که افسرده است.     □  بیماری که پرخاشگر است.

د-            □ بیمار تالاسمیک.     □ بیمار هوفیلی.

هـ-          □  بیمار وسواسی.    □  بیماری که از حجامت ترسیده است.

و-           □ زنی که دیر به دیر قاعده می شود.

              □  زنی که زود به زود قاعده می شود.

ز-          □  پسری زیبا با چشمان میشی و پوست روشن.  □  دختری زشت با پوستی سبزه و چشمان سیاه.

ح-         □ موفرفری ها.     □  مولَخت ها.

ط-     □ زنان در ابتدای یائسگی.     □ زنان در انتهای دوران باروری.

ی-     □ مرد شوخ و خوش مشربی که دست و پایش خواب می رود.

            □  مرد کم حرف و آرامی که دست و پایش خواب می رود.

ک-    □ کسی که به هنگام تشنگی آب تگری می خورد.  

            □  کسی که وقت تشنگی هوس چای خوردن می کند.

ل-    □  کسی که تابستان ها خارش بدن دارد.

           □  کسی که زمستان ها خارش بدن دارد.

م-       □ فرد دیابتی که دست و پایش سرد است.

           □ فرد روماتیسمی که دست و پایش سرد است. 

ن-      □ کسی که دائما گُر می گیرد.

          □ کسی که دائما گرم و سرد می شود.

25- کدام حجامت ممکن است باعث افت شدید فشار خون شود؟

□ الف- ساکرال.           □ ب- عام.

□ ج- سر.         □  ساقین.

پاسخ: الف

(حجامت ساکرال قدرت فوق العاده ای در کاهش فشار خون به ویژه در موارد اورژانسی دارد. این قدرت می تواند گاهی به عنوان یکی از نکات منفی، باعث کاهش فشار خون شدید بیمار شود و لذا باید موارد احتیاطی رعایت شود.)

26- بیماری که سابقه صرع(تشنج) دارد را:

□ الف- نباید حجامت کرد.

□ ب- از نظر حجامت، مثل بقیه مردم است.

□ ج- درصورت ضرورت، با احتیاط می توان حجامت کرد. 

□ د- باید ابتدا داروهای خود را قطع کند و سپس حجامت شود.

پاسخ: ج

27- موارد منع مطلق بادکش اندازی را ذکر کنید.

(۱- روی محل های فعلی فتق.(اگر بیمار سابقه فتق دارد و از ترمیم کامل آن مطمین نیستیم هم بهتر است در انجام بادکش احتیاط کنیم.) ۲- بادکش مستقیم ستون فقرات کودکان خردسال. ۳- شاید مهمترین مورد منع استفاده از بادکش، در نواحی شکم و کمر زنان باردار است که ممکن است منجر به تحریک انقباضات رحمی شود.)

 28- متن دعای حجامت و ترجمه آن را بنویسید.

(« بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‏ أَعُوذُ بِاللَّهِ الْكَرِيمِ فِي حِجَامَتِي مِنَ الْعَيْنِ فِي الدَّمِ وَ مِنْ كُلِّ سُوءٍ وَ أَعْلَالٍ وَ أَمْرَاضٍ وَ أَسْقَامٍ‏ وَ أَوْجَاعٍ وَ أَسْأَلُكَ الْعَافِيَةَ وَ الْمُعَافَاةَ وَ الشِّفَاءَ مِنْ كُلِّ دَاءٍ: به نام خداوند رحمان رحيم، درحجامت خویش، به خداوند كريم پناه مي برم از انحراف درخون و از تمام بدي ها، بیماری ها، ناخوشی ها، دردها و مـرض ها؛ و عـافيت و دور شدن مريضي ها و شفاي تمام بيماري ها را از تو{ای خداوند کریم} درخواست مي كنم.»

