سلام عزاداریهاتون قبول حق ببخشید من وقتی خیلی خسته و مثلا چند شب درست نخوابیدم یکی از چشم هام معمولا چشم چپ درد شدید میگیره یه حالت تهوع خفیفی هم بهم دست میده،وقتی آب عسل میخورم در مراحل اولیه درد ،سریع چشمم خوب میشه،اینحالت قبلا مثلا سالی یا چندسالی یبار ایجاد میشد،الان چون در دوران شیردهی و بیخوابی و بدخوابی های زیادی هستم اینحالت هرچند وقت یکبار پیش مییاد و اخیرا مجبور به مصرف مسکن میشم در کنار آب عسل میخواستم بپرسم مشکل اصلی درچشمم چی هست و چه موارد پیشگیرانه ای انجام بدم مشکل بینایی وقند و فشار خون و...ندارم با تشکر
زری

سلام و عرض احترام خدمت شما بزرگوار. دخترم دوماهشه و شیرخشک آپتامیل پپتی میدم. وزن گیری خوبه نفخ و دل درد هم نیست. ولی پنج روز یک بار اگر ماساژ ندم شکمش کار نمیکنه یک دو بار هم اندازه عدس بهش کره دادم. ممنون میشم راهنمایی بفرمایید.
فاطمه

سلام دکتر جان من کلا هم غلبه سودا هم صفرا وهم دم و بلغم دارم این برنامه ک نوشیتد میتونه مشکلو بیماری‌ها افسردگی مشکلات گوارش درست کنه
پویا

سلام مادرم ۶۴ساله هستند بیماری دیابت و مشکل قلبی دارند اخیرا مچ دستش دچار تورم و درد شدید شده که در مراجعه به پزشک تشخیص تنگی کانال مچ دست دادند آیا جنابعالی میتونید راهنمایی بفرمایید.
مروارید

سلام وقت بخیر درمان سرگیجه که عاملش مشکل مایع گوش میانی است ،آیا راه حلی دارد؟
مروارید

سلام. من دو دوره است که از پیازدرمانی استفاده میکنم ولی هنوز پریود نشدم و هیچ علائمی هم از اینکه میخوام پریود بشم ندارم. خیلی مایوس شدم. چکار کنم؟
مینوش

با سلام و خدا قوت برای بیماری کرون که خفیف هست چه کارهایی انجام دهیم با تشکر
عزیزه

هیچ قانونی به اسم واکسن اجباری وجود نداره
پاکان

آیا رعایت رژیم تعیین جنسیت زیر نظر دکتر متخصص با تسلیم اراده الهی بودن منافاتی ندارد؟؟؟
م

سلام بنده از شهرستان هویزه مشکل فرزندآوری دارم اگر لطف کنید با شماره بنده در ارتباط باشید.


محمد ساکی
کد : 35814
تاریخ انتشار : ۲۱ شهريور ۱۴۰۰
خبرها و نظرها
Share Email
چالش‌های پیش روی «عین‌اللهی» در صنعت داروسازی/ بساط تعارض منافع از سازمان غذا و دارو برچیده می‌شود؟

بسم الله الرّحمن الرّحيم

و صلّى اللّه على محمّد و آله الطّاهرين و لعنة الله على اعدائهم اجمعين

 

 

 

 

 


چالش‌های پیش روی «عین‌اللهی» در صنعت داروسازی/ بساط تعارض منافع از سازمان غذا و دارو برچیده می‌شود؟

 

 

 

 


 

خبرگزاری فارس - گروه سلامت: بهرام عین الهی وزیر جدید بهداشت با انتخاب‌های سختی روبروست. هر مدیری که منصوب می‌کند وضعیت آینده‌ی پاندمی کرونا در ایران را تغییر خواهد داد.

