هر چه جلوتر می‌رویم، خواسته‌ها و نیازهای بشر بر اساس برخی توقعات نابجا دستخوش تغییر میشود؛ از جمله گرایش به زیبایی چهره است که از عمل جراحی بینی شروع و شیوع یافته و امروز، به تغییر رنگ چشم رسیده است. در واقع، تغییر رنگ چشم را می‌توان تازه‌ترین «ورژن» در تغییر چهره تلقی کرد که البته با خطراتی برای سلامت فرد همراه است.
شاید با عمل بینی، مشکلی در تنفس یا چهره فرد پیش بیایید که البته قابل تحمل و مدارا باشد؛ اما، تغییر رنگ چشم به همین سادگی‌ها نیست که بتوان در آن دست برد. هرچقدر هم که چشم رنگی بخواهید، اما باید ریسک آن را بپذیرید و قبول کنید که کار خطرناکی است.
ملانین رنگدانه ای است که رنگ عنبیه یا به عبارتی رنگ چشم انسان را تعیین می‌کند؛ میزان و رنگ ملانین تولید شده در دوران جنینی هم به ژن‌هایی که فرزند از پدر و مادر به ارث می‌برد بستگی دارد. به همین دلیل در سراسر کره زمین، انسان‌هایی با رنگ چشم‌های گوناگون متولد می‌شوند. رنگ چشم افراد در دوران نوزادی قدری تغییر خواهد کرد ولی بعد از این دوران، همه انسان‌ها تا پایان عمر با همان رنگ چشم تثبیت شده زندگی می‌کنند؛ اما با پیشرفت فناوری و دانش بشر، در حال حاضر تغییر رنگ چشم‌ها به رنگ دلخواه امکان پذیر شده و عمل تغییر رنگ چشم در بسیاری از کشورهای دنیا در حال انجام است تغییر رنگ چشم همانگونه که از نامش پیدا است، به منظور تغییر دادن رنگ عنبیه (قسمت رنگی چشم) صورت می‌گیرد.
روش‌های جراحی تغییر رنگ چشم بی‌خطر نیستند.
نادر نصیری فوق تخصص قرنیه و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با بیان اینکه هیچ‌یک از روش‌های جراحی تغییر رنگ چشم بی‌خطر نیستند، اختلال در دید را از مهم‌ترین عوارض این جراحی‌ها دانست و گفت: تغییر رنگ چشم به دو روش خارجی و داخلی امکان‌پذیر است.
وی در توضیح روش تغییر رنگ چشم، افزود: استفاده از لنزهای رنگی و تماسی از روش‌های خارجی تغییر رنگ چشم محسوب میشود. لنزهای رنگی برای افراد جنبه زیبایی دارد، اما در برخی موارد به دلیل عفونت قرنیه، لکه‌های سفید در قرنیه ایجاد میشود که استفاده از لنزهای تماسی یکی از راه‌های پوشاندن این سفیدی است. این لنزها به صورت موقت روی چشم قرار می‌گیرد و موقع خواب باید از چشم خارج شوند.
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه تتوی چشم از دیگر روش‌های تغییر رنگ چشم و بهبود ظاهر چشم برای افرادی است که قرنیه سفید دارند و دید مطلوبی ندارند، گفت: این روش نیز که در گذشته رواج بیشتری داشته است نوعی جراحی محسوب میشود، اما در جریان آن چشم باز نمی‌شود، بلکه مرکب یا دوات را با اتوکلاو استریل کرده، روی قرنیه می‌ریزند و با نوک سوزن قرنیه چند سوراخ روی قرنیه ایجاد می‌کنند. تتوی چشم ممکن است از یک سال تا پنج سال ماندگاری داشته باشد و پس از آن باید تمدید شود.
نصیری ادامه داد: روش دیگر از بین بردن لایه قهوه‌ای رنگ روی چشم به کمک لیزر است. چشم اغلب ایرانی‌ها قهوه‌ای تیره مایل به مشکی است، جراح به کمک تاباندن ممتد پالس لیزر لایه‌های بالایی رنگدانه یا همان ملانین‌های رنگ چشم را از بین می‌برد، بنابراین قرنیه شفاف‌تر میشود و لایه‌های زیرین که روشن‌تر هستند، ظاهر میشود.
وی ادامه داد: در این روش احتمال ایجاد رسوب روی عدسی یا قرنیه چشم وجود دارد که در نهایت منجر به تاری دید میشود. از طرفی این روش ممکن است منجر به انسداد مجاری اشکی، اختلال در خروج مایع اشکی، اختلال در خون‌رسانی، افزایش فشار چشم و گلوکوم نیز شود.