(منسوب به على بن موسى، امام هشتم عليه السلام، الفقه المنسوب إلى الإمام الرضا عليه السلام - مشهد، چاپ: اول، 1406 ق. ص 394))

29- مهم ترین موارد منع انجام حجامت را ذکر کنید.

(چه کسانی نباید حجامت کنند؟ تشخیص این امر به عهده پزشک است و همو وظیفه دارد تا ارزیابی های کامل و لازم را قبل از حجامت انجام دهد. امّا در این زمینه افراد دارای مشکلات ذیل حتما باید قبل از حجامت با پزشک خود مشورت کنند: 

1- پیوند عضو: پیوند عضو از موارد ممنوعیت مطلق حجامت است. حجامت، توان دستگاه ایمنی بدن را زیاد می کند و این می تواند منجر به ردّ پیوند شود.

2- ضعف قوای بدنی: تحت این عنوان کلّی، این موارد قابل اشاره است:

- کم خونی شدید: مبتلایان به کم خونی های خفیف (و از جمله تالاسمی مینور) در صورت تشخیص پزشک می توانند حجامت کنند امّا کسانی که از کم خونی های شدید رنج می برند هرگز نباید حجامت کنند.

کسانی که در ماه های اخیر دچار خونریزی های شدید(مثل قاعدگی های طولانی و شدید، خون دماغ های مکرّر و طولانی، خونریزی های ناشی از تصادفات و جرّاحی و زایمان و ...) یا خون ریزی های خفیف مزمن(مثل خون ریزی های مزمن گوارشی، لکه بینی بین قاعدگی ها و ...) بوده اند؛ دوره بیماری های سخت و ناتوان کننده را از سر گذرانده اند یا مشغول مبارزه با آن هستند؛ رژیم های غذایی طولانی یا شدید گرفته اند و ... می توانند از مظنونان کم خونی باشند و باید پزشک خود را در جریان بگذارند.

- استفاده کنندگان طولانی از داروهای سرکوب کننده ایمنی و از جمله انواع کورتون ها.

- کسانی که در زندگی عادّی، مکرّرا دچار علائمی مانند افت فشار، ضعف و بی حالی و سرگیجه می شوند؛ دست و پای سردی دارند و ....

3- سابقه غشوه شدید حجامت: سابقه افت فشار و غشوه حجامت به خودی خود مانعی برای حجامت نیست و این افراد در صورت تشخیص پزشک و با رعایت تمهیداتی قادر به حجامت مجدّد هستند امّا کسانی که سابقه غشوه های بسیار شدید و سنگین دارند باید در مورد انجام حجامت تجدیدنظر کنند مگر آن که غشوه های قبلی آنها به عللی قابل پیشگیری یا قابل درمان اتفاق افتاده باشد.

4- سابقه ایجاد جوش گاه های شدید: برخی افراد که با ایجاد هرگونه زخم در روی پوست دچار جوش گاه های شدید و بدشکل می شوند بهتر است از انجام حجامت صرف نظر کنند.

5- غلبه بلغم: افراد بلغمی به ویژه کسانی که علائم غلبه واضح بلغم دارند، ضمن احتمال بیشتر برای غشوه، معمولا سود چندانی از حجامت نمی برند یا ممکن است از این بابت دچار خسران هم بشوند.

این افراد معمولا چاق و سفید و بی حال هستند و ممکن است این علائم را هم داشته باشند:

سپیدی، نرمی، سردی و سستی پوست؛ بی مو شدن بدن؛ سنگینی و کندی حواس و فراموشی؛ ریزش آب دهان؛ عدم تشنگی؛ آب بینی رقیق فراوان که البته فاقد سوزش است؛ ترشحات پشت حلق بلغمی وسرفه زیاد؛ درد عقب سر؛ افزایش اشتهای غیرقابل مهار؛ آروغ ترش و ضعف معده به ویژه با خوردن ترشیجات؛ احساس کسالت، ضعف، خستگی و کوفتگی بدن و مفاصل؛ بی میلی به غذای صبح؛ سكته؛ برص؛ سفیدی ادرار؛ خواب زیاد امّا سطحی و خواب دیدن آب، باران و برف؛ مدفوع بدبو؛ افزایش چربی شکمی و ....