 

 

بسیاری از نهادهای مرتبط با سلامت، شرکت‌ها و سندیکاهای مهم دارویی و بهداشتی و چهره‌های سیاسی این روزها توجه ویژه‌ای به وزارت بهداشت دارند. اینکه معاونان وزیر در حوزه‌های مختلف چه کسانی باشند، اینکه ریاست سازمان مهمی مثل سازمان غذا و دارو بر عهده‌ی چه کسی باشد و اینکه چه افرادی تعیین کنند ارز دولتی به کدام دارو تعلق گیرد، همه موضوعاتی هستند که فعالین صنعت داروی کشور را متوجه وزارت بهداشت کرده است. طبیعی است که سندیکاها و اتحادیه‌های بزرگ دارویی کشور سعی کنند بر انتخاب‌های وزیر جدید بهداشت تاثیر بگذارند.

 

 

 


ارز دولتی و تولید دارو


داروهایی که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند و همه‌ مردم از آن استفاده می‌کنند، دو نوع هستند. یا داروهایی هستند که در داخل تولید نشده و وارداتی هستند، یا داروهایی هستند که در داخل تولید می‌شوند. ارزی که سازمان غذا و دارو برای تامین دارو اختصاص می‌دهد به هر دوی این داروها تعلق می‌گیرد. در داروهای وارداتی اوضاع مشخص‌تر است. قیمت دارو در بازار جهانی مشخص است و سازمان غذا و دارو می‌تواند نظارت خود را بر قیمت دارو اعمال کند. اما شرکت‌های داروسازی داخلی نیز نیاز به ارز دارند.

 

 

 


دارو قبل از اینکه به محصول نهایی تبدیل شود چند مرحله را پشت سر می‌گذارد. مواد شیمیایی پتروشیمی در کارخانه‌های تولید مواد اولیه دارویی چندین مرحله سنتز و واکنش شیمیایی  را پشت سر می‌گذارند تا تبدیل شوند به چیزی که به آن ماده‌ اولیه دارو می‌گویند. این سنتز گاهی تا 20 مرحله ادامه پیدا می‌کند.

 

 

 

بعد این ماده‌ اولیه دارویی در اختیار شرکت‌های داروسازی قرار می‌گیرد تا داروهای مختلف را تولید کنند. شرکت‌های داروسازی می‌توانند این ماده‌ اولیه‌ دارویی را وارد کنند یا از از شرکت‌های تولیدکننده مواد اولیه‌ی دارویی بخرند. اما نکته اینجاست که شرکت‌های عضو این سندیکا مواد اولیه دارویی را از پتروشیمی‌ها نمی‌خرند، بلکه در مراحل بالاتر از شرکت‌های خارجی خریداری می‌کنند. برای همین به ارز دولتی نیاز دارند. در حقیقت دولت می‌تواند ارز را به داروسازها بدهد تا مواد اولیه بخرند یا به سندیکا بدهد که مواد اولیه تولید کنند.

 

 

 

 


خرید داخلی گرانتر از خرید خارجی


در سال‌های اخیر دولت با شعار حمایت از تولید داخل، از شرکت‌های تولیدکننده مواد اولیه‌ دارویی حمایت‌های بی‌دریغی کرده است. اما این حمایت‌ها ضرورتا به کاهش ارزبری در صنعت دارو منتهی نشده است. برعکس در اکثر مواقع حتی خرید مواد اولیه‌ی تولید داخل از مشابه خارجی گرانتر هم شده است. حتی بر اساس نظر بسیاری از کارشناسان صنعت دارو بسیاری از کمبودهای دارویی ناشی از اتخاذ چنین سیاستی بوده است. بحث تاثیرگذاری بر سیاست‌های وزارت بهداشت به خصوص در زمینه تخصیص ارز ترجیحی یکی از مسائلی است که همواره در رابطه‌ با سندیکای تولیدکنندگان مواد اولیه‌ی دارویی  مطرح بوده است.