مضرترین روش تغییر رنگ چشم
نصیری، کاشت عنبیه مصنوعی را از دیگر روش‌های تغییر رنگ چشم دانست و افزود: این روش مضرترین روش تغییر رنگ چشم است و انواع مشکلات را به همراه دارد. البته به طور کلی تمامی این روش‌ها که با دستکاری چشم همراه است، روش‌های بی‌خطری نیستند؛ چشم و مهم‌تر از آن قرنیه عضو به شدت ظریف و حساس است و هرگونه تغییر بی‌دلیل روی آن منجر به بروز اختلال دید و عوارض جبران ناپذیر خواهد شد. همچنین اگر در آینده به دلیل هرگونه مشکل نیاز به مداخله جراح پیدا کند، میدان دید جراح نیز بسیار محدود میشود.
در همین حال، سیدمرتضی انتظاری فلوشیپ جراحی شبکیه و لیزر، در خصوص یکی از روش‌های پرطرفدار تغییر رنگ چشم، گفت:
در این نوع عمل جراحی، قرنیه از سطح چشم جدا و ضخامت آن رنگ میشود و در نهایت به حالت اولیه برگردانده میشود.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: قرنیه محیطی شفاف است که از چشم محافظت می‌کند و دید واضح در اختیار فرد قرار می‌دهد، چراکه امواج نوری را دقیق به شبکه منتقل می‌کند، اما در جریان جراحی تغییر رنگ چشم این لایه دستکاری شده و رنگی میشود که همین امر موجب کاهش شفافیت دید و دقت انتقال امواج نوری خواهد شد.
انتظاری ادامه داد: با برداشتن لایه‌ای از قرنیه و رنگ‌آمیزی آن بیمار به اختلال و تاری دید مبتلا شده و دید کدری پیدا می‌کند، از همین رو این نوع جراحی از سوی انجمن چشم پزشکی کشور غیرعلمی اعلام شده و بسیاری از مراکز درمانی انجام آن را ممنوع اعلام کرده‌اند.
به گفته وی، تاری دید در روشنایی محسوس‌تر است و ممکن است فرد را دچار ترس از نور کند.
انتظاری افزود: این مدل عمل جراحی میدان دید فرد را مختل می‌کند و بیمار فقط از مرکز مردمک چشم دید خوبی دارد که این اتفاقی آزار دهنده است. حتی ممکن است به دلیل این اختلال فرد نیاز به جراحی کاتاراکت یا آب مروارید پیدا کند که در این صورت مسائلی پیش روی بیمار و جراح قرار دارد.
وی گفت: اینکه فرد نیاز به جراحی پیدا کند یک چالش است و اینکه کدورت ایجاد شده به دنبال جراحی تغییر رنگ چشم، دقت لازم را از جراح می‌گیرد، چالش دیگری است.
انتظاری با بیان اینکه انجام این عمل برای تغییر هر رنگ چشم به هر رنگ دیگری امکان‌پذیر است، ماندگاری این جراحی را بستگی به رنگ انتخابی فرد دانست.
مهم‌ترین عارضه‌های تغییر رنگ چشم
- برخی افراد ممکن است بینایی خود را از دست بدهند.
- ایجاد گلوکوم یا آب سیاه چشم که یک بیماری جدی و خطرناک است.
- ایجاد آب مروارید
- آسیب قرنیه
- ورم قرنیه
- التهاب چشم که می‌تواند به قرمزی، درد چشم و تاری دید منجر شود.
چه کسانی نباید عمل تغییر رنگ چشم انجام دهند.
عمل تغییر رنگ چشم برای همه افراد مناسب نیست و پزشک با بررسی‌های انجام شده تاییدیه برای عمل را اعلام می‌کند. افراد دارای چشم سالم به هیچ وجه برای این جراحی مناسب نیستند و ممکن است سلامت چشم آنها به طور کامل به خطر بیافتد. این عمل برای کسانی که اختلالات انکساری دارند هم چندان مناسب نیست و باعث نازکی قرنیه میشود. کودکان و افراد مسن گزینه مناسبی برای انجام این عمل نیستند. برای افرادی که مشکل آب مروارید دارند، این عمل مضر است و جراح دید کافی برای برداشتن آب مروارید ندارد. کسانی که عمل تغییر رنگ چشم را انجام داده‌اند اگر در آینده دچار پارگی شبیه شوند جراحی آنها سخت خواهد بود.