بسم الله الرّحمن الرّحيم
و صلّى اللّه على محمّد و آله الطّاهرين و لعنة الله على اعدائهم اجمعين
کاربر عزیز، از شما تقاضا داریم استفاده از این متن (مطالعه، ارسال و ...) را با تلاوت یک صلوات، (هدیه به ساحت قدسی مادر گرامی حضرت صاحب الامر (روحی فداه) و به نیت تعجیل در فرج ایشان) همراه کنید. خدایتان جزای خیر دهاد.
بهترین تنبیه و تشویق برای فرزندان!
وقتی فرزنددار می‌شویم رفتارهای مختلفی از فرزندانمان مشاهده می‌کنیم. پاره ای از این رفتار و کنش‌ها برای ما در نقش والدین دوست داشتنی و جذاب است و دوست داریم فرزندمان آن رفتار را در خود تقویت کند. اما در مقابل گاهاً برخی رفتارهای ناپسند هم می‌بینیم که سعی می‌کنیم با تربیت درست، فرزندمان آن رفتار خودش را اصلاح کند.
اگر بخواهم مثالی عرض کنم فرض کنید در جمع کودک حرف زشتی بزند، رفتار نامناسب و ناشایستی انجام دهد که بخواهیم او رفتارش را اصلاح کند. همین طور در حالت روبرو ممکن است فرزندانمان رفتار خوب و سنجیده ای داشته باشند و ما از آنها راضی باشیم و بخواهیم آنها را تقویت کنیم. اما روش های درست و اصولی انجام این کار چیست؟ روش تنبیه و تشویق در بازه های سنی مختلف را بشناسیم.
« مجید آقا براری پژوهشگر و کارشناس خانواده» در مورد تنبیه و تشویق فرزندان چنین می‌گوید:
شاید وقتی اسم تنبیه را می‌شنویم همان ابتدا فکرمان برود سمت اینکه تنبیه همان دعوا کردن فرزندمان زمانی که کار اشتباهی انجام می دهد است اما تنبیه فقط به این مورد خلاصه میشود؟
مجید آقابراری در توضیح این مورد می‌گوید: «والدین وقتی اسم تنبیه را می‌شنوند فکرشان به این سمت نرود که تنبیه یعنی تنبیه بدنی. تنبیه بدنی بدتر کودک را جریح تر میکند و باعث میشود که کودک شما بیشتر کارش را تکرار کند. اگر خدایی ناکرده فرزندتان را تنبیه بدنی کنید، شما با این کارتان مستقیم سراغ مرحله آخر رفته اید و دیگر هیچ روش تربیتی را برای خود نگذاشته‌اید و بعبارتی غول مرحله آخر را شکانده اید.»
بهترین راه تشویق و تنبیه!
شاید یکی از بزرگترین سوالاتی که والدین در ذهن خود دارند این است که چه کنم تنبیه و تشویق سودمند و درست در مورد فرزندم انجام دهم که بر او اثر گذار باشد؟
در پاسخ به این سوال این کارشناس چنین می‌گوید:« والدین بررسی کنند ببینند چه چیزی برای فرزندشان بسیار لذت بخش است در قبال رفتار پسندیده اش آن را انجام دهند که نوعی پاداش برای رفتار خوبش محسوب میشود. این پاداش می‌تواند تماشای یک کارتون که مناسب سنش است و برایش جذابیت دارد باشد یا دوچرخه سواری و هر کار دوست داشتنی دیگر.
فرض کنید فرزندتان رفتار خیلی خوبی داشته و شما می‌خواهید تشویقش کنید. مثلاً بگوییدوقتی وارد جمع شدی چون اول به بزرگترها سلام کردی، یا اینکه وقت نماز آمدی کنار مامان یا بابا نمازت را خواندی یک هدیه تشویقی با انتخاب خودت برایت تهیه می‌کنیم.
در حالت روبرو فرض کنید فرزندتان رفتار نامناسبی داشته است، در این صورت یک مجازات مناسب سنش در نظر بگیرید. فرض کنید فرزندتان حرف نامناسبی گفته است در این حالت بگویید بخاطر اینکه حرف بد زدی اجازه نداری برنامه مورد علاقه ات را تماشا کنی.»
دوران نوجوانی روشتان را تغییر دهید!