 

 

 


نمونه‌ آخر آن جلسه‌ای است که فعالین حوزه‌ی دارو با کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در مردادماه امسال داشتند که در آن بر گرانی مواد اولیه‌ دارویی تولیدی داخل نسبت به مشابه خارجی آن اشاره می‌شود. . بنا بر گزارشی که خبرگزاری خانه‌ ملت منتشر کرده است نماینده‌ سازمان غذا و دارو در این نشست بالا بودن قیمت مواد موثره تولید داخل به نسبت مواد موثره وارداتی را یکی از مواردی دانست که همواره مورد اعتراض تولیدکنندگان دارو بوده است و منجر به کمبودهای دارویی در کشور شده است.

 

 

 

 


وی در این نشست گفت: «نسبت قیمت مواد موثره تولید داخل به مواد مشابه وارداتی طی سالهای 1398 و 1399، بیش از 2 برابر (بین 197 تا 271 درصد نسبت به میانگین قیمت واردات و نسبت به متوسط قیمت جهانی) است.  بررسی های انجام شده نشان می دهد 72.9 درصد مواد موثره تولید داخل، در فرآیند تولید تنها یک مرحله و 18.9 درصد دو مرحله را طی میکنند. با توجه به این مسئله که سطح فناوری تولید 89 درصد از این محصولات پایین و متوسط گزارش شده، می‌توان چنین نتیجه گرفت که فرآیند تولید اغلب مواد موثره داخلی در واقع خالص سازی ماده ناخالص وارداتی یا ملح سازی از پایه وارداتی است و نیاز به اصلاح جهت گیری ها در جهت عمق بخشی تکنولوژیک در کشور دارد.»

 

 

 

 


در همین جلسه رئیس وقت سندیکا گفت که «بسیاری از مباحث گزارش مطرح شده در نشست درست نیست و چند ایراد زیرساختی دارد؛ مدعی هستند که 198 مولکول مواد موثره تولید می کنیم در حالی که به این شکل نیست.»

 

 

 

انحصار بنگاهی کوچک


در حقیقت دولت در دوره‌های قبلی با شعار حمایت از تولید تنها به حمایت از یک بخش از صنعت دارویی پرداخته است و آن هم تولیدکنندگان مواد اولیه‌ی دارویی بوده است.

 

 

ماجرا به این شکل است که سازمان غذا و دارو انحصار مواد اولیه‌ داروها را به شرکت‌های مواد اولیه‌ ساز داخلی می‌دهد که نه تنها نظارتی به مواد اولیه‌ی تولیدی آن‌ها نمی‌کند بلکه کل صنعت داروسازی کشور را برای تولید یک ماده‌ اولیه محدود و منحصر به یک یا چند شرکت کوچک ماده‌ اولیه ساز می‌کند. این رویکرد یک اشتباه استراتژیک است، زیرا بیش از 40 سال است که صنعت داروسازی سعی کرده است که انحصار مولتی نشنال‌ها خارج شود و با افزایش تولید و توان داخلی، ارزش آفرینی قابل اعتنایی را در صنعت دارویی ایجاد نماید. اما اکنون دچار نوع دیگری از انحصار شده است. انحصار بنگاهی کوچک.

 

 

 

 


به خاطر این انحصار شرکت‌های تولید کننده دارو در سال‌های اخیر دچار مشکل تامین مواد اولیه‌ دارویی شدند. به تبع داروسازان، بسیاری از داروها با قیمت‌های غیرواقعی و بسیار گزاف راهی داروخانه‌ها می‌شود که همین مسئله جامعه و مردم را اذیت کرد. اما مسئله فقط گران‌تر شدن نیست. شرکت‌های تولیدکنندگان مواد اولیه گاهی توانایی عمل به تعهدات خود را ندارند و شاهد کمبود مقطعی برخی از داروها می‌شویم.