6- دوران قاعدگی، نفاس و شیردهی بانوان:

- حجامت بانوان در دوره قاعدگی ممنوع است و هرقدر شدّت خونریزی بیشتر باشد این ممنوعیت هم تشدید می شود. در زمان اوج خونریزی قاعدگی بیشترین احتمال خطر وجود دارد. با نزدیک شدن به اواخر قاعدگی هم؛ علیرغم کاهش خونریزی، به دلیل افزایش سرمای مزاجی بدن زن، احتیاط بیشتری لازم است. در صورت ضرورت، اوایل قاعدگی که هنوز خونریزی شدید زن شروع نشده است می توان او را حجامت کرد.

 - دوره نفاس(یا خونریزی پس از زایمان) هم همین وضع را دارد امّا به دلیل مشکلات ناشی از بارداری و زایمان و شیردهی، احتیاط در آن بسیار شدیدتر و جدّی تر است.

- دوره شیردهی به خودی خود ممنوعیتی برای حجامت محسوب نمی شود مگر این که مشکلاتی مانند کم خونی یا ضعف قوای بدنی وجود داشته باشد.

7- دوران بارداری: علاوه بر ممنوعیت های عمومی، توصیه می شود بانوان در اوایل و اواخر بارداری حجامت نکنند. در صورت ضرورت، حجامت بانوان باردار بین ماه 4 تا 7 انجام می شود.

8- مصرف برخی داروها: هیچ دارویی به طور مستقیم منعی برای انجام حجامت نیست.برخی داروها مانند داروهای سرکوب کننده دستگاه ایمنی یا داروهای شیمی درمانی به واسطه تحلیل قوای بدنی مانعی برای حجامت محسوب می شوند.

هیچ کدام از داروهای ضدّانعقادی(مثل آسپرين، وارفارين، هپارین، دي پريدامول و ...) آن قدر توان ندارند که بابت عدم قطع خونریزی پس از حجامت، ایجاد نگرانی کنند و لذا مصرف کنندگان داروهای ضدّانعقادی می توانند با خیالی راحت حجامت کنند.

بهتر است بین حجامت و مصرف داروهایی که ایجاد برادی کاردی(کاهش ضربان قلب) ایجاد می کنند(مانند پروپرانولول یا ایندرال)، حدّاقل 4 ساعت فاصله باشد.

9- بیماری های خونریزی دهنده: در بیماری هایی مثل هموفیلی یا کمبود شدید پلاکت، به دليل احتمال ايجاد خـونـريـزي شـديد باید در انجام حجامت تجدیدنظر کرد.

10- ترس و اضطراب شدید: اگر فردی دچار اضطراب غیرقابل کنترل نسبت به حجامت است احتمال غشوه در او بسیار زیاد است. این ترس زیاد، باعث اسپاسم عروقی منتشری نیز می شود که نتیجه مثبت حجامت را بسیار کم می کند.

11- صرع: کسانی که به صرع فعّال مبتلا هستند ممکن است در حین حجامت نیز دچار تشنّج شوند. لذا حجامت این افراد تنها در موارد ضروری و با رعایت تمهیدات ویژه انجام شود.

12- عدم رعایت تمهیدات آماده سازی: کسانی که تمهیدات غذایی و دارویی مربوط در آماده سازی قبل ازحجامت را انجام نداده اند، اگر وضعیتشان به نحوی باشد که در صورت انجام حجامت، امکان تشدید بیماری آنها وجود داشته باشد، نباید حجامت کنند. تشخیص این مساله تخصصی به عهده پزشک معالج است.

13- اگر اهدای خون به هر علتی برای شما ممنوع شده است پزشک را مطلع سازید.

