بسم الله الرّحمن الرّحيم
و صلّى اللّه على محمّد و آله الطّاهرين و لعنة الله على اعدائهم اجمعين
کاربر عزیز، از شما تقاضا داریم استفاده از این متن (مطالعه، ارسال و ...) را با تلاوت یک صلوات، (هدیه به ساحت قدسی مادر گرامی حضرت صاحب الامر (روحی فداه) و به نیت تعجیل در فرج ایشان) همراه کنید. خدایتان جزای خیر دهاد.
فواید گرسنگی!
در منابع طب اسلامی بر آثار مفید گرسنگی بر سلامت بدن تاکید شده است؛
در كتاب خصال شيخ صدوق حديث عجيبى از حضرت على عليه السلام خطاب به فرزندش امام حسن مجتبى عليه السلام روايت شده است: «پسرم آيا به چهار ويژگى كه تو را از طب بینياز مىكند آگاهت سازم؟ بر سر سفرهى غذا ننشين مگر در حالى كه گرسنه باشى و از طعام برنخيز مگر اين كه گرسنه باشى .... پس اگر اين كارها را انجام دهى از طب بىنياز مىشوى.»
این برخلاف فرهنگ غالب مردم است که تا سیر نشوند دست از خوردن نمیکشند و بر سفرهها یکدیگر را سفارش و تشویق به سیر شدن میکنند.
امام رضا علیه السلام دو بار در رساله ذهبیه تاکید فرمودهاند: « دست از طعام بردار درحالی که هنوز به آن میل و اراده داری که برای معده و بدن تو بهتر است و باعث زیادی عقل و سبکی جسم تو میشود» پس ماه رمضان که جای خود دارد در غیر از ایام ماه رمضان نیز وظیفه داریم گرسنه سفره را ترک کنیم.
امیر مومنان علی عليه السلام میفرمایند: « اَلتَّجوعُ اَنفعُ الدَّواء» «گرسنگی کشيدن، سودمندترين درمان است.» (غررالحکم ح 903) « لايجتَمِعُ الجوعُ وَ المَرَض»
«گرسنگی و بيماری با هم جمع نمیشوند.» (غررالحکم ح 10569) «ادمان الشّبع يورث أنواع الوجع.»
«مداومت بر سیری انواع دردها را به دنبال دارد» (غررالحکم)
واقع مطلب نیز همین است، از دیدگاه طبی تا بدن چند ساعت در روز گرسنه نباشد سموم و مواد زائد انباشته در بدنش مصرف نمیشود. شعور و طبیعت حاکم بر بدن موقع گرسنگی به سراغ سوخت و ساز ذخایر خود میرود. در کسی که همیشه سیر است هیچ وقت این اتفاق نمیافتد.
تحقیقات روز به آنچه در روزه داری اتفاق میافتد میگوید: "گرسنگی متناوب".
در یکی از این گزارشهای علمی آمده است: «مارک متسون، رئیس ازمایشگاه علوم اعصاب در NIA و متخصص اعصاب در دانشگاه جان هاپکینز: رژیم غذایی و گرسنه نگه داشتن خود به صورت متناوب باعث افزایش طول عمر و حفظ مغز و سیستم قلبی عروقی در مقابل بیماریهای مربوط به سنهای مختلف میشود. ما متوجه شدهایم که ایجاد محدودیت برای دریافت انرژی توسط بدن مانند روزه گرفتن به صورت متناوب به فعال شدن سلولهای دفاعی در سیستم عصبی منجر میشود. در این آزمایشات، به گروهی از موشها روزانه غذای کافی داده میشد و به برخی دیگر تنها در روزهای متناوبی مواد غذایی دریافت میکردند. پس از این اقدامات، مغز این دو گروه از موشها مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که عملکرد مغز موشهایی که در روزهای متناوبی غذا خورده بودند بهبود یافته است».
برخی از نظر روانی با گرسنگی دچار واهمه میشوند که مبادا ضعیف و ناتوان شوند در صورتی که همواره اضافه دریافت کالری و چاقی است که موجب رخوت و ضعف و بی حالی و افسردگی میشود.
امیرالمومنین علیه السلام در نامه 45 نهج البلاغه در جواب عده ای که می گفتند اگر غذای علی (ع) این است پس زور بازوی او از کجاست؛ میفرمایند: «گویا میبینیم گوینده ای از شما میگوید: اگر قوت فرزند ابوطالب همین است باید هم اکنون نیرویش به سستی گرائیده باشد. آگاه باشید درختان بیابانی چوبشان محکمتر است اما درختان سرسبز که همواره کنار آب قرار دارند پوستشان نازکتر و کم دوامترند. درختانی که در بیابان روییده و جز به آب باران سیراب نمی گردند آتششان شعله ورتر و پردودترست»
حضرت در اینجا دقیقا با زبان مزاج شناسی که اساس طب سنتی و طب اسلامی است سخن گفتهاند. هرچه رطوبت بدن بیشتر باشد کم طاقتتر و بیمارتر است. در افراد پرخور و چاق رطوبت مزاج داریم.
پس چشمها را باید شست و جور دیگر باید دید. روزه مسابقه ورزشی نیست که بسان ورزشکاران در فواصل آن بدن را بپرورانیم. باید این باور را که گرسنگی برای ما مضر است و میبایست در فاصله افطار تا سحر هرچه گنجایش داریم به جبران آن بپردازیم، اصلاح کرد. حکمای ما در طب سنتی نیز بر این مطلب صحه گذاشتهاند.
سید اسماعیل جرجانی در کتاب ذخیره خوارزمشاهی میگوید: «روزه گرفتن و کم خوردن غذا، کار فصد را انجام میدهد چون آنچه از تن به تحلیل خرج شود بدل آن از غذا به عروق باز نیاید و خون کمتر تولد کند و نیز کار استفراغ بلغم را می کند چون در گرسنگی، قوت طبیعت، بلغم را بپزاند و هضم کند و خون گرداند و یا رقیق کرده به تحلیل خرج کند»
یعنی تحمل گرسنگی میتواند بیمار را از سایر روشهای پاکسازی بدن از اخلاط فاسد مثل فصد یا قی کردن که کاربرد وسیعی در طب سنتی دارند، بینیاز کند.
در این ایام و در برنامه های پزشکی، تقریبا همه اطبای طب رایج و طب سنتی در مورد نحوه خوردن آب و غذا و میوه در وعده های افطار و سحر بحث میکنند. این که سحر چای نخورید تا تشنه نشوید، میوه را چه زمان بخورید، ترتیب خوردن برنج و خورش و آش به چه صورت باشد و .....همه اینها صحیح است ولی به نظر میرسد آنچه بر اینها مقدم است اصلاح باور مردم در مورد گرسنگی و تشنگی است.
ان شاء الله ماه مبارک فرصتی باشد تا دست از خوردن غریزی که لذت طلبی ما آن را مدیریت میکند کشیده و سفره های ما غرایز حیوانی را در ما تقویت نکند؛ که اميرالمومنان على عليه السلام فرمودند: "صوم النفس عن لذات الدنيا انفع الصيام". "روزه نفس از لذتهاى دنيوى، سودمندترين روزههاست" (غرر الحكم، ج ١ ص ٤١٦ ح ٦٤)