 

 

 

 

ماجرا این است که حمایت سازمان غذا و دارو از تولیدکنندگان مواد اولیه‌ دارویی به این شکل است که اگر ماده‌ موثره‌ یک دارو را یک شرکت داخلی تولید کند، داروسازان موظف هستند که از شرکت داخلی تامین کنند و سازمان غذا و دارو مجوز واردات نمی‌دهد. از سوی دیگر نظارتی هم بر قیمت مواد اولیه‌ تولیدی ندارد. به همین دلیل کل صنعت دارو به نوعی گروگان شرکت‌ها تولیدکننده‌ی مواد اولیه شده است. این در حالی است که ارزش افزوده‌ داروها در مرحله‌ تولید محصول نهایی می‌افتد.

 

 

 

 

به عنوان مثال در صنایع بزرگ جهانی ارزش افزوده‌ مواد اولیه‌ دارویی یک بیستم ارزش محصول نهایی است. این را در صنایع دیگر هم مشاهده می‌کنیم. به عنوان مثال ارزش افزوده در خودروسازی مانند بنز به محصول نهایی است و مهم نیست که گیربکس آن در یک شرکت چینی تولید می‌شود یا یک شرکت هندی.

 

 

 


صاحب نظران صنعت دارو معتقد به حمایت از مواد اولیه سازان هستند اما این حمایت باید حداکثر خرید 20 درصد بیشتر از قیمت جهانی باشد و نباید تامین دارو را منوط به خرید از داخل کرد. رئیس سابق سندیکای تولیدکنندکان مواد اولیه هم بر این 20 درصد قیمت بیشتر تاکید داشت، اما در عمل شرکت‌های تولیدکننده‌ مواد اولیه به آن عمل نمی‌کردند، چرا که به خاطر سیاست‌های وزارت در دوره‌ قبلی نوعی انحصار به وجود آمده بود.

 

 

 


معضلی به نام ریپک


بحث و جدل نماینده‌ سازمان غذا و دارو با رئیس سندیکای تولید کنندگان مواد اولیه معضلی قدیمی به نام ریپک(repack)   است.

 

 

این مسئله یکی از شایعاتی است که همواره درباره‌ این سندیکا مطرح بوده است. پیشتر گفتیم که مواد پتروشیمی در شرکت‌های تولید کننده‌ی مواد اولیه‌ دارویی بعد از گذراندن چندین مرحله سنتز تبدیل به ماده‌ی اولیه‌ی دارویی می‌شوند. این سنتز گاهی تا 20 مرحله هم ادامه پیدا می‌کند.

 

 


برخی از شرکت‌های تولید کننده‌ مواد اولیه‌ دارویی به جای اینکه مواد خام را از پتروشیمی دریافت و اقدام به فرایند سنتز کنند، مواد سنتز شده را از شرکت‌های خارجی خریداری می‌کنند و بعد از بسته بندی به نام تولید خود به عنوان ماده‌ی اولیه‌ی دارویی به شرکت‌های داروساز می‌فروشند. به این کار اصطلاحا ریپک می‌گویند.

 

 


سندیکای تولیدکنندگان مواد اولیه‌ دارویی همواره در مظان چنین اتهامی بوده است. اگرچه که همواره این موضوع را رد کرده و مدعی است نظارت دقیقی بر شرکت‌های عضو این سندیکا دارد. سوال مهمتر این است که زمانی که مدیران سندیکا خودشان صاحبان بزرگترین شرکت‌های تولیدکننده مواد اولیه‌ دارویی هستند  چگونه می‌خواهند بر خودشان نظارت کنند؟ و اگر نظارتی در کار باشد این نظارت چقدر قابل اعتماد است؟

 

 


همچنین این سندیکا شعار حمایت از تولید داخل را سر می‌دهد. شعاری جذاب و فریبنده که به مذاق مسئولین نیز خوش می‌آید. اما بر اساس گزارش نماینده سازمان غذا و دارو در جلسه‌ی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس که پیشتر به آن اشاره شد در حال حاضر ۱۹۸ مولکول از مجموع ۱۴۳۱ مولکول موجود در فهرست دارویی ایران (۱۳.۸% تعداد مولکول) توسط صنعت تولید مواد موثره دارویی در داخل کشور تولید می شود که در تامین این ۱۹۸ مولکول، ۵۶ درصد ریالی نیاز سالانه توسط صنایع داخلی و مابقی از طریق واردات تامین می‌شود.