تذکّر مهم: تصمیم نهایی در مورد انجام یا عدم انجام حجامت، به عهده پزشک حاذق است. یک پزشک حاذق ممکن است در جایی که به نظر دیگران، منع مطلق انجام حجامت یا فصدباشد، اقدام به این کار بکند و بیمار را نجات دهد. مثلا نوجوانی که به دلیل خون دماغ های غیرقابل مهار، دچار ضعف و علائم کم خونی شده است با انجام یک حجامت علمی، به راحتی درمان خواهد شد.

سؤال: بیماری هایی مانند هپاتیت و ایدز، منعی برای انجام حجامت هستند؟ پاسخ این سؤال منفی است بلکه حجامت از ارکان درمان این دو بیماری است. تنها این که احتیاطات لازم برای عدم انتقال این بیماری ها باید اعمال شود. بنابراین مبتلایان به این بیماری ها نباید بیماری خود را از پزشک پنهان کنند و پزشکان نیز نباید از انجام حجامت این افراد، طفره بروند.)

30- ترجمه این حدیث شریف را بنویسید:

ما اشتکی رسول الله (صلّی الله علیه و آله و سلّم ) وجعا قط الا کان مفزعه الی الحجامه: (پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم ) از دردی شکایت نمی کردند مگر آن که برای درمانش به حجامت پناه می بردند.)

31- چه کسانی بیشتر در معرض غشوه حجامت هستند؟

(موارد ذکر شده در پاسخ سوال 29؛ کسانی که خون بسیار غلیظی دارند؛ حجامت کنندگان در حال گرسنگی یا در مکان های گرم یا در حال خستگی زیاد و ...)

32- سوالات مهمی که قبل از حجامت باید از بیمار بپرسید را بنویسید.

(با توجه به ممنوعیت ها(موارد ذکر شده در پاسخ سوال 29) سوالات پرسیده می شوند.)

33- اقدامات اصلی برای نماندن جای خراش های حجامت روی پوست بیمار را ذکر کنید.

(ایجاد خراش های ظریف و دارای عمق مناسب و موازی با خطوط لانگر پوستی، ماساژ یا پانسمان زخم حجامت با عسل یا شیر یا ژل آلوئه ورا)

34- عوامل تعیین کننده تعداد و فواصل حجامت های یک شخص را ذکر کنید.

(فاصله زماني بين انجام حجامت ها به عوامل متعدّدي بستگي دارد كه از آن جمله مي توان به سنّ، جنس، مزاج، نوع تغذيه و نوع بيماري شخص و نيز، فصل انجام حجامت اشاره نمود ولذا اين زمانبندي براي هر شخص، به طور جداگانه و توسّط پزشك او مشخّص مي گردد امّا اجمالا باید دانست که انجام حجامت های متوالی با فواصل کوتاه، غلط است.)

35- مکان های بادکش خونساز را بنویسید.

(این بادکش روی استخوان های پهن بدن و به منظور تحریک مغز استخوان به خونسازی انجام می شود. برای این کار، یک روز جلوی بدن(قسمت جلوی ران و روی استخوان جناغ سینه) و روز دیگر، قسمت عقب بدن(قسمت پشت ران، قسمت پشت ساق، روی کتف ها و به طور عرضی روی قسمت بالایی باسن) بادکش می شود.)

36- روش بادکش گذاری برای کم کردن خونریزی قاعدگی را شرح دهید.

(اوّلین بادکش، زیر پستان هر طرف گذاشته می شود و بادکش های بعدی زیر بادکش اوّل در طول خطّی که به طور مورّب از زیر پستان هر طرف تا روی تخمدان همان طرف کشیده می شود؛ انداخته می شود. محلّ تخمدان را می توانید در پاین ترین قسمت شکم و در دو طرف راست و چپ فرض کنید. روش دیگر انجام این نوع بادکش آن است که بادکش ها را از زیر پستان در خطّی مستقیم تا کنار ناف بیندازیم.)