دوران نوجوانی فرزندم بی تفاوت باشم بهتر است یا سختگیری بیشتری داشته باشم؟ در این دوره حساس چه روشی داشته باشم که احساسش آسیب نبیند؟
این ها بخشی از سوالاتی است که مادران در ذهن خود آنها را تکرار می‌کنند اما پاسخ چیست؟ آقابراری در توضیح چنین می‌گوید : برای دوره نوجوانی در بازه سنی دوازده تا چهارده سال انجام این روش ها بسیار موثر است:
مورد اول محبت، فرزند باید بداند که در دل والدینش جا باز کرده و محبوب آنها است. همین طور والدین باید با محبت خود رفتاری داشته باشند که فرزندشان بداند که در تمام سختی های زندگی می‌تواند به آنها تکیه کند.
دوم رفاقت و حس اعتماد، اینکه فرزندت احساس کند که پدر و مادر من رفیق من است من می‌توانم بعضی وقتها حرفهایم را به آنها بزنم و در مقابل آنها من رانصیحت نمی‌کنند. بچه ها در دوره نوجوانی از نصیحت کردن و سرزنش بیزار هستند، مخصوصاً آن لحظه ای که درد و دلی با شما می‌کنند.
نکته ای که در مورد مادران می‌خواستم بگویم اینکه، وقتی فرزندشان با او حرفی می زند دریافت انعکاس احساس از سمت مادر حس بسیار خوبی به فرزند منتقل میکند.
فرض کنید فرزند به مادرش می‌گوید «مامان یک اتفاقی برای من افتاده است که من را خیلی ناراحت کرده است، دوستم در مدرسه به دروغ از طرف من حرفی زده است و چند نفر از دوستان دیگرم را از من ناراحت کرده است» همدلی این شکلی مادر با او که «از این اتفاقی که برای تو افتاده است من هم دلگیر شدم و مثل خودت از ناراحتی تو ناراحتم ولی نباید این اتفاق باعث شود تو سرخورده شوی، سعی کن با هم کلاسی ات صحبت کنی ودلیل این کارش را بپرسی تا این مسئله حل شود.»
یا وقتی اتفاق خوبی برای او افتاد به او بگویید «از اینکه حال تو خوب است من هم خیلی خوشحالم!» احساس درک متقابل از طرف والدین برای فرزندان یکی از بهترین حس هایی است که تجربه می‌کنند. پس رفاقت و احساس درک مقابل در این بازه بسیار اهمیت دارد. همه ما در زندگی رفاقت را تجربه کرده ایم، در کنار رفیقمان می توانیم درد و دل کنیم بدون اینکه ترس از قضاوت شدن داشته باشیم.
سوم این که ارتباط شما با فرزندتان بر اساس امر ونهی کردن نباشد. این طور نباشد که فقط فرزندتان را محدود کنید. این درست است که شما باید برای فرزندتان چارچوب قائل باشید ولی نباید در مورد تفریحات و فعالیت های مثبت هم آنها را محدود کنید. همین طور تفریحات مشترک با فرزندتان داشته باشید.
مثلاً باهم پدرفرزندی برای دیدن مسابقات کشتی بروید یا ... همین طور مادر با فرزندش به خرید بروند و فعالیت های مشترک باهم دیگر داشته باشند تا فضای ارتباطی شان با همدیگر به سمت دوستانه بودن برود.
البته این نکته خیلی مهم است همانطور که رابطه دوستانه و رفاقت بین شما و فرزندتان وجود دارد حریم ها هم حفظ شود.
واما بهترین روش طبق روایات برای تربیت در دوره نوجوانی! قهرکردن. این کار برای کودکان کم سن وسال جواب نمی‌دهد چون اصلا درکی از قهر کردن ندارند هم چنین کودکان در سنین خردسالی وابستگی شدیدی به مادرشان دارند، قهر کردن باعث اضطراب در وجود آنها میشود، اما در دوره نوجوانی این روش برای جواب گرفتن معرکه است.
بخاطر درک بیشتر و محبتی که بین شما و فرزندتان است ناراحتی شما برای فرزندتان بسیار سخت است پس همواره تلاش میکند اشتباهی نداشته باشد تا باعث آزردگی و رنجش خاطر شما شود، اما اگر ارتباط شما با فرزندتان به نحوی باشد که صبح تا شب با هم دیگر بگومگو داشته باشید حتی ممکن است خدایی ناکرده فرزندتان از این قهر خوشحال باشد و این موضوع برایش اهمیتی نداشته باشد و حتی فکر کند در این حالت آرامش اعصاب بیشتری دارد.