 

 

 


وی همچنین در این جلسه گفت: «علیرغم ادعای سندیکای تولید مواد اولیه دارو و ملزومات بسته بندی، مبنی بر تامین بیش از ۷۱ درصد نیاز بازار داخلی کل، میزان تامین ریالی صنعت تولید داخل از کل بازار مواد اولیه دارو و ملزومات بسته بندی در سال ۹۹، ۲۳.۱ درصد و از نظر حجمی ۲۵.۲ درصد است؛ صنعت تولید مواد موثره دارویی به جای تمرکز بر تامین داروهای حیاتی و ضروری، بر اساس شاخصه های اقتصادی به سمت تامین مواد موثره پرفروش گرایش داشته است، تا جایی که ۵۵ درصد مولکول های تولید شده در دسته داروهای غیر ضروری قرار گرفته اند.

 

 

 

 


شعار شفافیت


یک نکته‌ بسیار مهم اختلافی است که میان کارشناسان خبره‌ی سازمان غذا و دارو و سندیکای تولیدکنندگان مواد اولیه‌ دارویی و بسته بندی وجود دارد و آن هم بحث بر سر نظارت بر واردات و هزینه‌کرد ارز ترجیحی است.

 

 

 

  سندیکا معتقد است که به عنوان یک نهاد صنفی، وظیفه‌ سندیکاست که بر هزینه کرد ارزهای تخصیص یافته شرکت‌های تولید کننده مواد اولیه‌ دارویی نظارت داشته باشد. در گزارش خانه‌ ملت به نقل از یک کارشناس نهاد نظارتی ( اسم این فرد ذکر نشده است) درباره‌ نظارت بر صنعت تولید مواد اولیه دارویی آمده است:« قیمت‌گذاری در مورد مواد اولیه و حد واسط‌ها نیازی ضروری و قطعی است که باید توسط سازمان غذا و دارو اجرایی شود البته این موضوعی هست که از سال های گذشته در جلسات متعدد به دوستان گوشزد شده است. ».

 

 

 


این کارشناس همچنین گفت:« قیمت‌گذاری مناسب، هدفدار و همراه با نظارت سازمان غذا و دارو را هر چه سریعتر اجرایی کنیم. برون سپاری نظارت بر واردات مواد اولیه دارویی به مسئولان فنی شرکت های تولید کننده مواد اولیه دارویی و شرکت های تولید کننده محصول نهایی دارویی در سال های اخیر، از مشکلات این حوزه است که مسائل و مفاسدی را در این حوزه به وجود آورده است که نیاز به بازنگری جدی در فرآیند فعلی است.» در این اختلاف نظر میان سندیکا و سازمان غذا و دارو، در دولت قبلی این سندیکا بود که نظرش ارجحیت پیدا کرده بود که نشان از نفوذ مدیران سندیکا داشت. سندیکای مواد اولیه دارو شعارهای متعددی درباره‌ی شفافیت داده است، اما این مسئله در حد شعار باقی ماند و نگذاشتند که سازمان غذا و دارو بر فعالیت‌های این سندیکا نظارت موثری داشته باشد.

 

 

 

 


آیا دولت اراده‌ای برای شفافیت دارد؟


حالا وزیر بهداشت در آستانه‌ انتخاب رئیس جدید سازمان غذا و دارو است. طبیعی است که برای چنین انتخاب مهمی از مشورت فعالین صنعت دارو بهره‌مند گردد. اما توجه به سه نکته مهم است و انتظار می‌رود دکتر بهرام عین الهی وزیر دولتی که شفافیت شعار آن است به آن‌ها توجه کند.

