یکی از بیماریهایی که گاهی به‌طور جدی نوزاد و والدین او را دچار مشکل میکند، زردی است، به‌طور کلی بیش از 70درصد نوزادان در روزهای اولیه تولد با این بیماری دست به گریبان هستند که نشانگر شایع بودن آن در نوزادان است و این آمار در نوزادانی که پیش از موعد متولد شده‌اند به حدود 80 درصد می‌رسد.
زردی در کودکان شامل بی‌رنگ یا زرد شدن پوست بدن و چشم‌ها است؛ بی‌رنگی و زردی پوست و چشم در این حالت در نتیجه بالا رفتن میزان ماده زردرنگی به‌نام «بیلی‌روبین» در خون است و باعث تجمع این ماده در زیر پوست و زرد شدن آن میشود که اغلب این رنگ‌پریدگی و زردی تا بالای قفسه سینه ادامه پیدا میکند.
در واقع زردی یک بیماری نیست بلکه علامتی است که بالا بودن میزان بیلی‌روبین خون را نشان می‌دهد؛ زردی دردناک نیست اما توجهات و ملاحظات زیادی را می‌طلبد زیرا بالا رفتن بیلی‌روبین در خون حالتی سمی را در سیستم عصبی نوزاد ایجاد کرده و باعث بروز آسیب مغزی و در حالت پیشرفته منجر به مرگ نوزاد میشود.
نحوه تشخیص زردی نوزادان
زردی در نوزادان از همان روزهای اولیه تولد آغاز میشود؛ علائم آن معمولا با زردی پوست و گاهی چشم‌ها بروز میکند، زردی ابتدا تنها صورت را در بر می‌گیرد اما رفته‌رفته قفسه سینه، ناحیه شکم، پاها و کف پا و اندامهای تحتانی را نیز درگیر میکند؛ زردی در نوزادان گاهی باعث خستگی مفرط و سوءتغذیه میشود، نوزادانی که در 24 ساعت اول پس از تولد دچار این علائم می‌شوند، باید حتماً تحت آزمایش میزان بیلی‌روبین قرار گیرند البته برای احتیاط بهتر است طی 5 روز اول تولد، کودک تحت بررسی قرار گیرد تا از عدم‌ابتلا به زردی در او مطمئن شوید.
نوزاد را به‌خاطر زردی از شیر مادر محروم نکنید.
زردی در برخی نوزادان ممکن است بر اثر استفاده از شیر مادر باشد؛ 2 گروه از نوزادان هستند که با خوردن شیر مادر به زردی مبتلا می‌شوند، گروه اول بیشتر نوزادان مادرانی هستند که به‌طریق سزارین وضع حمل کرده‌اند و زردی به‌دلیل کم بودن شیر مادر و در روزهای اولیه تولد ایجاد میشود که در این حالت چنانچه تغذیه با شیر مادر استمرار داشته باشد، رفته‌رفته شیر مادر بیشتر و کمبود کالری نوزاد جبران میشود همچنین حرکات روده او بهتر شده و زردی از بین می‌رود.
در نوع دوم، زردی نوزاد معمولاً از هفته دوم تولد آغاز میشود و علت آن می‌تواند موادی باشد که در شیر وجود داشته و باعث غیرفعال کردن آنزیمهای کبدی و روده‌ای نوزاد میشود که این موضوع مواد صفراوی را بازجذب میکند، در واقع این مشکل به‌خاطر رشد ناکافی روده و کبد نوزاد رخ می‌دهد.
در این مورد هم پزشکان توصیه می‌کنند که تغذیه نوزاد با شیر مادر را ادامه دهید و چنانچه به‌علت شدت زردی، نیاز به تعویض خون نوزاد باشد، پزشک توصیه میکند که حداکثر 48 ساعت شیر مادر را قطع و از شیرخشک یا شیر دوشیده‌شده برای تغذیه کودک استفاده کنید البته پس از رفع زردی، مجدداً باید تغذیه با شیر مادر را از سر گرفت.
