قولنج یا کولیک در نوزادان معمولاٌ باعث می‌شود کودک گریه مداوم و غیر قابل توضیح داشته باشد. والدین نوزادان مبتلا به کولیک، با وجود تغذیه مناسب و سلامت عمومی فرزندشان، شاهد گریه های مداوم او هستند. این کودکان معمولا چند ساعت در روز و حداقل ۳ بار در هفته گریه بی دلیل دارند. بنابراین ما در این پست قصد داریم به شناخت کاملی از کولیک رسیده و سپس با توجه به آن به ارائه راهکار از دیدگاه طب سنتی بپردازیم.
کولیک چیست؟
- کولیک را به عنوان گریه های بیش از حد نوزادان، برای حداقل سه ساعت در روز و حداقل سه روز در هفته، حداقل برای سه هفته در نوزاد سالمی که به خوبی از او مراقبت می‌شود، تعریف می‌کنند.
- معمولاً در سه ماهه اول زندگی و معمولاً بعد از ظهرها رخ می‌دهد.
- حدود نیمی از نوزادان از این مشکل رنج می‌برند، اما هنوز دلیل قطعی برای آن وجود ندارد.
- بسیاری از علائم کولیک به ناراحتی شکمی مربوط می‌شوند.
علل کولیک نوزادان از دیدگاه طب مدرن و طب سنتی
طب مدرن
علت دقیق کولیک هنوز ناشناخته است. اما از دلایلی که پزشکان طب مدرن به آن مشکوک هستند می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- عدم تحمل لاکتوز و هضم نادرست شیر
- به دام افتادن گاز در داخل حفره شکمی (ایجاد گاز در دستگاه گوارش) که موجب ناراحتی و درد شکم می‌شود.
طب سنتی
دکتر حسین رضایی‌زاده دستیار ارشد دکترای تخصصی طب سنتی دانشگاه تهران معتقد است:
- کولیک در کودکان معمولاٌ ناشی از نفخ گوارش است که در روده کودکان ایجاد می‌شود.
- در صورتی‌که کودک شیر خوار باشد و مادر دارای طبیعت سرد باشد به کودک القا و منتقل می‌شود و کودک دچار نفخ و دردهای ناشی از کولیک می‌شود.
- بنابراین وی، شیر مادر را عامل اصلی ابتلا به کولیک در نوزادان دانسته و معتقد است در صورتی که کودک به صورت وراثتی سرد مزاج و دارای مشکلات گوارشی و معده نباشد عامل اصلی در ابتلا شیر مادر خواهد بود.
پس با جمع بندی یافته های بالا می‌توان گفت که مهم ترین و نزدیک ترین دلیل برای کولیک در نوزادان، مشکلات گوارشی و هضم شیر است.
علائم ابتلاء به کولیک چیست؟
اگرچه علائم آن از نوزادی تا نوزاد دیگر تغییر می‌کند. اما عمده علائم را می‌توان به صورت زیر بیان کرد:
- گریه زیاد نوزادان با حالتی که انگار که درد دارند.
- شروع ناگهانی و توقف ناگهانی گریه.
- گریه با حالتی که اندام ها خصوصا مشت ها و نواحی شکم سفت هستند.
- نوزاد مبتلا نمی‌تواند فقط با آرامش دادن آرام بگیرد.
در موارد شدید، نوزادان نشانه های زیر را بروز می‌دهند:
آیا انواع مختلفی از کولیک وجود دارد؟
محققان معتقدند که چهار نوع مختلف کولیک وجود دارد. هر کدام دارای نشانه های خاص و علل خاص خود هستند.
کولیک گوارشی
پس از تولد سیستم گوارش نوزاد به طور کامل توسعه پیدا نکرده است. این تکامل سیستم گوارشی ممکن است سبب درد شکم او شود.
علائم
- نوزاد ناراحت به نظر می رسد. حدود یک ساعت پس از تغذیه، و به خصوص در شب زیاد گریه می‌کند.
- گاهی اوقات او زانوی خود را به سمت سینه خود می کشد.
- هنگامی که نوزاد گریه می‌کند، گاهی اوقات تن صدایش متفاوت می‌شود.
- ناحیه شکمی نوزاد سفت شده است.
- وقتی او را بر روی شکم قرار دهیم آرام تر خواهد شد.
کولیک فیزیکی
در طول چند هفته اول زندگی، برخی قسمت های عضلانی، اسکلتی و یا مفصلی نوزاد ممکن است کامل تکامل نیافته باشد. این ناراحتی های عضلانی، اسکلتی یا مفصلی (معمولا در گردن، پشت و یا لگن) سبب بروز نوع فیزیکی آن شود.
علائم
- به نظر می رسد نوزاد به طور مداوم ناراحت است. او اغلب گریه می کند، اما در شب بسیار بدتر است.
- نوزاد برای مدت کوتاهی آرام است و عمدتا زمانی است که خوابیده است. اما وقتی بیدار می شود، فورا فریاد می‌کشد.
- گاهی اوقات پس از غذا، ممکن است شروع به گریه کند.
- به محض اینکه او را روی شکم قرار دهید، فریاد می‌زند.
کولیک فکری
به نظر می رسد این نوع پس از ماه اول بیشتر اتفاق می افتد. این نوع کولیک ممکن است در نوزادانی با هوشی که محرک‌های محیطی زیادی دریافت می‌کنند، بیشتر رخ دهد.
علائم
- معمولا پس از یک ماه بروز می‌کند.
- گاهی اوقات وقتی که بیرون می‌روید، با اینکه خوشحال است، ناخود آگاه شروع به گریه می‌کند.
- به نظر نمی‌رسد نوزاد می‌خواهد برای مدت طولانی بخوابد. اما اغلب فقط حدود ۲۰ دقیقه می‌تواند بخوابد و پس از آن شروع به گریه می کند.
کولیک احساسی
گاهی اوقات گریه بی وقفه نوزاد به این دلیل است که در این دنیای جدید احساس ناامنی می‌کند. از شما اطمینان می خواهد که همه چیز خوب است.
علائم
- نوزاد بی وقفه گریه می‌کند معمولا در پایان روز و یا زمانی که به دلیل خسته بودن اطرافیان به او توجه زیادی نمی‌شود.
- با کوچکترین سر و صدا از خواب بیدار می‌شود.
- زمانی که به نوزاد توجه می‌شود خوشحال است ولی تا به او بی توجهی می‌شود دوباره گریه را از سر می‌گیرد.
معمولا کولیک چقدر طول می کشد؟
- در اغلب موارد، کولیک نوزادان از ۲ الی ۳ هفتگی شروع می‌شود و به تدریج در ۴ تا ۶ ماهگی نوزاد برطرف می‌شود.
- بنابراین معمولا کم پیش می آید که نوزادان بزرگتر از ۶ ماه قولنج کنند.
آیا کولیک برای نوزادان مضر است؟
- در بیشتر انواع کولیک ممکن است نوزاد شما درد داشته باشد، اما معمولا هیچ آسیبی به او نمی رسد.
- در واقع، کولیک برای شما بیشتر از نوزادتان استرس زا است.
- پس مهم است که بتوانید آرام باشید تا این دوره را پشت سر بگذارید.
در قسمت دوم این پست به بررسی راهکارها و تدابیر درمانی انواع کولیک می پردازیم …
با تشکر از دکتر سارا بخشایی و دکتر حسین رضایی زاده جهت تهیه مطالب فوق