 


نکته‌ اول اینکه تعامل سازنده با همه‌ فعالین صنعت دارو لازم و ضروری است، اما جهت جلوگیری از بروز تعارض منافع بهتر است افرادی را برای سمت‌های حساس مانند مدیریت بر سازمان غذا و دارو انتخاب کند که دچار تعارض منافع نباشند. همچنین افرادی که سابقه‌ شفاف و روشنی ندارند مدیریت مهمترین سازمان دارویی کشور را زیر سوال می‌برد.

 

 

 


نکته‌ دوم نیز اینکه شعار حمایت از داخل، یک راهبرد اساسی برای نظام مقدس جمهوری اسلامی است، اما باید توجه کرد که چه کسانی از این شعار اقدام به تحصیل ارز دولتی کرده و بازار سلامت مردم را به بازی می‌گیرند. در پاندمی کرونا شاهد بودیم که برخی با همین شعار در زمینه‌ دارو باعث ایجاد بازار سیاه دارویی (ماجرای رمدسیویر و فاویپیراویر) شدند.

 

 


نکته‌ سوم هم اینکه باید تولید داخل را حمایت کرد. اما تولید داخل منحصر به تولید مواد اولیه‌ دارویی نیست و مهمتر از تولیدکنندگان مواد اولیه، داروسازان هستند. این داروسازان هستند که ارزش افزوده‌ واقعی را می‌آفرینند. نباید به بهانه حمایت از یک بخش صنعت دارویی باقی بخش‌ها را نابود کنیم. اشتباهی که در دوره‌ قبلی  افتاد و نه تنها شرکت‌های تولید دارو را دچار مشکلات تامین مواد اولیه نمود بلکه بیماران به عنوان ذی نفعان اصلی، کمبود بسیاری از داروها را با پوست و استخوان خود لمس کردند.

منبع :

خبرگزاری فارس



نظرات
نظر خود را ثبت کنید

کاربر گرامی؛ سلامٌ علیکم

 

لطفا پیش از ثبت نظر خود توجه داشته باشید:


تجویز دارو و پیچیدن نسخه برای بیماری و مشکلات شخصی و موردی، نیاز به شرح حال کامل و معاینه بالینی دارد که طبیعتاً از طریق ارتباط مجازی، قابل حصول نیست.

 

 

لذا خواهشمندیم از تقاضای نسخه و دارو برای بیماری های موردی، اجـتناب فرمایید.

 

سایر نکات:


❶از اعلام نشانی و تلفن درمانگاه معذوریم. درصورت تمایل از طریق پایگاه «طبیب شهر»، پزشک مورد نظر خود را جستجو کنید.

ابتدا مقالات مربوطه را مطالعه کنید و پس از اطمینان از نبود اطّلاعات مورد نظرتان، نسبت به طرح سؤال اقدام کنید. از پاسخگویی به سؤالاتی که در متن مقاله پاسخ داده شده اند معذوریم.

❸از طرح سؤال هایی که نیاز به پاسخ های خصوصی و ارسال به پست الکترونیک دارد خودداری فرمایید.

❹پاسخگویی به سؤالاتِ کلّی و نیازمند پاسخ های مفصّل در توان پایگاه نیست.

❺نشانی پست الکترونیک شما در نزد پایگاه طبّ شیعه محفوظ است.

❻هرنظر را تنها یک بار ارسال کنید و از تکرار ارسال نظرات خودداری کنید.

❼حتّی المقدور از ارسال نظرات به صورت «فینگیلیش» خودداری کنید.