تأثیر لامپ مهتابی سفید بر زردی
به‌نوشته احیای سلامت، از سالها پیش شنیده‌ایم که اگر کودکی دچار زردی شد، با قرار دادن او زیر نور لامپ‌های فلورسنت می‌توان او را درمان کرد؛ درست است که نوردرمانی یکی از راه‌های درمانی زردی در نوزادان محسوب میشود اما استفاده از نور مهتابی هیچ پایه و اساس علمی نداشته و تأثیر چندانی در درمان زردی ندارد بلکه نور فلورسنتی که به‌عنوان درمان این بیماری استفاده میشود، طول موج‌های خاصی دارد که لامپ‌های مهتابی این طول موج و قدرت درمانی را ندارند؛ استفاده از نور خورشید هم به‌دلیل سوزاندن پوست لطیف نوزاد توصیه نمی‌شود.
روشهای درمان سنتی زردی نوزاد
درمانهای سنتی همیشه از زمان‌های قدیم مورد توجه مردم کشورمان بوده است؛ «شیرخشت» یکی از همان موادی است که حرفهای ضدونقیضی درباره استفاده و عدم‌استفاده آن در درمان زردی می‌شنویم.
شیرخشت نوعی ماده گیاهی است که در قدیم برای درمان زردی مورد استفاده قرار می‌گرفت اما در حال حاضر بسیاری از پزشکان اعتقادی به استفاده از شیرخشت و داروهایی نظیر آن ندارند اما تحقیقات نشان داده که مصرف قطره خوراکی شیرخشت همراه نوردرمانی تأثیر بسیار زیادی در بهبود نوزادان مبتلا به زردی دارد به‌طوری که سرعت بهبود را به‌نحو چشمگیری افزایش می‌دهد.
این ماده با داشتن قندهایی چون مانیتول یکی از درمانهای مهم برای زردی به شمار می‌رود که چنانچه به‌روش بهداشتی مورد استفاده قرار گیرد، بسیار مؤثر خواهد بود و امروز جنبه درمانی آن هم به‌صورت علمی به اثبات رسیده است.
علاوه بر شیرخشت، روشهای سنتی دیگری هم وجود دارد که به‌تجربه و از لحاظ علمی به اثبات رسیده‌اند؛ «آرد جو» از جمله موادی است که می‌تواند در درمان زردی مؤثر واقع شود به این صورت که آرد جوی نرم و الک‌شده را روی بدن نوزاد به‌جز روی صورت و دور ناف می‌پاشند؛ این روش همراه نوردرمانی تأثیر و سرعت درمانی بیشتری خواهد داشت.
شستن بدن نوزاد با عرق کاسنی همراه آب ولرم نیز در درمان زردی مؤثر است همچنین می‌توانید ترنجبین و آب را مخلوط کرده و پارچه‌ای را در آب خیس کرده و به پشت گوش و پیشانی نوزاد بمالید.
راهکار دیگر «حجامت» است به‌طوری که پشت گوش نوزاد خراش کوچکی ایجاد می‌کنید تا چند قطره خون از آن جاری شود؛ این درمانهای جایگزینی ساده کنار درمانهای طبی می‌توانند در درمان زردی نوزادان مؤثر باشند البته به‌شرطی که به‌صورت کاملا بهداشتی انجام گیرند.
معمولاً زردی بیماری جدی‌ای محسوب نمی‌شود و طی یک تا 2 هفته بهبود می‌یابد اما چنانچه میزان بیلی‌روبین بالاتر از حد بوده و بدون درمان باقی بماند، بیلی‌روبین وارد مغز شده و باعث وارد آمدن آسیبهای جدی به مغز میشود؛ بررسی و درمانهای اولیه و زودهنگام زردی نوزادان می‌تواند از بروز این عوارض جدی جلوگیری کند.
از عوارض درمان نشدن زردی می‌توان به فلج مغزی، عقب‌ماندگی ذهنی، حملات صرعی، اشکال در تعادل حرکتی، ناهنجاریهای دندانی و ناشنوایی اشاره کرد که دیگر قابل درمان نیستند؛ پس با مشاهده نخستین نشانه‌های زردی در کودکتان بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.