به گزارش خبرنگار بهداشت و درمان خبرگزاری تسنیم؛ غلات و بهخصوص نان یکی از عمدهترین بخشهای رژیم غذایی روزانه هر فرد را تشکیل میدهند. هر فرد سالم بهطور متوسط 50 درصد از انرژی روزانه خود را از غلات تأمین میکند.
در سالهای اخیر نیز بهدلیل بالا رفتن قیمت میوه و سبزی، مردم بیشتر به مصرف مواد کربوهیدراتی مانند نان برای رفع نیاز به انرژی خود روی آوردهاند؛ استفاده بیش از اندازه مورد نیاز از غلات بهویژه غلات بدون سبوس باعث افزایش خطر ابتلا به بیماریهایی نظیر دیابت، کبد چرب، چاقی و فشار خون میشود.
سبوس، پوسته گندم است که بخش عمده آن را فیبر تشکیل میدهد اما مقداری پروتئین، املاح و ویتامین نیز در آن وجود دارد؛ فیبر بخش غیرقابل هضم سبوس است و از راه مدفوع دفع میشود و همراه خود، مواد زائد را نیز دفع کرده و یا با جذب آب باعث افزایش حجم مدفوع شده و به پیشگیری از یبوست کمک میکند همچنین عملکرد دستگاه گوارش را بهبود میبخشد و باعث کاهش خطر بروز بیماریهایی نظیر مشکلات معدی، سندرم روده تحریکپذیر، کرون (التهاب روده) و کولیت اولسراتیو و... میشود.
"نان کامل سالم" نانی است که از آرد سبوسدار فاقد هرگونه افزودنی (از جمله اسید فئولیک) تهیه شده باشد؛ امروزه تمام متخصصین تغذیه در جهان، مردم را به استفاده از نان کامل تشویق میکنند اما در سالهای اخیر بهدلایل مختلفی در کشورمان، سبوسگیری از آرد نانواییها افزایش یافته یعنی میزان سبوس موجود در آرد نانها کاهش یافته و کارخانجات بهبهانه اینکه نان سفید با ذائقه و سلیقه مردم سازگارتر است(!) به فروش آرد سفید و افزایش سبوسگیری از آرد نانواییها روی آوردهاند.
سبوسهای گرفتهشده از گندم و آرد صرف چه میشود؟!
کارخانههای تولید آرد در سطح کشورمان بهبهانه اینکه مردم نان سفید را بیشتر از نان سبوسدار میپسندند، سبوس را از گندم و آرد جدا میکنند اما این سبوس دور ریخته نمیشود بلکه کارخانجات سبوسهای گرفتهشده را به واحدهای تولیدی دام و طیور میفروشند! یعنی در حال حاضر "سبوس" که بخش اصلی و مغذی گندم و آرد کامل است بهجای اینکه به مصرف انسانی برسد، خوراک گاو و گوسفندان میشود!
چرا نانواییها "آرد سفید" میخرند؟
خواص تکنولوژیکی (کاربردی) آرد سفید باعث شده تا نانواها تمایل بیشتری به خرید آرد بدون سبوس داشته باشند؛ آرد سفید پخت راحتتر، خمیر شدن آسانتر و عموماً ماندگاری بیشتری دارد و بهطور کلی، ورز دادن خمیر حاصل از آرد سبوسدار مهارت بیشتری میطلبد بنابراین بسیاری از نانوایان برای صرفهجویی در وقت و پخت راحتتر نان، تمایل به خریدن آرد سفید از کارخانجات دارند!