❽پاسخ هاي ارائه شده، كلّي و عمومي هستند و پاسخ دقيق و تخصّصي، تنها با ويزيت بيمار امكانپذير است

 

 

با سپاس و امتنان        

دکتر وحید علیان نژادی

نام :
ایمیل :
* نظر شما

آخرین مقالات

داروی گیاهی کرونای مدبر غدیر[14983بازدید]
ارزش های پست مدرن، نارضایتی از پزشکی؛ گرایش به طب مکمل[17378بازدید]
غذا درمانی از دیدگاه قرآن و علم(مقاله انتخابی)[38068بازدید]
نظام بهداشت و سلامت در اسلام(مقاله انتخابی)[49643بازدید]
بهداشت روانی اعتقادی در اجتماع(مقاله انتخابی)[19453بازدید]
بررسي ناهمخوانی آيات طبّي با علوم پزشكي(مقاله انتخابی)[25502بازدید]
قرآن و بهداشت روان(مقاله انتخابی)[67519بازدید]
چند نکته ساده در مورد از شیر گرفتن کودک[542888بازدید]
زردی نوزادان[498475بازدید]
ارتباط عطر و اسباب بازی با چاقی کودکان (مقاله انتخابی)[13707بازدید]
علم، سنّت، مدرنیته(مقاله انتخابی)[12314بازدید]
پزشکی نوین و تردید های پیش رو(مقاله انتخابی)[12111بازدید]
آشنایی با ابعاد آشکار و پنهان ترویج همجنس بازی در جهان(مقاله انتخابی)[16918بازدید]
توصیه های طبی از مرحوم آقا فخر تهرانی [52808بازدید]
نقد طب مدرن از دیدگاه آیت الله جوادی آملی(مقاله انتخابی)[18832بازدید]
وقتی پیامبران غرب دروغ می گویند (تبارشناسی علوم جدید)(مقاله انتخابی)[16245بازدید]
اثبات کجی دیوار پزشکی مدرن(مقاله انتخابی)[11800بازدید]
القاى بیمارى به جامعه(مقاله انتخابی)[9080بازدید]
ایدز ؛ گلوله‌ بیولوژیک آرپا(مقاله انتخابی)[13777بازدید]
نگاهی به جنايات بيوتروريستي آمريكا(مقاله انتخابی)[15319بازدید]

از میان مقالات

چگونه سكس، بمب‌ها و برگرها جهان ما را شكل داده‌اند؟(مقاله انتخابی)
نگاهی به مبانی طبّ سنّتی ایران
صنعت سقط جنین درخدمت تجارت لوازم آرایشی و محصولات خوراکی(مقاله انتخابی)
ياد بگيريم دوباره محبت بورزيم: «خانواده‌هاي از هم گسسته»، شهروندي و حمايت دولت از زوجيت (مقاله انتخابی)
مواد شیمیایى و سلامت کودکان(مقاله انتخابی)
سیره فاطمی، درمانی برای فروپاشی خانواده(مقاله انتخابی)
اثبات کجی دیوار پزشکی مدرن(مقاله انتخابی)
خانواده بدون فرزند!(مقاله انتخابی)
سالنامه حجامت 1397 شمسی (هدیه پایگاه طبّ شیعه)
خواص تاثیرگذاری قارچ گانودرما تا چه حد واقعیت دارد؟
معده شناسی
به دنبال راهی در جهت اصلاحات در صنعت دارو سازی(مقاله انتخابی)
رحم هاى مصنوعى و پایان باردارى(مقاله انتخابی)
اهداف پشت پرده محصولات اصلاح شده ژنتیکی(مقاله انتخابی)
خستگی دائم بدنی
تدابیر دوران بارداری (3)
خطری که در آب لوله‌کشی پنهان شده است (مقاله انتخابی)
آنچه شما درباره مواد افزودنی به محصولات غذایی نمی دانید.(مقاله انتخابی)
چه مقدار از غذای شما پرتو دهی شده است؟(مقاله انتخابی)
اهمیت طب و طبیب در نگاه علامه حسن زاده آملی