بسم الله الرّحمن الرّحيم
و صلّى اللّه على محمّد و آله الطّاهرين و لعنة الله على اعدائهم اجمعين
۸۰ درصد بیماری‌های تب‌دار نیاز به آنتی‌بیوتیک ندارند/ خطرات مصرف‌بی‌رویه آنتی‌بیوتیک
دکتر داوود یادگاری‌نیا در گفت‌وگو با خبرنگار بهداشت و درمان خبرگزاری تسنیم؛ به مناسبت هفته مقاومت دارویی درباره خطر مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها اظهار کرد: آنتی‌بیوتیک نباید خودسرانه مصرف شود زیرا این دارو برخی میکروب‌ها را از بین می‌برد ولی برخی دیگر از این میکروب‌ها در پی مکانیزم‌های متعدد، نسبت به آن آنتی‌بیوتیک مقاومت پیدا می‌کنند؛ وقتی آنتی‌بیوتیک بیش از حد مصرف و مقاومت ایجاد شود میکروب‌هایی که به دارو مقاوم شده‌اند شروع به رشد کردن در بدن فرد می‌کنند و از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند که این امر باعث بلااثرشدن آنتی‌بیوتیک روی آن میکروب میشود.
وی افزود: این اتفاق در بیمارستان‌ها بیشتر رخ می‌دهد و شاهد هستیم که فردی در بیمارستان آنتی‌بیوتیک بیش از حد دریافت میکند و میکروب در بدنش نسبت به دارو مقاوم میشود؛ این میکروب از فردی به فرد دیگر منتقل میشود و این مسئله مشکلات زیادی ایجاد میکند.
خطرات مقاومت میکروبی چیست؟
وی درباره مشکلات ناشی از مقاومت میکروبی ادامه داد: یکی از این مشکلات این است که ما مجبور می‌شویم از آنتی‌بیوتیک‌های قوی‌تری استفاده کنیم و هزینه‌های درمانی بالاتر می‌رود زیرا بعضاً آنتی‌بیوتیک‌های قوی‌تر گران‌تر هستند و طول بستری فرد نیز در بیمارستان افزایش می‌یابد؛
از سوی دیگر به دلیل کم‌اثر یا بی‌اثر شدن آنتی‌بیوتیک روی آن عامل بیماری‌زا، احتمال مرگ و میر افراد بالاتر می‌رود.
بنابراین همه افراد جامعه باید توجه کنند که در بیماری‌های عفونی و تب‌دار به هیچ وجه بدون تجویز پزشک آنتی‌بیوتیک مصرف نکنند و پزشکان نیز از تجویز غیرمنطقی آنتی‌بیوتیک بپرهیزند و در مواقع ضروری آن را تجویز کنند. داروخانه‌ها نیز بدون تجویز پزشک نباید آنتی‌بیوتیک را به بیماران بدهند.
پیشگیری از عفونت با شست‌وشوی دست‌ها و رعایت بهداشت
یادگاری‌نیا با اشاره به هفته مقاومت آنتی‌بیوتیکی گفت: این هفته با هدف اطلاع‌رسانی نسبت به مقاومت دارویی مانند مقاومت آنتی‌بیوتیکی برگزار میشود؛ یکی از اهداف سازمان جهانی بهداشت این است که روند مقاومت دارویی در کشورها بررسی شود و هدف دیگر، پیشگیری از عفونت‌هاست؛ زیرا وقتی از عفونت پیشگیری شود، میزان مصرف دارو و درنتیجه احتمال مقاومت دارویی کاهش می‌یابد؛ مثلاً شستن دست، مصرف غذاهای سالم و رعایت بهداشت باعث میشود فرد دچار عفونت نشود و درنتیجه آنتی‌بیوتیک مصرف نکند. هدف دیگر نیز این است که آنتی‌بیوتیک به میزان مورد نیاز و با تجویز مناسب و منطقی مصرف شود و افراد به صورت خودسرانه آن را مصرف نکنند.