مردم چه نانی را بیشتر دوست دارند؟
بسیاری از کارخانجات و نانواییها بهبهانه اینکه مردم نان سفید را بیشتر از نان سبوسدار دوست دارند، آرد سفید را برای پخت نان انتخاب میکنند اما این بهانه و توجیه در حالیست که در حال حاضر بسیاری از مردم کشورمان در مراجعات روزانه خود به نانواییها از شاطر میخواهند که بهروی نان سفارشی آنها، مقداری سبوس هم بپاشد! (غافل از اینکه این سبک استفاده از سبوس میتواند برای سلامتی مضر هم باشد! (برای مطالعه بیشتر اینجا را کلیک کنید)
نانهای پختهشده از آرد سفید، فیبر کمتر، بافت بهتر و رنگ روشنتری دارند و ممکن است طعم دلپذیرتری نسبت به نانهای حاوی سبوس داشته باشند اما باید به این نکته توجه کرد که با شیوع چاقی و بیماریهایی نظیر دیابت، فشار خون، کبد چرب و بسیاری دیگر از بیماریهای مزمن در جامعه بهدلیل سبک زندگی ماشینی، مردم اگر از خواص مفید نان سبوسدار در درمان این بیماریها مطلع شوند قطعاً حساسیت بیشتری در انتخاب نانها بهخرج میدهند و سراغ نانهای سبوسدار میروند که برای سلامتیشان بسیار مفیدتر است.
جالب اینکه در حال حاضر در بسیاری از مراکز درمانی طب سنتی کشورمان، اساتید طب سنتی، بیماران را از مصرف نان توزیعی در نانواییهای سطح شهر (نانهای سبوسگیریشده حاوی اسید فولیک) پرهیز جدی میدهند و این دسته از بیماران که ملزم به مصرف نانهای سبوسدار سالم شدهاند، پس از یک بازه زمانی حدود یکماهه با مصرف نان کامل سالم، بخش عمدهای از بیماریهای مختلف آنها از جمله بیماریهای گوارشی، کبدی و... بهبود مییابد!
رسانه و نهادهای آموزشی چهنقشی دارند؟
همانطور که گفته شد، بسیاری از انتخابها یا باورهای غلط مردم در زمینه تغذیه، ناشی از آگاهی کم آنها از مواد غذایی مورد استفادهشان است؛ یکی از وظایف رسانهها و نهادهای آموزشی، بالا بردن سواد و ارتقای فرهنگ سلامتی مردم است؛ نتیجه حضور کمرنگ متخصصین تغذیه و بهداشت در صدا و سیما، مدارس و دانشگاهها و ادارهها و عدم آشنایی مردم کشورمان با مبانی "طب سنتی" باعث افزایش تمایل مردم به خریدن نان سفید شده بدون آنکه از اثرات زیانبار نان سفید فاقد سبوس و حاوی افزودنیهای مضر بر سلامتی خود خبر داشته باشند!
ساخت برنامهها و تیزرهای حاوی پیامهای سلامتی و استفاده از کارشناسان تغذیه برای برگزاری کلاسهای آموزشی در مدارس، دانشگاهها و... میتواند در افزایش آگاهی و انتخاب درست نان توسط مردم نقش داشته باشد اما متأسفانه با وجود بیکار بودن بسیاری از فارغالتحصیلان علم تغذیه، از این نیروها هیچ استفادهای در مدارس، ادارهها و ساخت تیزرها و تبلیغات در صدا و سیما نمیشود.
نان سبوسدار یا نان سبوسمال؟
بسیاری از نانواییها بهدرخواست مشتری به خمیر نان، سبوس اضافه میکنند و آن را تحت عنوان نان سبوسدار و با قیمت بالاتری میفروشند؛ اما باید بدانیم اضافه کردن سبوس بهصورت جداگانه به خمیر نان باعث میشود طی فرآیند پخت نان که حرارت بالاست، سبوس اضافهشده، بسوزد!
سوختن این سبوس باعث تولید مادهای بهنام "آکریلامید" میشود که سرطانزاست (آکریلامید از جمله علتهای سرطانزا بودن موادی مانند چیپس و سیبزمینیهای سرخکرده است)؛ اگر سبوس گندم تصفیهشده و همراه با گندم، خرد و آسیاب و با آرد مخلوط شود طی فرآیند پخت تولید آکریلامید نمیکند و اتفاقاً مزایای بسیاری نیز برای سلامتی و درمان بیماریها خواهد داشت؛ بنابراین بهترین نان سبوسدار نانی است که در آن سبوس گندم با آرد آسیاب و مخلوط شده باشد نه اینکه جداگانه روی خمیر نان پاشیده شود.