وی درباره راهکارهای پیشگیری از بروز مقاومت آنتی‌بیوتیکی تأکید کرد: باید دوره درمان با آنتی‌بیوتیک کامل شود و مصرف آن خودسرانه قطع نشود؛ همچنین دوز آنتی‌بیونتیک مناسب و طبق تجویز پزشک باشد.
80 درصد بیماری‌های تب‌دار نیاز به آنتی‌بیوتیک ندارد.
متخصص بیماری‌های عفونی با بیان اینکه متأسفانه میزان مصرف آنتی‌بیوتیک در کشور ما نیز بالاست، بیان داشت: مصرف بالای آنتی‌بیوتیک در حالی است که حدود 80 درصد بیماری‌های تب‌دار در کشور ما و جهان، بیماری‌های ویروسی هستند؛ یعنی عامل ایجادکننده آنها ویروس است بنابراین هیچ آنتی‌بیوتیکی روی آنها اثر ندارد و بنابراین افرادی که دچار عفونت هستند الزاماً نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک ندارند اما شاهد هستیم که متأسفانه مردم خودسرانه نسبت به مصرف این دارو اقدام می‌کنند.
احتمال مرگ 50 میلیون نفر بر اثر مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک
وی هشدار داد: سالانه در جهان حدود 750 هزار نفر بر اثر مقاومت میکروبی فوت می‌کنند و تصور میشود که در سال 2050، میزان فوتی‌های ناشی از مقاومت دارویی، به 50 میلیون نفر در سال برسد!
یادگاری‌نیا با بیان اینکه یکی دیگر از مشکلات ناشی از مصرف آنتی‌بیوتیک بروز برخی عوارض است، توضیح داد: بروز راش‌های پوستی، بیماری‌های خطیر و عوارض دیگر مانند اسهال‌های ناشی از مصرف آنتی‌بیوتیک از عارضه‌های ناشی از مصرف بی‌رویه و نابجای آنتی‌بیوتیک‌هاست که این اسهال‌ها درمان سختی را می‌طلبد.
بنابراین مصرف نابجای آنتی‌بیوتیک علاوه بر افزایش احتمال مقاومت آنتی‌بیوتیکی، عوارض ناشی از مصرف دارو را نیز افزایش می‌دهد.
خطر تجویز بی‌رویه رمدسیویر
رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های عفونی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در پاسخ به این سؤال که آیا مصرف بی‌رویه رمدسیویر نیز می‌تواند منجر به بروز مقاومت نسبت به رمدسیویر در ویروس کرونا شود، تصریح کرد: هنوز شواهد و تجربیات زیادی در این باره وجود ندارد اما باید توجه داشت که مقاومت دارویی تنها منحصر به باکتری‌ها نیست؛ ویروس‌ها، قارچ‌ها، انگل‌ها و ... نیز ممکن است در اثر استفاده بی‌رویه داروهای ضدمیکروبی دچار مقاومت شوند؛
مثلاً مصرف داروهای ضدآنفلوانزا، در طولانی‌مدت باعث ایجاد مقاومت به داروهای ضدویروسی خواهد شد؛ طبیعتاً مصرف گسترده و نابجای رمدسیویر نیز ممکن است در آینده باعث مقاومت ویروس کرونا نسبت به این دارو شود. رمدسیویر باید در شرایط خاص، طبق نظر پزشک و در بیمارستان تجویز شود و وضعیت کبد و کلیه بیمار برای تجویز رمدسیویر باید مدنظر قرار بگیرد زیرا عوارضی را در بر دارد.
متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری ادامه داد: در اکثر بیماران مبتلا به کرونا که به ما مراجعه می‌کنند می‌بینیم که برخی از داروهای آنتی‌بیوتیکی مانند آزیترومایسین، داکسی‌سایکلین و ... را به‌صورت خودسرانه مصرف کرده‌اند؛ این داروها ضدویروس نیستند و داروی اختصاصی برای بیماران سرپایی مبتلا به کرونا نداریم.